Why so serious?” (Sao phải nghiêm trọng thế?) - Câu thoại đi vào lịch sử của biểu tượng tội phạm thành Gotham thật thích hợp trong lúc này - ngay khi vừa xem xong “Joker” của Todd Phillips.
Cái lôi cuốn của Joker - một nhân vật phản diện được sáng tạo trong thế giới truyện tranh DC nằm ở chỗ hắn là một tên tội phạm vô danh, không tên thật, không lý lịch - Joker hoàn toàn là một ẩn số với khán giả. Trong “The dark night” của Christopher Nolan, Joker trong mắt đám trộm cắp làm thuê là “một thằng hề thích trang điểm để hù thiên hạ”, trong mắt đám trùm thuê hắn hành động là “một thằng sến súa mặc vest màu tím rẻ tiền”. Joker từ một tên lưu manh vô danh mà trở thành siêu tội phạm vĩ đại nhất mọi thời đại, luôn luôn có mặt trong Top những nhân vật phản diện được yêu thích nhất của vũ trụ siêu anh hùng. Đó là lý do mà đã từ lâu khán giả khao khát chờ đợi một lần Joker được “vạch mặt” trông một phần phim riêng, và không ít đạo diễn Hollywood cũng từng ước được một lần đánh quả được ăn cả ngã về không với nhân vật này.
Trong bối cảnh, những bom tấn gắn mác giải trí nhà DC không đủ sức vượt mặt Marvel, cùng lúc những fans chân chính của vũ trụ điện ảnh này không ngừng kêu gọi DC hãy quay trở về con đường cũ và chớ quên điều gì đã làm nên dấu ấn của mình, Todd Phillips đã chớp thời cơ gọn gàng, nổ súng với dự án “Joker” và bắt tay với tài tử Joaquin Phoenix. “Joker” đã có những bước truyền thông khôn ngoan khi đẩy toàn bộ spotlight của dự án vào tay một mình Joaquin Phoenix. Todd khẳng định rằng ông không đưa Joaquin vào vũ trụ điện ảnh DC mà đang mang Joker đến với vũ trụ điện ảnh của Joaquin. Và đó là cách để Todd khơi mào cho một kịch bản Joker khác biệt hoàn toàn với những gì khán giả đã biết về Joker trước đây. Nó gợi sự tò mò tột đỉnh, nhưng cũng gây ra không ít những hoài nghi.
Công chiếu tại liên hoan phim Venice là một bước đi khôn ngoan nữa, “Joker” đoạt Sư Tử vàng cùng cơn mưa lời khen giành cho nam chính. Và đến thời điểm ngay trước khi bộ phim công chiếu, mọi sự chú ý đã đổ dồn hoàn hảo vào Joaquin, lúc này 90% khán giả đều hiểu rằng họ sẽ phải ra rạp để xem màn độc diễn đỉnh cao của Joaquin Phoenix.
Lai lịch gốc hay trò bịa đặt mới của Joker
Ban đầu “Joker” khiến người ta kì vọng và đổ dồn sự chú ý bởi đó sẽ là bộ phim đầu tiên về “Hoàng tử tội phạm” - kẻ thù truyền kiếp của Người Dơi. “Joker” hứa hẹn sẽ làm sống lại thành Gotham u tối, vực dậy vũ trụ DC sau nhiều nỗ lực thay đổi nhưng chưa thành công. Nhưng giai đoạn hoàn thành Nhà sản xuất lại khẳng định “Joker là bộ phim độc lập nằm trong chuỗi dự án DC black (một vũ trụ điện ảnh mới với phiên bản khác của các nhân vật cũ trong truyện tranh) mà Warner Bros đang ấp ủ.
Theo cách lý giải như vậy, khán giả cũng đủ hình dung Joker sẽ không xuất hiện như cái cách mà phần đông mong đợi, còn trên màn ảnh, vương miện “hoàng tử” của Joker đã vừa rơi xuống theo thân hình gầy rộc và tiếng cười bệnh hoạn của Arthur Fletch. Cái tên “Joker” thực tế là mồi nhử, cũng giống một cái bẫy để dụ khán giả ra rạp xem tác phẩm mượn bối cảnh Gotham để khai thác đề tài tâm lý tội phạm.
Joaquin Phoenix thành công tuyệt vời khi hoá thân thành Arthur Fletch - từ một kẻ nghèo khổ, yếu đuối, mắc chứng rối loạn kiểm soát nụ cười, bị xã hội thờ ơ và ức hiếp, biến chuyển tâm lý thành một kẻ sát nhân máu lạnh, khuấy động những cuộc nổi loạn chống phá chính quyền trên khắp thành Gotham. Ở Arthur Fletch hội tụ đủ lòng hận thù, sự căm phẫn, mất mát và thất vọng để trở nên độc ác và khó lường - loại tội phạm gần gũi với thực tế, nhưng những tố chất từng đưa Joker lên đỉnh cao của tội phạm như sự thông minh, quyết đoán, hài hước… thì ở Arthur Fletch hầu như đều không có.
Todd Phillips không thay máu hoàn toàn Joker, có lẽ cách nghĩ xoa dịu hơn là vị đạo diễn đang giúp Joker bịa ra một lai lịch mới về bản thân. Đoạn kết phim có thể xem là phần kết, cũng có thể nghĩ nó như phần mở đầu, sau tất cả, khép lại bằng nụ cười của Arthur khi hắn nói rằng mình vừa nghĩ ra một câu chuyện mới và bắt đầu cất lời hát “That’s life”. Chớ quên những người đầu tiên tạo ra Joker đã miêu tả hắn là một kẻ quái gở, khó nắm bắt, danh tính chưa bao giờ được tiết lộ. Joker đã vài lần bịa chuyện về quá khứ của mình trong những bộ phim trước đây hắn từng xuất hiện. Vậy nên, “kiệt tác” của Todd Phillips biết đâu lại là một vở kịch sướt mướt vừa hạ màn khác của Joker.
Kiệt tác hay bộ phim chắp vá bài bản
Kiệt tác của Todd Phillips với chất liệu tẻ nhạt và triết lý cũ mèm, càng không nổi bật hơn với bối cảnh đô thị thập niên 80 u ám, hỗn loạn. Sự kết hợp tưởng như hoàn hảo cho câu chuyện kịch tính hoá ra lại xâu thành một chuỗi ức chế và mệt mỏi. Dành ra cả một năm trau truốt kịch bản nhưng “Joker” vẫn vương lại vài chi tiết khiến người xem không thoả mãn như việc bối cảnh phim diễn ra trong thời đại internet còn là khái niệm lạ lẫm, nhưng video màn độc diễn hài thất bại của Arthur lại được lan truyền trên truyền hình giống như kiểu phát tán clip quấy rối cá nhân trên mạng xã hội thời nay.
Giết 3 mạng người và trở thành biểu tượng nổi loạn của thành phố, Arthur dường như không mấy khó khăn khi sau một đêm từ kẻ cặn bã vô danh trở thành tội phạm truyền cảm hứng, khuấy động phong trào chống tư bản tại Gotham. Cảnh những người đeo mặt nạ xuống đường biểu tình làm người xem dễ liên tưởng đến cảnh cuối bất hủ trong “V for Vendetta”, nhưng dĩ nhiên “Joker” là phiên bản lạc lối cả về bản chất lẫn hình thức.
Có lẽ chính sự tham lam của Todd Phillips đã khiến cho “Joker” trở thành cái bóng na ná của nhiều tác phẩm mà đạo diễn lấy cảm hứng. Chia sẻ quá nhiều về những bộ phim kinh điển chi phối quá trình thực hiện “Joker”, Todd bất ngờ khiến khán giả cảm thấy dự án hợp tác với DC năm 2019 là một sự chắp vá bài bản. Điều tệ nhất với một sản phẩm điện ảnh là khi xem phim của mình, người xem lại bật ra trong đầu quá nhiều kí ức về những bộ phim khác. Nhất là với một bộ phim tiểu sử, mỗi cá nhân không nên là bản sao của những nhân vật khác mà chỉ nên là bản sao của chính mình mà thôi. Hay “Joker” không nên là bản sao của “The man who laughs”.
Đến đây, liệu kế hoạch xây dựng một vũ trụ DC Black với những phiên bản khác của các nhân vật truyện tranh liệu có phải bước đi đúng đắn của Warner Bros? Khán giả liệu có cần nhiều hơn một DCEU hay không? Trong khi Marvel với những dự án đầy hứng khởi thì dường như DC vẫn cứ quẩn quanh với mớ bòng bòng trong một tâm thế lưỡng lự thiếu dứt khoát, phong cách thay đổi liên tục giữa các sản phẩm gần đây.
“Joker” không hơn không kém là một thử nghiệm, một sản phẩm khó xem nhưng không phải theo kiểu “hack não” mà dễ khiến người ta hoang mang. Bao lâu nay hàng triệu người vẫn không ngừng phán đoán về động cơ phạm tội của Joker trong những cuộc đối đầu với công lý. Và Todd vừa chọn cách mà ông cho là hợp lý nhất để gắn động cơ giết người cho Joker. Chỉ tiếc rằng thế giới tồi tệ đã nhân đôi, người giàu kinh khủng và những kẻ nghèo cũng tồi tệ không kém, đến nỗi người xem khó lòng đồng cảm, không thể khóc cũng không thể bật cười trước câu chuyện đó.
Phim công chiếu tại các rạp trên toàn quốc từ 4/10.
Trúc An (SHTT)
