Cục trưởng Cục Điện ảnh: "Mưa đỏ" là cơ hội vàng của phim chiến tranh

Từ Đào, phở và piano , Địa đạo cho tới Mưa đỏ, ít ai ngờ phim chiến tranh cách mạng - từ vị thế bị ngó lơ, cho là phim "cúng cụ" - nay lại được săn đón nồng nhiệt như vậy. Trong năm 2025, hai tác phẩm thuộc đề tài này lần lượt xô đổ cột mốc doanh thu trăm tỷ.

Thành tích này khiến giới quan sát kinh ngạc, đặt câu hỏi về việc chuyện gì đang xảy ra và thay đổi mối quan hệ giữa khán giả Việt với dòng phim chiến tranh cách mạng.

Tri Thức - Znews ghi nhận những phân tích của Cục trưởng Cục Điện ảnh Đặng Trần Cường về hiện tượng này.

"Sự thay đổi tới từ cả hai phía"

Theo tôi, sự thay đổi trong mối quan hệ giữa khán giả Việt với dòng phim chiến tranh cách mạng tới từ hai phía: Các nhà làm phim và cả trong tư duy khán giả.

Suốt một thời gian dài, phim chiến tranh, cách mạng chưa chú trọng nhiều đến yếu tố thị trường. Tuy nhiên, sự xuất hiện của những tác phẩm như Đào, phở và piano , Địa đạo hay gần đây là Mưa đỏ đã đánh dấu một bước chuyển mình trong tư duy làm phim.

Các nhà làm phim đã tìm được cách dung hòa giữa giá trị lịch sử và ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, mang đến những tác phẩm điện ảnh giàu cảm xúc với chất lượng nghệ thuật được nâng cao. Nhiều dự án được đầu tư với ngân sách lớn, có sự tham gia chuyên nghiệp của các nhà phát hành ngay từ giai đoạn đầu; chú trọng hơn vào yếu tố kỹ thuật, bối cảnh chân thật, âm nhạc và diễn xuất trong phim.

Dù đề tài về dân tộc và Tổ quốc vốn luôn được quan tâm, nhưng chính cách thể hiện chân thực hơn, "đời" hơn đã tạo nên sự khác biệt giúp tác phẩm vừa giàu giá trị lịch sử, vừa có sức nặng nghệ thuật và khả năng lan tỏa. Bên cạnh đó, thay vì chỉ dựa vào các kênh truyền thông truyền thống, các bộ phim còn thành công nhờ hiệu ứng lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Sự “săn lùng vé” của khán giả trẻ đối với bộ phim Đào, phở và piano là một minh chứng điển hình.

Cộng hưởng cùng sự thay đổi này là sự chuyển biến trong nhận thức của khán giả. Họ không chỉ muốn xem phim giải trí mà còn mong muốn những tác phẩm có chiều sâu, mang lại cảm xúc và niềm tự hào dân tộc.

Thành công của những bộ phim này cho thấy khán giả Việt không hề thờ ơ mà luôn sẵn sàng đón nhận và đồng hành cùng dòng phim chiến tranh, cách mạng. Đặc biệt, nhiều khán giả trẻ bắt đầu quan tâm và có nhu cầu tìm hiểu về lịch sử dân tộc một cách mới mẻ và chân thực thông qua các sản phẩm văn hóa chất lượng. Đây chính là tín hiệu tích cực cho dòng phim chiến tranh, cách mạng trong tương lai.

Mưa đỏ thu 135 tỷ đồng tính đến ngày 26/8.

Mặt khác, việc ra mắt vào dịp lễ lớn của đất nước giúp phim tạo hiệu ứng cộng hưởng về cảm xúc và truyền thông. Những thời điểm này, ký ức hào hùng của dân tộc được khơi dậy, tạo ra một "mảnh đất màu mỡ" cho phim chiến tranh. Tuy nhiên, yếu tố quyết định vẫn là chất lượng tác phẩm. Một kịch bản chất lượng, giàu cảm xúc, hình ảnh ấn tượng, âm nhạc lôi cuốn và diễn xuất thuyết phục mới là chìa khóa để thu hút khán giả ra rạp.

Đặc thù của làm phim về đề tài chiến tranh, cách mạng là khó, đòi hỏi sự đầu tư lớn về tài chính. Địa đạo và Mưa đỏ được đầu tư với kinh phí lớn, vượt xa con số các nhà làm phim thương mại hiện nay. Thành công của hai bộ phim này là minh chứng cho thấy phim chiến tranh Việt Nam hoàn toàn có thể bước ra khỏi phạm vi “giá trị lịch sử, nghệ thuật”, thu hút đông đảo công chúng.

"Sáng tạo nhưng phải giữ vững giá trị lịch sử"

Mưa đỏ đặc biệt vì đã dũng cảm đưa vào góc nhìn của người lính phía bên kia chiến tuyến. Bên cạnh những khen ngợi sáng tạo, cũng có luồng ý kiến tranh luận về việc lối khắc họa còn mang tính tuyên truyền.

Theo tôi, việc đánh giá một tác phẩm nghệ thuật là quyền của mỗi khán giả. Những ý kiến đó luôn là một kênh phản hồi quý báu để các nhà làm phim tham khảo, rút kinh nghiệm.

Điện ảnh là loại hình nghệ thuật phản ánh cuộc sống, và chiến tranh cách mạng là một đề tài đặc thù. Việc khai thác góc nhìn đa chiều, kể cả về phía bên kia chiến tuyến, đòi hỏi bản lĩnh sáng tạo nhưng song song đó cũng phải đảm bảo giữ vững giá trị lịch sử.

Việc khắc họa cả hai khía cạnh trong phim một cách chân thực sẽ giúp khán giả hiểu rõ hơn bối cảnh lịch sử, từ đó cảm nhận được đầy đủ sự gian nan, mất mát cũng như giá trị của hòa bình. Điều quan trọng là cách thể hiện phải vừa phản ánh trung thực bức tranh thời chiến, vừa đảm bảo yếu tố lịch sử, không né tránh nhưng cũng không cực đoan.

Với Mưa đỏ , dù còn có một số ý kiến trái chiều nhưng đây vẫn là một nỗ lực đáng trân trọng, cho thấy các nhà làm phim đã mạnh dạn hơn trong cách tiếp cận đề tài chiến tranh cách mạng. Về lâu dài, khi các nhà làm phim ngày càng tinh tế trong xử lý nghệ thuật và hiểu rõ tâm lý khán giả, tôi tin rằng dòng phim chiến tranh cách mạng sẽ tìm được cách dung hòa giữa sự chính xác về lịch sử và tính hấp dẫn trong nghệ thuật, để vừa chạm đến cảm xúc, vừa thuyết phục được công chúng.

Địa đạo tạm thời vẫn nắm giữ kỷ lục phim chiến tranh Việt ăn khách nhất.

Hiện nay, kịch bản của dòng phim chiến tranh, cách mạng vẫn chưa thực sự đa dạng, nhiều tác phẩm còn thiên về minh họa sự kiện mà thiếu đi chiều sâu khắc họa nhân vật. Bên cạnh đó, yêu cầu về vốn đầu tư để làm dòng phim này là rất lớn, kỹ thuật và công nghệ sản xuất chưa theo kịp chuẩn mực quốc tế khiến việc tái hiện bối cảnh hay những cảnh chiến đấu chưa đạt đến độ thuyết phục cần có.

Để dòng phim này có thể phát triển bền vững, "chìa khóa" nằm ở việc đầu tư nghiêm túc cho khâu biên kịch và nghiên cứu lịch sử, từ đó xây dựng những câu chuyện giàu tính nhân văn, gần gũi nhưng vẫn gợi cảm hứng mạnh mẽ. Đồng thời, cần ứng dụng công nghệ điện ảnh hiện đại để nâng cao chất lượng hình ảnh và hiệu ứng thị giác để làm giảm giá thành trong sản xuất phim có đề tài về chiến tranh.

Trong bối cảnh hội nhập, việc hợp tác quốc tế không chỉ giúp học hỏi kinh nghiệm, nâng cao trình độ sản xuất mà còn mở rộng thị trường phát hành, đưa phim chiến tranh Việt Nam đến gần hơn với công chúng trong và ngoài nước.

"Thành công của Địa đạo hay Mưa đỏ là cơ hội vàng"

Sau thành công của một vài tác phẩm, việc các nhà sản xuất quan tâm nhiều hơn đến thể loại này là điều hoàn toàn dễ hiểu. Tuy nhiên, điện ảnh là sáng tạo, không thể sao chép công thức một cách máy móc. Và mỗi nhà sản xuất sẽ có thế mạnh riêng về từng lĩnh vực, nên họ sẽ có cách chọn những đề tài phù hợp.

Thành công nhất thời không có nghĩa là chúng ta nên "ồ ạt" chạy theo trào lưu, mà phải lấy chất lượng, chiều sâu nghệ thuật và tính bền vững làm thước đo. Làm phim chiến tranh, cách mạng là một quá trình đầy thử thách, đòi hỏi kiến thức sâu rộng, kinh nghiệm dày dặn và kinh phí lớn. Chính vì vậy, việc "đổ xô đi làm phim chiến tranh, cách mạng" khó có thể xảy ra.

Ngược lại, tôi tin rằng chiến tranh, cách mạng là một mảng đề tài vô cùng phong phú, với kho tàng câu chuyện, nhân vật và bối cảnh sống động. Do đó không có gì phải lo ngại về sự "cạn kiệt ý tưởng" trong tương lai.

Cục Điện ảnh xác định thành công của Địa đạo hay Mưa đỏ là cơ hội vàng.

Ở góc độ quản lý, Cục Điện ảnh xác định thành công của Địa đạo hay Mưa đỏ là “cơ hội vàng”, cần được chuyển hóa thành những chiến lược cụ thể để bảo đảm dòng phim chiến tranh, cách mạng phát triển bền vững. Trước hết, Cục sẽ tiếp tục đưa dòng phim này vào nhóm ưu tiên trong trong việc định hướng sản xuất với nhóm phim sử dụng ngân sách nhà nước.

Trên cơ sở đó, việc đặt hàng và đầu tư từ ngân sách nhà nước sẽ được triển khai theo hướng chọn lọc, đồng thời khuyến khích xã hội hóa và hợp tác công - tư nhằm huy động thêm nhiều nguồn lực cho sản xuất. Cùng với quá trình đầu tư, Cục cũng chú trọng đến khâu quảng bá và phát hành, để phim chiến tranh không chỉ xuất hiện trong các dịp lễ kỷ niệm, mà trở thành một dòng chảy thường xuyên trong đời sống điện ảnh Việt.

Đặc biệt, cần gắn kết chặt chẽ dòng phim này với giáo dục lịch sử, văn hóa và quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Với sự kết hợp đồng bộ giữa chính sách, nguồn lực và chiến lược phát triển, tôi tin rằng dòng phim chiến tranh, cách mạng sẽ không chỉ dừng ở hiện tượng, mà thực sự trở thành thế mạnh, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của điện ảnh Việt Nam như một ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn.