Các công ty và người môi giới gần như chỉ đưa ra những mức lương cao chót vót, những chính sách đãi ngộ hấp dẫn, nhưng chẳng có ai nhắc tới những nguy cơ tiềm ẩn đằng sau.

Trả bao nhiêu tiền để đến được trời Tây?

Theo nguồn tin khai thác được từ những người đã từng "xuất khẩu lao động", giá để được nhập lậu đến Tây Âu có thể lên tới 40.000 EUR (hơn 1 tỷ đồng). Ngoài ra, số tiền được trả cho việc đi tới châu Âu phụ thuộc vào số lượng và tính chất của loại dịch vụ ngầm này. 

Khi giải thích về lộ trình và cách thanh toán cho việc buôn lậu đến Vương quốc Anh, người di cư cho biết, một số người sẽ phải trả toàn bộ chi phí trước khi đi, trong khi những người khác sẽ được phép thanh toán theo 3 đợt gồm:

• Lệ phí hành chính (vé máy bay đi Nga hoặc nước thứ ba khác và chi phí visa)

• Du lịch từ Việt Nam đến Pháp

• Đi từ Pháp đến Anh

Các khoản phí trả cho các công ty môi giới lao động cũng được chia làm ba loại:

• Thanh toán ở mỗi giai đoạn của hành trình người di cư

• Thanh toán tất cả cùng một lúc trước khi rời khỏi Việt Nam

• Thanh toán đúng hạn khi người di cư đến Vương quốc Anh, với các nhà môi giới/buôn lậu tiết lộ giá cuối cùng vào cuối hành trình

Gần như mọi trường hợp đã từng di cư, gia đình hoặc chính bản thân người đi đều không có khả năng tự chi trả nên phải vay nợ để thanh toán chi phí ban đầu. Dĩ nhiên, các khoản nợ phát sinh sẽ trở thành gánh nặng và áp lực vô cùng lớn với người di cư. 

 Các khoản chi phí có thể dao động trong khoảng từ € 8.800 đến € 35.500 EUR (khoảng từ 230 triệu đồng đến 920 triệu đồng). Ví dụ như chi phí quá cảnh từ Việt Nam đến Ba Lan là € 13.000 - € 17.000 mỗi người và chi phí trung bình để di chuyển hợp pháp từ Việt Nam đến Moscow là khoảng € 13.000, ví dụ như bằng visa du lịch. Số tiền này được trả ở Moscow và tất cả các bước tiếp theo của hành trình sẽ phải thêm chi phí.

Xe tải là phương thức vận chuyển phổ biến nhất từ Pháp đến Anh và người di cư có thể chọn các gói khác nhau để đi. Gói thông thường có hiệu quả thấp hơn, trong khi gói VIP có chi phí cao hơn và mất ít thời gian hơn để hoàn thành. Theo một báo cáo, gói thông thường có giá từ € 3.000 đến € 4.000, trong khi gói VIP có giá từ € 10.000 đến € 14.000.

Người đã đi nhưng chân vẫn còn nợ ràng buộc

Khoản nợ ràng buộc này liên quan đến gánh nặng nợ quá mức mà nạn nhân buôn người tích lũy như một phần của quá trình di cư, sau đó những kẻ buôn người sử dụng để ép buộc, kiểm soát và khai thác nạn nhân. 

Thực chất, những nguồn nợ ràng buộc này không hề được pháp luật công nhận. Tuy nhiên, nạn nhân ban đầu đồng ý tham gia vào một hình thức lao động ít hợp pháp, nên sau đó bị mắc kẹt bởi cách tính phí tuyển dụng công nhân và lãi suất cắt cổ, khiến những người này không thể trả hết nợ.

Rủi ro khai thác kinh tế thông qua các khoản nợ cho người buôn lậu là rất đáng kể. Các cá nhân thường có được công việc trong suốt hành trình của họ để trả nợ và tiếp tục di chuyển. Đôi khi nợ nần sẽ ở lại với gia đình ở Việt Nam và điều này có thể được sử dụng như một cách để gây áp lực và kiểm soát nạn nhân. 

Trẻ em Việt Nam cũng được báo cáo rằng không trả bất cứ đồng nào cho chuyến đi đến Hà Lan; những đứa trẻ này có khả năng là nạn nhân của nạn buôn người vì rõ ràng nợ phải được thỏa mãn bằng một số phương tiện. Những đứa trẻ này báo cáo rằng chúng không biết rằng chúng đang đi du lịch đến Hà Lan và không biết chúng sẽ làm gì ở đó. Tình huống này cũng đã được báo cáo ở Anh bởi các thành viên nhóm thanh niên ECPAT UK.

Một trường hợp tiêu biểu như là của Dinh, sống tại Bangkok để làm quản gia cho một người đàn ông Thái Lan. Có một ngày, anh bất ngờ nhận được một chiếc vali chứa quần áo từ người đàn ông anh sống cùng, và được cho biết anh sẽ đến một đất nước khác để làm việc. 

Dinh được một người đàn ông lạ mặt đưa đến sân bay, đưa cho anh một chiếc điện thoại di động, một cuốn sổ tay và một chiếc vé máy bay. Nhưng sau đó anh không biết mình đang đi đâu. Đến sân bay ở Amsterdam, ai đó đã lấy giấy tờ của anh ra khỏi tay và ngay sau đó, anh bị cảnh sát chặn lại và đưa đến một trung tâm dịch vụ. Anh đã xin tị nạn và nói rằng anh muốn hợp tác với chính quyền, miễn là anh ta có thể ở lại Hà Lan.

Hãy theo dõi truyền thông xã hội

Truyền thông xã hội là một để thu thập thông tin về tính hợp pháp của các cơ hội làm việc ở một quốc gia nhất định, thảo luận về các dịch vụ được cung cấp bởi người trung gian, tìm chỗ ở và thảo luận về các lựa chọn cho việc di chuyển trong Châu Âu.

Một số người di cư bất hợp pháp đã tuyên bố trên phương tiện truyền thông xã hội về việc mình bị lừa như thế nào. Ví dụ, họ đã được hứa ở lại Ba Lan hợp pháp để làm việc nhưng rồi nhận ra mình đã bị buôn lậu qua biên giới. 

Những người này bắt đầu nghi ngờ và không biết có nên tin tưởng vào lời mời làm việc của nhóm buôn người hay không thì nên sử dụng phương tiện truyền thông xã hội để tìm hiểu về tính hợp pháp của các công ty cung cấp cơ hội làm việc và mời các công nhân tương lai.

Khai thác và kiểm soát trên đường

Các nạn nhân của việc lừa đảo di cư trái phép này thường không giới hạn ở một nhóm đối tượng nào. Đàn ông, phụ nữ và trẻ em Việt Nam là nạn nhân của buôn người thường sẽ bị cưỡng bức lao động, bóc lột tình dục hoặc bị đưa sang các nước Châu Âu để làm việc trong nhà máy may mặc, xây dựng, thà thổ, phục vụ trong quán bar hoặc trồng cần.

Phụ nữ và trẻ em gái đặc biệt dễ bị lợi dụng tình dục dưới bàn tay của những kẻ buôn người và thậm chí là đồng nghiệp mà họ đang đi cùng. Khi đi di cư theo nhóm, phụ nữ và trẻ em gái sẽ ít bị lợi dụng tình dục hơn nếu họ thấy có một đối tác "cũng đi di cư như một phần của nhóm."

Theo nghiên cứu trước đây của Anti-Slavery International và ECPAT UK, một số người Việt Nam đến Vương quốc Anh đi qua các quốc gia châu Âu khác nhau phải mất nhiều tháng trở lên ở các quốc gia quá cảnh và thường được yêu cầu thực hiện công việc hoặc dịch vụ trong điều kiện khai thác để tài trợ cho chặng tiếp theo về hành trình của họ hoặc kiếm tiền cho những kẻ buôn người.

Theo các chuyên gia và các học viên ở châu Âu, công dân Việt Nam đi từ Nga đến các nước EU tạm thời dừng lại để làm việc tại Ukraine, Ba Lan, Cộng hòa Séc, Slovakia, Đức, Bỉ và Pháp như một phương tiện để tài trợ cho phần còn lại của hành trình. 

Việc nhập lậu sang châu Âu cũng đi kèm với nguy cơ bị bóc lột cao do thiếu tư cách pháp lý đòi hỏi phải có hợp đồng làm việc không chính thức và tiêu chuẩn làm việc.

Dung (SHTT)