Cùng với việc phát triển quân đội hùng mạnh, Tào Tháo cũng chú trọng vào tạo nên một nền nông nghiệp ổn định, vững mạnh.

Thời kì Tam Quốc có ba trận đánh quyết định thế cục cơ bản của Tam Quốc. Ba trận đánh này lần lượt là trận Quan Độ, trận Xích Bích và trận Di Lăng. Ba trận đánh về cơ bản đều là những trận đánh lấy ít thắng nhiều, hay nói cách khác là đem tới cho người ta những kết quả bất ngờ.

Dù mang tư tưởng ủng hộ Lưu Bị phê phán phán Tào Tháo nhưng khi nói về sự xuất hiện của Tào Tháo, La Quán Trung đã mô tả khá tương đồng với sử liệu.

Dưới trướng Tào Tháo không hề thiếu các anh tài, nhưng ai mới là người giành được sự tín nhiệm của Tào Tháo nhất?

Triệu Tử Long trong Tam Quốc Diễn Nghĩa được biết đến là nhân vật có võ nghệ tuyệt kỹ vô song, không chỉ dũng mãnh thiện chiến mà mưu lược cũng hơn người. Ông không hề thua kém nhiều thuộc hạ khác dưới quyền Lưu Bị nhưng chức quan mà ông được ban cho chỉ là hữu danh vô thực.

Tam Quốc tương truyền: “Ngọa Long, Phượng Sồ - ai có được một trong hai người ấy thì có thể đoạt được thiên hạ", thế nhưng, Lưu Bị tuy có trong tay cả Ngọa Long và Phượng Sồ mà vẫn không đoạt được thiên hạ.

Lưu Bị (161 – 223) là thủ lĩnh - hoàng đế khai quốc Thục Hán thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Lưu Bị xuất thân cơ hàn, tay trắng làm nên cơ nghiệp, là biểu tượng số 1 của Nhân-Nghĩa thời Tam Quốc. Và quan điểm lấy Nhân Nghĩa thu phục thiên hạ của Lưu Bị, thực ra, là chịu ảnh hưởng từ người thày đầu tiên của Bị. Cũng là một nhân vật kiệt xuất cuối thời Đông Hán!

Trong Tiểu thuyết Tam Quốc diễn nghĩa, La Quán Trung mô tả Lưu Bị là người nhân nghĩa nhưng nhu nhược, chẳng có tài cái gì đặc biệt nhưng trên thực tế, Lưu Bị của chính sử, lại là một nhân vật hoàn toàn khác. Thậm chí có thể nói ông sở hữu những phẩm chất xuất sắc của một bậc đế vương!

Tào Tháo coi Lưu Bị là địch thủ lớn nhất trong cuộc chiến giành thiên hạ, đối đãi cực hậu với Quan Vũ vì mến tài-đức của “Võ thánh”, từng cảm thán sau đại bại ở Xích Bích với sự tiếc nuối về việc Quách Gia mất sớm. Nhưng cả đời Tào Tháo, chỉ phục duy nhất một người. Người từng có thời gian gắn bó với Tháo, rồi trở thành đối thủ của Tháo và cuối cùng chết bởi tay Tháo. Đó là Trần Cung.

Trước thời điểm Gia Cát Lượng trình bày với Lưu Bị về “Long trung đối sách” trong điển tích “Tam cố thảo lư”, sớm đã có một bậc trí giả đề xuất một sách lược tương tự. Người sau này được đánh giá là một chính trị gia, một nhà quân sự và ngoại giao bậc nhất thời Tam Quốc. Nhưng cũng là người bị La Quán Trung xem thường thậm chí… “dìm hàng” trong tiểu thuyết Tam Quốc diễn Nghĩa…

“Tam cố thảo lư – ba lần đến lều cỏ”, nói về việc Lưu Bị ba lần tới nhà của Gia Cát Lượng ở Ngoại Long cương để mời bằng được bậc kì tài thiên hạ này, là một trong những điển tích được La Quán Trung mô tả chi tiết nhất trong tiểu thuyết “Tam Quốc diễn nghĩa”. Nhưng trong ghi chép của chính sử, “Tam cố Thảo lư” có thực sự tồn tại?

Triệu Vân (168-229), tên tự Tử Long, là danh tướng thời kỳ cuối Đông Hán và thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Vân là 1 trong “Ngũ Hổ Tướng” của Lưu Bị, góp công lớn vào việc thành lập nhà Thục Hán. Tuy nhiên, nguyên mẫu thực sự của Triệu Tử Long trong tiểu thuyết Tam Quốc diễn nghĩa của La Quán Trung: một tướng tài có thật trong chính sử, từng lập nhiều công trạng, lại không được người đời sau nhớ tới….

Đội quân tinh nhuệ Gia Cát Lượng xây dựng cho nhà Thục Hán trong giai đoạn chiến dịch Nam Trung đóng góp không nhỏ vào các chiến thắng trước Tào Ngụy và chỉ bị tiêu diệt trong những năm cuối thời nhà Thục.

Trương Phi bị tướng lĩnh dưới quyền ám sát vì bất mãn, nhưng một số học giả Trung Quốc cho rằng, Gia Cát Lượng và Lưu Bị có liên quan đến sự việc này.

Tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa khắc họa mối quan hệ khăng khít giữa Lưu Bị và Gia Cát Lượng, như “cá với nước” nhưng các nhà sử học đã chỉ ra những dấu hiệu trái ngược.