Cảnh báo giáo dục: Lạm dụng AI tìm kiếm thông tin khiến người dùng "bào mòn" kỹ năng học và hiểu biết nông hơn

Theo đó, khi con người dựa vào các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) để tìm kiếm thông tin, mức độ hiểu biết sẽ nông hơn đáng kể so với việc tự học thông qua tìm kiếm truyền thống trên Google.

Tìm kiếm nhanh, hiểu biết nông

Theo Science Alert, Phó Giáo sư ngành marketing Shiri Melumad và đồng tác giả Jin Ho Yun (Đại học Pennsylvania, Mỹ) đã báo cáo phát hiện này dựa trên 7 nghiên cứu với hơn 10.000 người tham gia.

Những người tham gia được yêu cầu tìm hiểu về một chủ đề (ví dụ: cách trồng vườn rau) và được phân ngẫu nhiên để học bằng cách sử dụng một mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT hoặc sử dụng cách truyền thống qua tìm kiếm trên Google. Sau khi hoàn tất, họ phải viết lời khuyên gửi cho một người bạn.

Dữ liệu cho thấy những người học thông qua LLM cảm thấy mình học được ít hơn, bỏ ra ít nỗ lực hơn, nên viết lời khuyên ngắn, ít thông tin thực tế và mang tính chung chung. Lời khuyên này, khi được đưa cho một nhóm độc lập đánh giá (mà không biết công cụ học tập nào được sử dụng), đã bị nhận định là kém thông tin, kém hữu ích hơn và ít có khả năng áp dụng.

Các nhà nghiên cứu cho rằng một lý do khả dĩ là kết quả từ LLM khiến người dùng tiếp cận ít thông tin hơn so với kết quả từ Google.

AI biến việc học từ chủ động thành thụ động

Kể từ khi ChatGPT ra mắt, hàng triệu người đã quen với việc đặt câu hỏi và nhanh chóng nhận được một bản tổng hợp thông tin trau chuốt, cảm giác như học mà không tốn chút công sức nào.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng sử dụng LLM làm giảm khả năng học vì một trong những nguyên tắc cơ bản nhất của phát triển kỹ năng là con người học tốt nhất khi họ chủ động tương tác với tài liệu mà họ đang cố gắng học. Khi học thông qua tìm kiếm Google, chúng ta phải đối mặt với nhiều "lực cản" hơn như lựa chọn các trang web khác nhau, đọc các nguồn thông tin, tự diễn giải và tự tổng hợp. Dù khó khăn nhưng chính quá trình này hình thành những hiểu biết sâu sắc hơn.

Với LLM, toàn bộ quá trình này được thực hiện thay cho người dùng, biến việc học từ chủ động thành thụ động. Người tham gia nhận được bản tóm tắt từ LLM, họ không còn động lực để đào sâu vào nguồn gốc thông tin, khiến sự hiểu biết nông hơn.

Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh họ không đề xuất giải pháp tránh sử dụng LLM, nhưng khuyên mọi người cần sử dụng LLM thông minh và có chiến lược hơn. Ví dụ, nếu cần một câu trả lời nhanh, mang tính thực tế, hãy thoải mái sử dụng AI. Nhưng nếu bạn muốn phát triển kiến thức sâu và có khả năng áp dụng rộng rãi trong một lĩnh vực, việc dựa vào thông tin tổng hợp từ LLM sẽ không hiệu quả.