Trong bối cảnh nhu cầu tính toán bùng nổ, nhiều tỷ phú công nghệ như Jeff Bezos hay Elon Musk bắt đầu hướng ánh nhìn ra ngoài Trái Đất, xem không gian, thậm chí là Mặt Trăng, như địa điểm tiềm năng để đặt các trung tâm dữ liệu tương lai.

Ý tưởng táo bạo này xuất hiện khi Blue Origin và SpaceX liên tục mở rộng hoạt động, giảm chi phí và tăng khả năng khai thác không gian. Sự giao thoa giữa công nghệ vũ trụ và làn sóng AI đang kích hoạt một chu kỳ đầu tư mới, song song với những lo ngại rằng một “bong bóng AI” có thể đang hình thành.

Nhu cầu năng lượng vượt ngoài sức tưởng tượng

Năng lượng cần thiết để vận hành những mô hình AI thế hệ mới đã vượt quá khả năng đáp ứng của lưới điện hiện nay. Chính phủ Mỹ thậm chí cảnh báo cần bổ sung lượng công suất cực lớn để đáp ứng nhu cầu trong thời gian tới. Đối mặt rào cản này, các công ty AI buộc phải tìm kiếm nguồn điện tạm thời ở khắp nơi.

XAI của Elon Musk đang hoạt động bằng hệ thống tua-bin khí, trong khi OpenAI theo đuổi các thỏa thuận với chính phủ để bổ sung tới 100 gigawatt công suất mỗi năm – một con số khổng lồ. Để so sánh, mức năng lượng 1,21 gigawatt từng được dùng trong bộ phim “Back to the Future” như một khả năng phi thực tế, nay trở nên quá nhỏ bé trước nhu cầu AI hiện tại.

Theo các nhà sáng lập công nghệ, giải pháp căn cơ là đưa hoạt động tính toán lên vũ trụ – nơi năng lượng mặt trời có thể được khai thác liên tục và hiệu quả hơn nhiều. Không gian mang đến loạt lợi thế quan trọng: ánh sáng không bị gián đoạn bởi thời tiết, môi trường chân không giúp tối ưu làm mát, và hạ tầng có thể được triển khai mà không gặp trở ngại pháp lý hay phản đối từ cộng đồng như trên mặt đất.

Dù tính kinh tế của mô hình này chưa hoàn toàn “chín”, Phil Metzger – giáo sư nghiên cứu và cựu chuyên gia NASA – dự đoán các trung tâm dữ liệu ngoài không gian hoàn toàn có thể trở nên hợp lý trong vòng khoảng một thập kỷ tới. Ông nhận định: “Đây có thể là ứng dụng thương mại thực sự đầu tiên mở đường cho hàng loạt mô hình khác”.

Jeff Bezos cũng không giấu sự kỳ vọng: theo ông, Mặt Trăng có thể trở thành “món quà năng lượng” của nhân loại, và việc xây dựng trung tâm dữ liệu ngoài vũ trụ có thể còn rẻ hơn trên Trái Đất trong vài thập kỷ tới.

Các dự án không gian bắt đầu hình thành

Không chỉ dừng ở ý tưởng, nhiều doanh nghiệp đã khởi động các dự án đầy tham vọng để đưa tính toán AI ra ngoài không gian.

Alphabet, công ty mẹ của Google, vừa công bố Project Suncatcher – sáng kiến phát triển hạ tầng học máy trên quỹ đạo. Dự án dự kiến phóng hai vệ tinh thử nghiệm vào năm 2027 nhằm kiểm tra khả năng hoạt động của phần cứng trong môi trường không gian. CEO Sundar Pichai nhấn mạnh: “Đây là một dự án đầy thách thức, mang tính đột phá”.

Nvidia cũng đang hợp tác cùng startup Starcloud để nghiên cứu mô hình trung tâm dữ liệu vũ trụ.

Elon Musk, với lợi thế sở hữu mạng lưới vệ tinh Starlink, đang tận dụng nền tảng này để phục vụ tham vọng năng lượng AI. Ông phát triển các phiên bản Starlink chạy năng lượng mặt trời và tích hợp laser tốc độ cao, hướng tới việc xây dựng trung tâm dữ liệu ngay trên quỹ đạo.

Tỷ phú này tiết lộ kế hoạch đưa hệ thống vệ tinh AI đạt mức 100 gigawatt năng lượng mặt trời mỗi năm – khoảng một phần tư mức tiêu thụ trung bình của Hoa Kỳ. Ông thừa nhận: “Quy mô đó thật sự điên rồ”.

Không dừng lại ở đó, Musk còn đưa ra một ý tưởng lớn hơn: xây dựng căn cứ trên Mặt Trăng để sản xuất vệ tinh AI dùng năng lượng mặt trời và phóng chúng lên quỹ đạo bằng công nghệ súng phóng, với kỳ vọng tạo ra tới 100 terawatt điện mỗi năm.

Theo PV (SHTT)