Thi hành án vụ Vạn Thịnh Phát: Một nút nhấn trả 8.000 tỷ cho 40.000 người

Sáng 10/11, Quốc hội đã thảo luận về dự thảo Luật Thi hành án dân sự (THADS) sửa đổi, trong đó tập trung vào mô hình tổ chức hệ thống THADS mới được áp dụng từ ngày 1/7.

Băn khoăn về mô hình THADS cấp khu vực

Góp ý về dự thảo, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) đã nêu lên một số bất cập. Ông cho biết, sau khi sắp xếp lại, 355 phòng THADS khu vực hiện không có tư cách pháp nhân, không có con dấu và tài khoản riêng. Điều này khiến cơ quan THADS khu vực chưa tương thích với Tòa án nhân dân (TAND) và Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) cùng cấp.

Ông Hùng dẫn chứng, VKSND khu vực có thẩm quyền kiểm sát nhưng lại không có cơ quan THADS đồng cấp để phối hợp trực tiếp. Mọi thẩm quyền ra quyết định đều tập trung ở cấp tỉnh. Hồ sơ phải chuyển lên tỉnh ký rồi mới trả về khu vực, gây chậm trễ, đặc biệt tại các địa bàn xa xôi, rộng lớn hoặc có số lượng án lớn.

Việc không có tư cách pháp nhân cũng khiến THADS khu vực không thể tự ký hợp đồng mở tài khoản tạm giữ, thanh toán chi phí cưỡng chế hay thuê bảo quản tài sản. Mọi giao dịch đều phải trình lên cấp tỉnh, gây ách tắc và tăng rủi ro trong quản lý vật chứng.

Vì vậy, ông Hùng đề nghị thiết kế lại mô hình cơ quan THADS (gồm trung ương, tỉnh và khu vực) để đồng bộ với hệ thống tòa án và viện kiểm sát, dựa trên Kết luận số 162 của Bộ Chính trị. Ông khẳng định giải pháp này không làm tăng biên chế hay kinh phí nhưng sẽ rút ngắn quy trình, tăng tính chủ động và giúp giải quyết án tồn đọng hiệu quả hơn.

Bộ trưởng Tư pháp: Chuyển đổi số là điểm nhấn

Giải trình các ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết mô hình THADS khu vực mới vận hành được 4 tháng và đã khắc phục được các khó khăn ban đầu. Ông khẳng định mô hình này không gây vướng mắc trong phối hợp với các cơ quan tố tụng.

Để chứng minh, Bộ trưởng cho biết kết quả thi hành án cả về số việc và số tiền đều vượt chỉ tiêu Quốc hội giao, ngay cả khi phải xử lý các đại án phức tạp như Tân Hoàng Minh hay Vạn Thịnh Phát.

Điểm nhấn lớn nhất, theo ông Ninh, là việc áp dụng triệt để chuyển đổi số. Hệ thống THADS đã triển khai phần mềm ra quyết định thi hành án điện tử và biên lai điện tử. Kết quả là hơn 75.000 quyết định và 375.000 biên lai điện tử (tương đương 33.700 tỷ đồng) đã được ban hành thay cho bản giấy.

Bộ trưởng nêu ví dụ cụ thể từ vụ án Vạn Thịnh Phát: "Chỉ cần đúng một nút nhấn là hơn 8.000 tỷ đồng được gửi vào tài khoản của hơn 40.000 trái chủ". Ông so sánh, nếu làm theo cách truyền thống, cơ quan thi hành án sẽ phải gửi 40.000 bản giấy đến từng người.

Về băn khoăn của đại biểu Hùng, Bộ trưởng khẳng định trưởng THADS khu vực là một chức danh tư pháp. Họ vẫn được cấp "con dấu ướt" và "chữ ký số" để sử dụng, đảm bảo sự linh hoạt trong công việc. Ngành Tư pháp cũng đang tiếp tục xây dựng các phần mềm để thực hiện toàn bộ tác nghiệp chuyên môn trên môi trường điện tử.