Cụ Dinh là một trong số ít cung nữ cuối cùng của triều Nguyễn hiện còn sống. Đã bước sang tuổi 97 nhưng cụ vẫn nhớ như in những ngày làm người hầu nơi cung cấm.
Đã hơn 70 năm kể từ ngày triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam sụp đổ, nhưng những kí ức về cuộc sống ám ảnh trong hậu cung triều Nguyễn thời đó vẫn khắc sâu trong tâm trí cụ bà Lê Thị Dinh, người cung nữ cuối cùng còn sống đến bây giờ.
| Hồi tưởng của cụ Lê Thị Dinh về những năm tháng lịch sử thời Nguyễn |
Vốn là dòng dõi hoàng tộc, cụ Lê Thị Dinh là đời thứ 5 của trưởng công chúa Nguyễn Phúc Tần được đưa vào Hoàng cung phục vụ. Những ngày tháng thời Bảo Đại năm ấy, tục lệ tuyển cung nữ đã bị hủy bỏ, chỉ có quen biết mới được vào phục vụ và hưởng lương. Tuy vậy, họ đều phải học tập những quy tắc vô cùng khắt khe theo lễ nghi và bổn phận của mình.
Cụ Dinh được Thánh Cung Hoàng hậu - vợ vua Đồng Khánh gọi vào cung từ năm lên 8, lúc đang học lớp 5 trường Đồng Khánh. Qua 15 tuổi, cụ được chuyển sang hầu Đức Từ Cung- vợ vua Khải Định, mỗi tháng được trả 6 đồng tiền lương, gấp đôi số lương một cung nữ bình thường được nhận. Các cung nữ không được ăn cơm hay vệ sinh ở trong cung, phải có người thay ca mới được về nhà ăn rồi đổi lại. Bình thường, cụ Dinh có nhiệm vụ kiểm tra các món ăn. Thời Đức Từ Cung, cụ còn được sai viết thư thăm hỏi vua Bảo Đại khi ngài ra ngoài du ngoạn.
“Nghe mẹ tôi kể lại, từ thời vua Khải Định về trước, cung nữ được tuyển vào cung vô cùng khắt khe. Cung nữ có hai loại danh phận. Thứ nhất là những người con gái còn trinh, được vua tuyển vào để có quan hệ hôn nhân với vua. Thứ hai đơn giản hơn là được tuyển vào để hầu hạ cho gia đình vua, được gọi là cung nữ hay thị nữ, phục vụ việc vặt như quạt, têm trầu, đấm bóp…”, cụ kể lại.
Trong số những ông hoàng, bà chúa ngày ấy, người để lại ấn tượng sâu sắc nhất cho cụ Dinh là Đức Từ Cung và vua Bảo Đại. Nếu như Đức Từ Cung là một người phụ nữ nhân từ lo lắng cho dân, thường xuyên hỗ trợ lương thực cho người nghèo đói và quan tâm đến vận mệnh hoàng thất thì con của bà lại chỉ biết ăn chơi và "lăng nhăng" ở ngoài.
"Đức Từ Cung đức hạnh, thương dân thương nước như vậy, còn đức Bảo Đại hư hỏng lắm. Thấy con suốt ngày chỉ biết mê mẩn tửu sắc trong khi người Pháp ngang ngược lộng hành, ngài ăn không ngon ngủ không yên”- cụ Dinh kể lại.
Dù bước sang tuổi 97 nhưng cụ Dinh vẫn vô cùng minh mẫn, cụ thường xuyên đến thăm Đại nội và hồi tưởng về những thăng trầm, biến cố đã qua, về một thời vàng son nơi cung vàng gác tía.
Dung (SHTT)
