Thủ tướng: Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng thiếu than cho sản xuất điện

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn vừa ký Chỉ thị số 30 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh than và cung cấp than cho sản xuất điện trong tình hình mới.

Theo đó,  trong giai đoạn tới, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ngày càng cao, với mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt trên 8% và giai đoạn 2026–2030 ở mức hai con số. Nhu cầu điện dự kiến tăng gấp 1,2–1,5 lần tăng trưởng kinh tế. Cùng với đó là cam kết phát thải ròng bằng “0” năm 2050, yêu cầu chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và bảo đảm an ninh cho các mỏ than nội địa, đặt ra thách thức lớn cho quản lý và cung ứng than.

Vì vậy,  Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ trong Nghị quyết 03 về thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp, trong đó có lĩnh vực sản xuất – kinh doanh than.

Bộ Công Thương được giao thường xuyên theo dõi, dự báo nhu cầu và khả năng cung ứng than cho điện; kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhằm bảo đảm đủ than cho sản xuất điện. Đồng thời hướng dẫn doanh nghiệp ngành than và các chủ đầu tư điện than đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, ứng dụng công nghệ để giảm chi phí, nâng cao năng suất, góp phần thực hiện cam kết chuyển đổi năng lượng bền vững.

Bộ này cũng phải rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan trước ngày 31/12/2025; tổ chức kiểm tra công tác chế biến, cung cấp than cho điện và an toàn lao động tại các mỏ.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính khi điều chỉnh, bổ sung giấy phép hoạt động khoáng sản, nhằm tăng sản lượng than khai thác trong nước, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng và bảo đảm an toàn môi trường. Bộ cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong cấp phép, thẩm định, kiểm soát trữ lượng khai thác, hoàn thành trong tháng 10/2025.

Bộ cũng phải phối hợp địa phương xử lý chồng lấn quy hoạch, chuyển đổi mục đích sử dụng rừng; hướng dẫn quản lý khoáng sản than chưa khai thác, đất đá thải mỏ; kiểm tra, hậu kiểm việc thăm dò, cấp phép và khai thác than, tránh tình trạng cấp phép thấp hơn trữ lượng thực tế.

"Kiên quyết thu hồi, chấm dứt hiệu lực theo đúng quy trình, quy định của pháp luật các Giấy phép hoạt động khoáng sản đã cấp đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về khoáng sản và pháp luật khác liên quan có hệ thống, chây ì, không khắc phục đầy đủ hậu quả theo các quyết định xử phạt của cơ quan chức năng", Thủ tướng nhấn mạnh.

Đồng thời t ăng cường và nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, chấn chỉnh, xử lý vi phạm pháp luật các tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động khoáng sản than (đặc biệt là các mỏ than nội địa, địa phương).

Tại Chỉ thị, Bộ Tài chính được giao giám sát Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) tăng sản lượng than khai thác trong nước 20–25% so với 2024, đảm bảo đủ nguồn cho sản xuất điện. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý tài chính, hải quan, thuế… nhằm ngăn chặn gian lận thương mại trong kinh doanh than.

Bộ Quốc phòng chỉ đạo lực lượng Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng tăng cường kiểm soát biên giới, vùng biển để ngăn chặn buôn lậu, vận chuyển than trái phép. Bộ Công an tiếp tục phối hợp các lực lượng chức năng đấu tranh, xử lý nghiêm hành vi tiếp tay hoặc bao che cho hoạt động kinh doanh than trái phép.

Song song đó, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành có hoạt động sản xuất, kinh doanh than phải hoàn thành sắp xếp bến cảng, kho bãi than trước tháng 12/2025; tháo gỡ khó khăn về đất đai, đền bù, tái định cư cho doanh nghiệp ngành Than. 

Đồng thời, tăng cường kiểm tra các điểm khai thác, vận chuyển, chế biến than; xử lý nghiêm vi phạm, bảo vệ tài nguyên chưa khai thác và hỗ trợ doanh nghiệp địa phương chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, tiết kiệm chi phí, giảm phát thải.

Ngoài ra, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, Binh đoàn 19 (Tổng công ty Đông Bắc) và các đơn vị được phép khai thác, kinh doanh than phải đẩy mạnh khai thác trong nước, chuẩn bị kịch bản ứng phó thời tiết cực đoan để bảo đảm cung ứng đủ than cho điện. Các đơn vị này cần ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, đầu tư hạ tầng, phát triển nhân lực chất lượng cao nhằm tăng năng suất, bảo đảm an toàn lao động và cải thiện môi trường, phù hợp với mục tiêu phát thải ròng bằng “0”.

"Thường xuyên kiểm tra, quản lý chặt chẽ ranh giới mỏ/dự án được giao để kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo quy định các hoạt động khai thác, kinh doanh than trái phép; tăng cường quản lý, giám sát chặt chẽ than từ nơi khai thác, chế biến, trên đường vận chuyển đến các kho bãi, cảng/vị trí giao nhận than; quản lý chặt chẽ đất đá thải mỏ, đất đá sau sàng tuyển than...", Chỉ thị nêu rõ. 

Chủ đầu tư nhà máy nhiệt điện than chịu trách nhiệm thu xếp nguồn than hợp pháp để vận hành nhà máy an toàn, ổn định, tin cậy, đảm bảo hiệu quả. 

"Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng thiếu than cho sản xuất điện; chịu trách nhiệm toàn diện nếu để xảy ra thiếu than cho sản xuất điện của nhà máy", Thủ tướng nhấn mạnh. 

Doanh nghiệp phải duy trì lượng than dự trữ phù hợp, kiểm soát chặt khối lượng và chất lượng than giao nhận; chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra lãng phí, vi phạm hoặc tiêu cực trong quá trình sử dụng than.