Đề khó, điểm thi thấp, vì sao điểm chuẩn các trường ĐH phía Nam lại cao?

Nhiều trường phía Nam có điểm chuẩn cao ngất ngưởng

Trong mùa tuyển sinh năm nay, nhiều trường ở phía Nam có điểm chuẩn rất cao. Trường ĐH Kinh tế Luật, ở phương thức xét học bạ 149 trường THPT, tất cả các ngành đều có điểm chuẩn từ 72/90 điểm trở lên. Điểm trúng tuyển bình quân là 82,89 (trung bình 9.21 điểm/môn). 

Ở phương thức đánh giá năng lực, chỉ top 25% thí sinh có điểm cao nhất kỳ thi mới đậu, với điểm trung bình trúng tuyển 902/1200.

Ở phương thức xét điểm thi thi tốt nghiệp, để trúng tuyển, thí sinh phải có điểm trung bình 3 môn tối thiểu từ loại giỏi (8,3 điểm/môn) trở lên. Điểm chuẩn cao nhất là 28,08, thấp nhất là 23,5 điểm. Điểm trúng tuyển trung bình lĩnh vực Kinh tế là 25,61, Kinh doanh 26,40, Luật 25,04 điểm. 

Tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TPHCM, ngành Khoa học máy tính chương trình tiên tiến xét từ điểm thi tốt nghiệp có điểm chuẩn các khối A00 là 29,92; A01, B00 là 29,81; D07 là 29,56. Ngành Trí tuệ nhân tạo có điểm chuẩn khối A00 là 29,39; khối A01 và B00 là 29,1; khối D07 là 28,85. 

Trong khi đó nếu xét tuyển điểm học bạ của 149 trường chuyên và năng khiếu, điểm chuẩn ngành Khoa học máy tính khối A00 là 29,98; Khối A01, B00, D07 là 29,96. Nhiều ngành cũng có điểm chuẩn trên 29 như mhóm ngành Khoa học dữ liệu, nhóm ngành Máy tính, Trí tuệ nhân tạo, Thiết kế vi mạch… Các ngành còn lại đều có điểm chuẩn 26-29.

Riêng Trường ĐH Công nghệ Thông tin, điểm chuẩn ở phương thức xét học bạ 149 trường THPT trên cả nước, tất cả 14 ngành từ 27,47 đến 29,91. Còn xét từ điểm thi tốt nghiệp ngành Trí tuệ nhân tạo, điểm chuẩn cao nhất là 29,6. Ngành có điểm chuẩn thấp nhất là 24. Xét từ thi đánh giá năng lực, điểm chuẩn từ 854 đến 1098/1200.

Nhiều trường khác cũng có điểm chuẩn rất cao như ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM, ở phương thức xét tuyển bằng kết quả học tập 149 trường, điểm chuẩn cao nhất là 29,35. Rất nhiều ngành có điểm chuẩn 28-29. Tình trạng điểm chuẩn cao cũng diễn ra ở một số ngành ở ĐH Kinh tế TPHCM, Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, Công nghiệp TPHCM, Nông lâm TPHCM…

Chênh lệch về điểm chuẩn thể hiện sự bất công trong tuyển sinh

PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, nhìn nhận điểm chuẩn xét điểm thi THPT ở nhiều trường đại học, đặc biệt các trường phía Nam tăng cao trong năm 2025 chủ yếu do cơ cấu chỉ tiêu phân bổ giữa các phương thức xét tuyển. Tình trạng này không chỉ phản ánh sự cạnh tranh khốc liệt mà còn làm lộ rõ những bất công xã hội, địa lý và chất lượng đào tạo, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ hội tiếp cận giáo dục đại học của học sinh trên toàn quốc.

Nguyên nhân thứ nhất theo ông Dũng là tỷ trọng chỉ tiêu cho các phương thức thay thế ngày càng lớn. Các trường ĐH phía Nam như ĐH Kinh tế TPHCM, ĐH Công nghệ TPHCM, ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, các trường ĐH thành viên ĐH Quốc gia TPHCM đã dành 40-60% chỉ tiêu cho xét học bạ, xét tuyển thẳng và kỳ thi đánh giá năng lực ĐH Quốc gia TPHCM. Điều này làm giảm mạnh chỉ tiêu xét điểm thi THPT, dẫn đến tình trạng cung ít - cầu nhiều.

Nguyên nhân thứ hai là xu hướng đa dạng hóa tuyển sinh và ưu tiên đánh giá toàn diện ở các trường hiện nay. Các trường hướng tới việc đánh giá năng lực học sinh không chỉ qua một kỳ thi duy nhất mà còn qua học bạ hoặc kỳ thi đánh giá năng lực, nhằm chọn lọc thí sinh có kỹ năng toàn diện. Điều này làm giảm chỉ tiêu cho điểm thi THPT, đặc biệt ở các ngành “hot” như Trí tuệ nhân tạo, Bán dẫn, Công nghệ thông tin, Kinh tế, Luật… nơi điểm chuẩn có thể lên tới 28-30 điểm. Một số trường công bố điểm chuẩn riêng theo từng phương thức với điểm thi THPT cao đơn giản là vì còn ít chỉ tiêu. 

Cụ thể như ngành Sư phạm Tiếng Anh của một số trường ĐH chỉ tiêu phân bổ từ Bộ GD-ĐT rất ít. Sau khi trừ số tuyển thẳng khá nhiều và xét tuyển các phương thức khác thì chỉ tiêu còn lại cho xét tuyển theo điểm thi THPT chỉ còn 5-15, dẫn đến điểm chuẩn Sư phạm tiếng Anh trên 29.

Nguyên nhân thứ ba là hệ quả và sự bất công trong tuyển sinh. Việc điểm chuẩn cao bất thường đã loại bỏ nhiều thí sinh có tiềm năng. Điểm chuẩn theo điểm thi THPT thường dao động 24-26 điểm ở nhiều ngành, thậm chí lên 30 điểm ở một số trường top, khiến thí sinh học lực khá giỏi nhưng không xuất sắc khó trúng tuyển. Buộc họ phải chuyển sang các phương thức khác nhưng không phải ai cũng có điều kiện tiếp cận.

"Trong việc này có sự bất công địa lý, đó là học sinh vùng sâu, vùng xa bị thiệt thòi nghiêm trọng. Một trong những bất công lớn nhất là sự chênh lệch cơ hội tham gia kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TPHCM - phương thức được khoảng 100 trường ĐH ưu tiên với chỉ tiêu lớn.

Năm 2025 kỳ thi được tổ chức ở 25 tỉnh/thành miền Nam và Trung Bộ nhưng chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn và khu vực đô thị. Học sinh ở vùng khó khăn, nông thôn xa xôi thường không có địa điểm thi gần, phải di chuyển hàng trăm km, tốn kém chi phí và thời gian. Kết quả chỉ những thí sinh ở thành phố hoặc khu vực thuận lợi mới dễ dàng tham gia, trong khi học sinh vùng sâu vùng xa chủ yếu dựa vào điểm thi THPT - nơi điểm chuẩn bị đẩy vọt do chỉ tiêu ít. Điều này dẫn đến tình trạng “rớt oan”.

Nhiều thí sinh có năng lực thực sự nhưng bị loại vì không đạt điểm gần tuyệt đối (28-29 điểm) dù có thể xuất sắc nếu được đánh giá toàn diện qua thi đánh giá năng lực. Đây là biểu hiện rõ nét của sự bất bình đẳng giáo dục, làm trầm trọng hóa khoảng cách đô thị - nông thôn, và vi phạm nguyên tắc công bằng trong tiếp cận giáo dục đại học”, ông Dũng nói.

PGS.TS Đỗ Văn Dũng cho rằng đây cũng là bất công về chất lượng đầu vào và khó khăn trong đào tạo khi phương thức xét học bạ, chiếm tỷ lệ lớn chỉ tiêu (đôi khi lên 20-60%), thường có điểm chuẩn cao hơn nhưng năng lực thực sự của thí sinh thấp, dẫn đến nghi ngại về chất lượng sinh viên. 

“Dữ liệu cho thấy sinh viên đậu nhờ xét học bạ có kết quả học tập đại học yếu hơn so với nhóm trúng tuyển theo điểm thi THPT. Tỷ lệ xếp loại tốt nghiệp xuất sắc chỉ 0,24%, giỏi 5,44%, khá 65,12% và trung bình lên tới 29,2% - cao hơn hẳn so với nhóm điểm thi (thường có tỷ lệ giỏi/xuất sắc cao hơn)”, ông Dũng chỉ rõ. 

Năm 2025, dù có sử dụng bách phân vị để xếp hạng học bạ tương đối, nhưng phương thức này vẫn chưa đủ chính xác và thực chất vì học bạ dễ bị “làm đẹp” hoặc không phản ánh năng lực thực tế.  Kết quả là sinh viên trúng tuyển qua xét học bạ thường không theo kịp chương trình, gây khó khăn lớn cho giảng viên. Lớp học không đồng đều, phải điều chỉnh đề thi (nếu khó thì nhiều em yếu rớt, nếu dễ thì giảm chất lượng tổng thể). Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo mà còn tạo bất công cho sinh viên điểm thi - những em đã cạnh tranh khốc liệt nhưng phải học chung với nhóm đầu vào thấp hơn. Để khắc phục, ông Dũng cho rằng cần mở rộng địa điểm thi đánh giá năng lực toàn quốc, siết chặt xét tiêu chí học bạ và cân bằng chỉ tiêu để đảm bảo công bằng xã hội.