Theo phong tục truyền thống của người Việt, cúng Giao thừa (lễ trừ tịch) là nghi thức quan trọng, với ý nghĩa bỏ đi những điều không tốt từ năm cũ và đón những điều tốt đẹp trong năm mới.
Mỗi gia đình người Việt thường chuẩn bị mâm cỗ cúng thần linh, gia tiên vào thời khắc giao thừa. Ảnh: Song Hà
Mỗi gia đình người Việt thường chuẩn bị mâm cỗ cúng thần linh, gia tiên vào thời khắc giao thừa. Ảnh: Song Hà

Theo phong tục truyền thống của người Việt, cúng Giao thừa (lễ trừ tịch) là nghi thức quan trọng, với ý nghĩa bỏ đi những điều không tốt từ năm cũ và đón những điều tốt đẹp trong năm mới.

Theo TS Trần Hữu Sơn - Phó Chủ tịch thường trực Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam - cúng giao thừa là nghi lễ thiêng liêng của người Việt Nam trước khi bắt đầu Tết Nguyên Đán. Một năm sẽ bắt đầu vào lúc giao thừa và lại kết thúc vào lúc giao thừa năm sau.

Người người Việt thường làm mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời để tiễn vị quan Hành khiển của năm cũ và nghênh đón vị quan hành khiển của năm mới.

Thời điểm cúng thường được tiến hành vào giờ phút chuyển giao giữa năm cũ và năm mới – 0h ngày mùng 1 Tết.

Lễ vật cúng giao thừa ngoài trời

Lễ cúng giao thừa ngoài trời thường gồm có: hương (nhang)- 3 cây nhang to, hoa tươi, đèn nến, trầu cau, mũ thần linh, rượu và mâm lễ mặn với thủ lợn luộc hoặc gà trống luộc, xôi, bánh chưng… tất cả được bày lên bàn trang trọng đặt ở trước cửa nhà. Nếu không có sân thì đặt ở giữa nhà hoặc có thể làm lễ trên sân thượng, ban công.

Vào đúng thời điểm giao thừa, người chủ gia đình phải thắp đèn, nến, rót rượu, rồi khấn vái trước án.

Dưới đây là bài văn khấn cúng Giao thừa ngoài trời trong sách Văn khấn Nôm (Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin):

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần

Con kính lạy ngài Cựu niên Đương cai Hành khiển

Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan: Cự Tào Phán quan

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân,chư vị Tôn thần.

Nay là phút Giao thừa năm Tân Sửu

Chúng con là ...............................

Ngụ tại ........................

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.

Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời các ngài giá lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con được minh niên khang thái, vạn Sự cát tường. Bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông , ngày ngày được hưởng ơn Trời, Phật, chư vị Tôn thần.

Cúi xin chín phương Trời mười phương chư Phật cùng Chư vị tôn thần chứng giám, phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Hoặc các gia đình có thể tham khảo bài văn khấn cúng Giao thừa ngoài trời do TS Lê Xuân Phương (chuyên gia phong thuỷ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu doanh nhân và doanh nghiệp Đông Nam Á) sưu tầm:

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)

Kính lạy:

- Đức Đương Lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.

- Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn Thần.

- Ngài Cựu niên Thiên quan Việt Vương hành khiển, Thiết Bá Chi Thần, Thành Tào phán quan.

- Ngài Cựu niên Thiên quan Lưu Vương hành khiển, Ngũ Ôn chi thần, Nguyễn Tào Phán quan.

- Ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

- Ngài bản cảnh xứ Thần Linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân.

- Các ngài địa chúa long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.

Nay là giờ phút giao thừa năm Tân Sửu

Chúng con là:..........................................................

Ngụ tại:....................................................................

Phút thiêng Giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, Tam Dương khai thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế chí đức Tôn Thần trên vâng mệnh Thượng Đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều để khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh ban tài tiếp lộc. Nhân buổi Tân Xuân, chúng con thành tâm sửa biện hương hoa vật phẩm nghi lễ cúng trần, dâng lên trước Án. Cúng dâng Phật thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

- Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cai Thiên Quan Việt Vương hành khiển, Thiết Bá chi thần, Thành Tào phán quan.

- Ngài đương niên Thiên Quan Lưu Vương hành khiển, Ngũ Ôn chi thần, Nguyễn Tào phán Quan và tất cả các Thần Linh cai quản trong khu vực này.

Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông, người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù- Dương trợ, sở nguyện như ý, sở cầu lòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.

Giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo!

Theo Bình An (Lao Động)