Bộ Công thương: Những người "lãnh đòn" từ đa cấp phải làm gì?

- Qua kết luận kiểm tra đối với 4 công ty đã cho thấy rất nhiều sai phạm. Vậy có phải là với các DN bán hàng đa cấp, sờ đâu cũng thấy sai phạm hay không?

Quá trình kinh doanh của công ty nào cũng thế, nếu họ không để ý đến các quy định của pháp luật thì rất dễ xảy ra các vi phạm hành chính. Đa cấp cũng vậy, trong quá trình kiểm tra đã phát hiện ra các vi phạm, trong đó có các vi phạm hành chính đơn thuần, nhỏ lẻ bao gồm cả những vi phạm về phương thức hoạt động bán hàng đa cấp như xây dựng mạng lưới hay ký kết hợp đồng với người tham gia chưa đúng quy định của pháp luật. Tất cả vi phạm đó đã được chúng tôi tập hợp, thông báo công khai trên các phương tiện truyền thông đại chúng và sẽ có biện pháp xử lý.

- Thực tế cho thấy thời gian qua có nhiều vi phạm diễn ra trong thời gian rất dài mới bị phát hiện. Phải chăng Bộ Công Thương và các Sở Công Thương đã buông lỏng quản lý sau khi cấp phép?

Nói về trách nhiệm, trước hết phải căn cứ vào chức năng của các Bộ và các Sở. Bộ Công Thương có 2 trách nhiệm chính là cấp giấy chứng nhận đăng ký bán hàng đa cấp cho các DN theo đúng quy định của pháp luật và sau đó là tổ chức kiểm tra. 

Chúng tôi cho rằng chúng tôi đã tích cực kiểm tra các DN bán hàng đa cấp. Ngay sau khi tiếp nhận chức năng cấp giấy chứng nhận bán hàng đã cấp về bộ, thì 6 tháng sau chúng tôi đã tiến hành đợt kiểm tra đầu tiên và tiếp tục tiến hành cho đến nay. Đợt kiểm tra lần này cũng là đợt kiểm tra ở cấp bộ, với nhiều cơ quan ở Bộ Công Thương tham gia để xem xét lại việc bán hàng đa cấp. 

Qua kiểm tra có phát hiện DN này vi phạm, DN khác vi phạm, nhưng tôi nhắc lại là vi phạm đến đâu chúng ta xử lý đến đấy. Nếu đó là lỗi hành chính thì xử lý hành chính. Còn nếu có những biểu hiện vi phạm nghiêm trọng hơn thì mọi thông tin sẽ được chuyển cho cơ quan có chức năng xem xét, xử lý.

- Vậy còn các Sở Công Thương các địa phương có chức năng thế nào và trách nhiệm của họ ra sao trong việc để xảy ra nhiều vi phạm?

Các Sở Công Thương cũng tổ chức triển khai kiểm tra, kiểm soát hoạt động bán hàng đa cấp và anh em cũng đã làm rất tích cực. Tính từ tháng 1/2016 đến nay, các Sở Công Thương đã kiểm tra và xử phạt 42 công ty, kể cả đã cấp và chưa cấp giấy chứng nhận bán hàng đa cấp, với tổng tiền phạt là 2,8 tỷ đồng. 

Đặc biệt, từ đầu năm đến nay, chúng tôi đã có sự phân cấp trách nhiệm giữa Bộ và các Sở để quản lý tốt hơn. Chúng tôi hướng đến một thị trường trật tự hơn trong thời gian tới.

- Thứ trưởng có thể giải thích lý do của việc chậm trễ, tại sao công bố quyết định kiểm tra 7 DN từ giữa tháng 3, nhưng đến nay mới có kết quả của 4 DN?

Thời gian của đoàn kiểm tra cấp Bộ dài hơn, vì bên cạnh kiểm tra hành chính đơn thuần, đoàn phải kiểm tra về phương thức kinh doanh đa cấp, như tôi vừa trình bày, gồm tổ chức mạng lưới ra sao, ký kết hợp đồng như thế nào, đòi hỏi nhiều thời gian hơn, nên việc kết luận có kéo dài hơn dự kiến. Tuy nhiên, xét ra cũng không quá dài, vì hơn 3 tháng đã có kết luận với 4 DN, 1 DN nữa cũng đã đi vào tiến trình cuối. 

Nếu trừ đi các ngày nghỉ, thì mỗi DN cũng chỉ có 15 ngày kiểm tra, với rất nhiều nội dung, một số trong đó phải về tận tỉnh để xác minh. Tất nhiên so với mong muốn của lãnh đạo Bộ Công Thương thì chúng tôi mong muốn thời gian ngắn hơn. Nhưng thời gian đã quan trọng, chất lượng cũng rất quan trọng. Chúng tôi hướng đến chất lượng, nên đã không quy định thời gian chặt chẽ cho anh em, mà chú trọng kiểm tra hết các lĩnh vực kinh doanh của DN và đưa ra kết luận rõ ràng cho dư luận biết.

- Dư luận vẫn muốn một lý do rõ ràng hơn cho việc vì sao chưa có kết quả kiểm tra 3 DN lớn nhất là Thiên Ngọc Minh Uy, Amway và Unicity?

Đối với Thiên Ngọc Minh Uy, tiến trình kiểm tra đã đi vào giai đoạn cuối. Trong quá trình kiểm tra chúng tôi nhận được một số đơn thư khiếu nại và lãnh đạo bộ chỉ đạo làm rõ từng đơn một, nên bao giờ làm rõ toàn bộ mới kết thúc. Về Unicity, trước đó, song song với đoàn kiểm tra của Bộ, Cục Quản lý cạnh tranh cũng đã tổ chức đoàn vào kiểm tra và đã ban hành quyết định xử phạt 110 triệu đồng. 

Thực hiện Nghị quyết 35 của Chính phủ về việc 1 DN ko bị kiểm tra quá 1 lần trong năm, và quan trọng hơn là từ khi xử phạt, Bộ Công Thương cũng không nhận thêm bất cứ đơn thư khiếu nại nào cũng như thông tin phản ánh hoạt động không đúng nào của công ty trên báo chí, nên Bộ Công Thương đã cân nhắc rất kỹ và loại Unicity ra khỏi đợt kiểm tra. Nếu có bất cứ thông tin nào về hoạt động sai phạm, chúng tôi sẽ xin ý kiến Chính phủ để kiểm tra DN này.

- Về bảo vệ quyền lợi của người tham gia mạng lưới, Bộ Công Thương có hỗ trợ gì không đối với những người đã đóng tiền vào mà không nhận được hàng, nhưng cũng không đòi lại được tiền của công ty?

Khi kiểm tra, chúng tôi phát hiện có 2 đối tượng tham gia mạng lưới đa cấp. Thứ nhất là những người tham gia thực sự, đưa tiền và sau đó có nhận lại hàng để đi bán, nhưng bởi lý do nào đó không tiêu thụ được, nay mong muốn trả lại hàng để nhận tiền theo quy định của pháp luật. Nếu trường hợp đó công ty không nhận lại hàng, không tuân thủ quy định của pháp luật thì chúng tôi chắc chắn sẽ vào cuộc, bảo vệ đến cùng quyền lợi của những người tham gia bán hàng đa cấp. 

Thứ hai là những người tham gia mạng lưới nhưng không với mục đích bán hàng đa cấp. Họ đưa tiền nhưng không nhận hàng, thậm chí từ chối nhận hàng mà chỉ mong chờ các khoản lãi do công ty chi trả. Đây không phải quan hệ bán hàng đa cấp nữa, nên nếu có tranh chấp giữa những người đó với nhau thì phải xử lý theo các quy định khác của pháp luật. Ví dụ nếu có tranh chấp dân sự thì ra tòa án dân sự để xử lý; hoặc một bên cho rằng bên kia có dấu hiệu lừa đảo thì báo cơ quan điều tra để vào cuộc xử lý theo quy định của pháp luật hình sự.

Xin cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn!

Theo Vũ Hân (CAND Online)