Ô tô bị "đè bẹp" sau bão: Có thể truy trách nhiệm chủ sở hữu cây xanh

Đơn vị nào sẽ phải chịu trách nhiệm trong sự cố cây xà cừ bất ngờ bật gốc đổ vào xe ôtô đang đỗ trên đường?

Đặc biệt, ngày 19/8, một cây xà cừ lâu năm trước cổng Tháp Hà Nội (đường Hai Bà Trưng) bất ngờ bị bật gốc đổ vào xe ôtô KIA Forte đang đỗ trên đường khiến chiếc xe ô tô này biến dạng.

Đây không phải là sự cố đầu tiên do mưa bão gây ra, nhưng lại là vấn đề dư luận vẫn thường tranh cãi nhiều nhất, ai sẽ là người chịu trách nhiệm trong trường hợp này và chịu trách nhiệm như thế nào?

Hình ảnh chiếc xe bị đè bẹp do cây đổ.

Luật sư Đặng Văn Cường - Đoàn luật sư TP Hà Nội cho biết, dưới góc độ pháp luật thì đây là một "sự kiện pháp lý", sự kiện này làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt một quan hệ pháp luật. Sự kiện pháp lý có thể là "sự biến" hoặc "hành vi". Sự biến là những hiện tượng tự nhiên (không phụ thuộc vào ý chí của con người) mà trong những trường hợp nhất định, pháp luật gắn sự xuất hiện của chúng với sự hình thành ở các chủ thể các quyền và nghĩa vụ pháp lý. Như vậy những sự kiện này được pháp luật quy định trong những quan hệ pháp luật cụ thể, ví dụ: bão, lụt, thiên tai, hoả hoạn,..

Hành vi pháp lý (hành động hoặc không hành động) là những sự kiện xảy ra theo ý chí của con người, là hình thức biểu thị ý chí của chủ thể pháp luật, ví dụ: hành vi ký kết hợp đồng, hành vi trộm cắp, sự bỏ mặc không cứu giúp người đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng,... Hành vi được chia thành hành vi hợp pháp và hành vi không hợp pháp.

Như vậy, có thể thấy dù là sự biến (do thiên tai) hay hành vi (do con người) thì sự việc này dưới góc độ pháp luật, câu chuyện bồi thường thiệt hại, trách nhiệm dân sự vẫn được đặt ra với chủ xe và bên có lỗi gây ra thiệt hại đó.

"Với vụ việc trên thì trước tiên cần kiểm tra xem chủ chiếc xe trên có mua bảo hiểm thân vỏ xe hay không. Trong trường hợp chiếc xe bị nạn có mua bảo hiểm thân, vỏ xe thì bảo hiểm có trách nhiệm bồi thường. Khi đó, việc tranh chấp, kiện tụng giữa các bên khác ít khả năng xảy ra.Trong trường hợp mà chủ xe không mua bảo hiểm thân, vỏ xe thì cơ quan bảo hiểm xẽ "đứng ngoài cuộc". Đến khi đó, nếu chủ xe không tìm được ra ai đứng ra phải chịu trách nhiệm thì chủ xe phải tự mình chịu rủi ro". - Luật sư Cường nói.

Có hai chủ thể có thể xem xét trách nhiệm trong vụ việc này là bên trông giữ xe ô tô và chủ sở hữu cây xanh đã gây "họa" đó.

Luật sư Đặng Văn Cường.

Luật sư Đặng Văn Cường viện dẫn, theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2005 thì việc gửi xe, trông giữ xe là quan hệ dân sự, thuộc loại hợp đồng gửi giữ tài sản quy định tại phần thứ ba, Chương XVII, Mục 10, Bộ luật dân sự năm 2005. Theo đó, Điều 559 BLDS quy định: "Hợp đồng gửi giữ tài sản là sự thoả thuận giữa các bên, theo đó bên giữ nhận tài sản của bên gửi để bảo quản và trả lại chính tài sản đó cho bên gửi khi hết thời hạn hợp đồng, còn bên gửi phải trả tiền công cho bên giữ, trừ trường hợp gửi giữ không phải trả tiền công".

Điều 561 BLDS quy định: "Quyền của bên gửi tài sản: Bên gửi tài sản có các quyền sau đây: ...2. Yêu cầu bồi thường thiệt hại, nếu bên giữ làm mất mát, hư hỏng tài sản gửi giữ, trừ trường hợp bất khả kháng."

Ngoài ra, Bộ luật dân sự cũng quy định: "Điều 562. Nghĩa vụ của bên giữ tài sản Bên giữ tài sản có các nghĩa vụ sau đây: 1. Bảo quản tài sản như đã thoả thuận, trả lại tài sản cho bên gửi theo đúng tình trạng như khi nhận giữ;... 4. Phải bồi thường thiệt hại, nếu làm mất mát, hư hỏng tài sản gửi giữ, trừ trường hợp bất khả kháng."

Theo các quy định pháp luật trên thì bên nhận gửi giữ tài sản có trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu có lỗi, làm hư hỏng tài sản gửi giữ trừ trường hợp bất khả kháng.

Khoản 1, Điều 161 BLDS quy định: " Sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan làm cho chủ thể có quyền khởi kiện, quyền yêu cầu không thể khởi kiện, yêu cầu trong phạm vi thời hiệu. Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép".

Như vậy, cần làm rõ xem cái cây xanh - thủ phạm đã đè lên chiếc xe ô tô đó trước đó có nguy cơ đổ không. Nếu bên trông giữ xe đã "áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép" mà vẫn không khắc phục được tình trạng cây đổ thì việc cây đổ mới được cho là sự kiện bất khả kháng, khi đó bên trông giữ xe sẽ được loại trừ trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự.

Nếu trước khi mưa bão, cây xanh đó đã có nguy cơ đổ, bên trông xe phát hiện nhưng vẫn không báo cho cơ quan chức năng, không chống đỡ, không di chuyển xe ra chỗ khác khiến cây xanh đó đổ vào xe thì bên trông giữ xe phải bồi thường toàn bộ thiệt hại đã xảy ra với vụ cây đè đó.

Ngoài ra, chủ sở hữu chiếc xe ô tô đó cũng có thể "truy" trách nhiệm cho chủ sở hữu cái cây xanh đó theo quy định sau đây của Bộ luật dân sự năm 2005:

Điều 626. Bồi thường thiệt hại do cây cối gây ra: Chủ sở hữu phải bồi thường thiệt hại do cây cối đổ, gẫy gây ra, trừ trường hợp thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của người bị thiệt hại hoặc do sự kiện bất khả kháng. Như vậy, nếu xác định được "ai" là chủ sở hữu cái cây đó thì cũng có quyền căn cứ vào quy định tại Điều 262 BLDS năm 2005 để yêu cầu chủ sở hữu cây phải bồi thường thiệt hại.

Vậy trong trường hợp cây xanh gây tai nạn là cây xanh đô thị, là tài sản thuộc sở hữu công cộng, do nhà nước quản lý thì sẽ được giải quyết thế nào? Luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, "nếu cây xanh gây thiệt hại cho công dân thì Nhà nước phải có trách nhiệm đứng ra bồi thường thiệt hại cho công dân".

Tuy nhiên, luật sư Cường cũng lưu ý rằng, ở nước ta vẫn chưa có quy định cụ thể về điều này. Nếu có văn bản của cơ quan Nhà nước giao trách nhiệm cho UBND cấp tỉnh hoặc cấp huyện "sở hữu", quản lý chiếc cây đó thì chủ sở hữu cây đó phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại Điều 626 Bộ luật dân sự năm 2005. Nếu không có quy định cụ thể về chủ thể (pháp nhân, cá nhân) sở hữu cây xanh đó thì người bị thiệt hại vẫn có quyền yêu cầu UBND thành phố Hà Nội xem xét trách nhiệm của cơ quan quản lý cây xanh khi để xảy ra trường hợp cây đè xe.

Theo Nguyễn Xinh (Phapluatplus.vn)