Nepal tái thiết hậu biểu tình

Mùa thu vốn là thời điểm “vàng” của kinh tế Nepal . Du khách quốc tế đổ về, kiều bào trở về sum họp dịp lễ hội, giúp các ngành bán lẻ, khách sạn, hàng không và vận tải tăng doanh thu vượt trội.

Thế nhưng, sau làn sóng biểu tình đầu tháng 9, những điểm du lịch nổi tiếng như Thamel, Quảng trường Durbar, Pokhara, Bhairahawa hay Chitwan trở nên vắng lặng bất thường. Khách sạn cháy xém, khói đen bao phủ trên các tuyến phố, xe cộ bị thiêu rụi trở thành hình ảnh quen thuộc khắp cả nước.

Theo tờ Kathmandu Post , các nhà kinh tế ước tính thiệt hại từ bạo động lên tới 3.000 tỷ rupee ( 21 tỷ USD ) - tương đương ngân sách một năm rưỡi hoặc gần một nửa GDP Nepal - khi tính cả cơ sở hạ tầng công, tư và tài liệu chính phủ bị hủy hoại.

Dẫu vậy, chính phủ lâm thời và giới doanh nghiệp vẫn khẳng định “Nepal đang đứng trước ngã rẽ mới”, đồng thời kêu gọi người dân bình tĩnh và cùng chung tay “tái thiết đất nước”.

Khách sạn Hilton bị thiêu trụi trong biểu tình ở Nepal Một đoạn video quay bằng flycam cho thấy một mặt của tòa nhà khách sạn nhiều tầng Hilton tại Nepal bị cháy đen hoàn toàn, khói bốc nghi ngút sau vụ biểu tình tại đây.

Thiệt hại hàng tỷ USD

Khởi phát từ lệnh cấm mạng xã hội, làn sóng biểu tình nhanh chóng lan rộng và gây thiệt hại nặng nề tại Nepal. Nhà kinh tế Chandra Mani Adhikari cảnh báo tăng trưởng năm nay có thể xuống dưới 1% - mức đáng báo động với quốc gia phụ thuộc vào du lịch.

Hơn 300 đơn vị chính quyền địa phương như ăn phòng thành phố, thị trấn, huyện, trạm cảnh sát, nhà tù, văn phòng quản lý đất đai,... bị hư hỏng nặng hoặc hoàn toàn bị phá hủy.

Ước tính thiệt hại về cơ sở vật chất công cộng chỉ riêng phần tòa nhà hư hại đã vượt 200 tỷ rupee Nepal ( 1,4 tỷ USD ), chưa kể chi phí phục hồi thiết bị, nội thất, hồ sơ, tài sản cá nhân và hoạt động quản trị bị gián đoạn nghiêm trọng, Khabarhub cho biết.

Bên cạnh đó, những “ông lớn” đóng thuế hàng đầu như Bhat-Bhateni Supermarket, Chaudhary Group hay Ncell đều chịu tổn thất nghiêm trọng.

Hiệp hội Khách sạn Nepal cho biết ngành này thiệt hại khoảng 25 tỷ rupee ( 177 triệu USD ), còn các đại lý ôtô báo cáo mất 15 tỷ rupee ( 106 triệu USD ). Riêng chuỗi bán lẻ Bhat-Bhateni có tới 21/28 cửa hàng trên toàn quốc bị hư hại, một số bị phá hủy hoàn toàn. Công ty bảo hiểm IGI Prudential xác nhận yêu cầu bồi thường từ Bhat-Bhateni đã vượt 2,5 tỷ rupee ( 17 triệu USD ), theo cổng thông tin Beemapost .

Tác động của các cuộc biểu tình còn làm gần 10.000 người lao động mất việc làm chỉ qua một đêm. Ngành du lịch - “xương sống” của kinh tế Nepal - đối diện nguy cơ suy thoái nghiêm trọng.

Hàng loạt khách sạn tại Thung lũng Kathmandu, Pokhara, Butwal, Bhairahawa, Jhapa, Morang-Biratnagar, Dhangadhi, Mahottari và Dang-Tulsipur không thể hoạt động trở lại nếu không được sửa chữa, đe dọa sinh kế hàng nghìn lao động trong mùa lễ hội.

Chính phủ cam kết tái thiết, giới trẻ xắn tay dọn dẹp

Trong bài phát biểu đầu tiên hôm 12/9, tân Thủ tướng Sushila Karki, nguyên Chánh án Tòa án Tối cao, khẳng định Nepal đã "lắng nghe tiếng nói thế hệ trẻ" và cam kết “chấm dứt tham nhũng, minh bạch quản trị”.

Theo AFP , ngày 14/9, bà tới thăm nạn nhân biểu tình tại Bệnh viện Dân sự Kathmandu, hứa “làm hết sức mình vì đất nước”. Mỗi gia đình có người tử vong sẽ được hỗ trợ 1 triệu rupee ( 11.330 USD ), trong khi người bị thương được chăm sóc chu đáo, tờ Al Jazeer a cho hay.

Bà cũng khẳng định một cuộc điều tra độc lập đang được thiết lập để làm rõ trách nhiệm trong việc sử dụng vũ lực, xác định danh tính những người ra lệnh và đảm bảo không để tái diễn thảm kịch.

Cục Di trú Nepal đã đưa ra các biện pháp tạm thời để hỗ trợ công dân nước ngoài cần rời khỏi Nepal, trong đó có việc đơn giản hóa thủ tục xuất cảnh. Đây là động thái cần thiết nhằm hỗ trợ cho nhiều du khách quốc tế đang bị mắc kẹt tại Nepal do tình hình bất ổn hiện nay.

Trong khi đó, quân đội Nepal kéo dài lệnh giới nghiêm tại thủ đô Kathmandu để đảm bảo an toàn cho người dân và tài sản của họ.

Theo Euro News , binh sĩ có vũ trang chốt chặn tại các điểm trọng yếu ở Kathmandu, tạo cảm giác trật tự phần nào đang trở lại sau nhiều ngày bạo loạn. Lực lượng quân đội yêu cầu người dân ở yên trong nhà, kiểm tra phương tiện và giấy tờ nhằm “bình thường hóa” tình hình.

Bộ Tổng tham mưu quân đội Nepal ra thông báo nêu rõ lệnh cấm đi lại tại Kathmandu có hiệu lực từ 11-17h và lệnh giới nghiêm ban đêm có hiệu lực từ 19h hôm trước đến 6h sáng ngày hôm sau.

Trong các khung thời gian còn lại, quân đội cho phép người dân Nepal di chuyển vì các mục đích thiết yếu.

Ngoài cam kết từ chính phủ, các đoạn video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy nhiều nhóm thanh niên tự tay sửa gạch vỡ, nhặt rác ở không gian công cộng. Một số người còn mang trả các đồ điện tử như tủ lạnh, lò vi sóng, quạt,… bị cướp phá trong lúc hỗn loạn, tờ Independent cho hay.

Các tình nguyện viên trẻ mang theo chổi, bao tải và thùng rác để quét vỉa hè, thu gom rác thải, sửa gạch vỡ, lấp ổ gà, sơn lại những bức tường quanh các tòa nhà chính phủ từng bị phóng hỏa trong biểu tình.

Ban tổ chức chiến dịch dọn dẹp cho biết, đây là cách thể hiện trách nhiệm công dân và khẳng định phong trào không chỉ dừng ở phản kháng mà còn hướng tới tái thiết đất nước.

Doanh nghiệp quyết tâm vượt khó

Mặc dù chịu tổn thất nặng nề, cộng đồng doanh nghiệp Nepal, đặc biệt là ngành du lịch - trụ cột kinh tế của đất nước - vẫn kỳ vọng vào sự phục hồi.

Ông Yogendra Shakya, một doanh nhân trong ngành khách sạn, cho biết việc ổn định chính trị nhanh chóng và việc bổ nhiệm nữ Thủ tướng mới có thể khôi phục niềm tin của du khách, giảm thiểu tác động tiêu cực trong ngắn hạn, theo Daily Star .

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng nếu các đảng phái quay lại với các chiến thuật gây rối trong cuộc bầu cử dự kiến tháng 3/2026, niềm tin vào ngành du lịch có thể suy giảm, kéo theo thiệt hại lâu dài.

Từ sau ngày 12/9, khi tình hình chính trị có dấu hiệu lắng dịu, lệnh giới nghiêm được dỡ bỏ ở nhiều thành phố, hoạt động đi lại và vận chuyển dần trở lại bình thường.

Các sân bay nội địa, bao gồm Sân bay Quốc tế Tribhuvan, đã nối lại các chuyến bay thường lệ. Hiệp hội Đại lý Du lịch và Lữ hành Nepal (NATTA) khẳng định Nepal đang tiến tới ổn định và tạo ra môi trường an toàn cho du lịch.

Đặc biệt, nhiều doanh nhân đã chia sẻ ý chí phục hồi mạnh mẽ trên mạng xã hội. Ông Birendra Raj Pandey, Chủ tịch Liên đoàn Công nghiệp Nepal, nhấn mạnh: “Dù các doanh nghiệp tư nhân mất niềm tin và cảm thấy bất an sau các cuộc tấn công vào tài sản, chúng tôi vẫn quyết tâm đứng dậy”.

Ông Chandra Dhakal, Chủ tịch Liên đoàn Phòng Thương mại và Công nghiệp Nepal (FNCCI), kêu gọi các doanh nghiệp không hoảng loạn và tiếp tục tiến lên.

Trong một bài đăng trên Facebook, ông Dhakal nhắc lại hành trình từ con số không để xây dựng sự nghiệp, khẳng định quyết tâm biến “con đường hẹp thành đại lộ rộng lớn” sau 4 thập kỷ kinh doanh. Dù đau lòng trước những thiệt hại bất ngờ, ông khẳng định trách nhiệm của mình đối với sinh kế của hơn 20.000 người lao động Nepal.

Tương tự, chuỗi bán lẻ Bhat-Bhateni tuyên bố trên Facebook rằng dù thiệt hại rất lớn, họ sẽ tái thiết và trở lại mạnh mẽ hơn. Ông Nirvana Chaudhary, Giám đốc điều hành Chaudhary Group, viết trên X rằng tập đoàn sẽ vượt qua khó khăn và vươn lên “đoàn kết, tự hào và không gục ngã”.

Các doanh nghiệp ôtô, bán lẻ và vận tải đều bày tỏ kỳ vọng vào sự phục hồi kinh tế sau những tổn thất nặng nề. Ông Karan Chaudhary, Chủ tịch Hiệp hội Đại lý Ôtô Nepal, dù chưa đánh giá đầy đủ mức độ thiệt hại, vẫn lạc quan về khả năng phục hồi nhanh chóng của ngành.