Cạm bẫy tử thần của 'chung cư ma' Đài Loan: Một ngọn lửa, 46 người đi mãi

Huang Chin-chih, một nữ giúp việc 58 tuổi biết rằng đó là một toà nhà xập xệ, gần như bỏ hoang, thậm chí được xem là "chung cư ma", nhưng vẫn quyết định dọn đến. Bà biết ở đó có những băng đảng, có dân vô gia cư, có cả gái bán hoa. Bà từng nhìn thấy những gã trai say khướt nằm vạ vật, thấy những hành lang tối tăm đến rợn người, và thấy hàng túi rác chất đống trên cầu thang.

Sáng ngày 15/10, 3 tháng sau khi chuyển tới, bà Huang chỉ kịp thở phào nhẹ nhõm vì đã không nằm trong số những nạn nhân chết vì vụ hỏa hoạn tại khu chung cư 13 tầng bỏ hoang ở phía nam thành phố Cao Hùng (Đài Loan, Trung Quốc) vào đêm hôm trước. Ngọn lửa ấy khiến 46 hàng xóm của bà thiệt mạng, làm hàng chục người khác bị thương. Với riêng Đài Loan, đây là vụ hỏa hoạn kinh hoàng và chết chóc nhất trong vòng hơn 2 thập kỷ qua. 

"Tôi đã rất sợ khi biết đó là một 'chung cư ma', nhưng chẳng có lựa chọn nào khác," - bà Huang trải lòng, khi quay trở lại đống đổ nát để tìm nhà của mình. Đêm hôm trước, bà không ở đó.

"Tôi chỉ cảm thấy mình may mắn vì đã không ở nhà đêm hôm ấy."

Công cuộc tìm kiếm cứu hộ đã hoàn tất. Các nhà điều tra đang tiến hành tìm hiểu nguyên nhân, bước đầu xác định ngọn lửa bùng phát ở lầu 1 rồi nhanh chóng lan lên các tầng cao. Họ không loại trừ khả năng có kẻ cố ý phóng hỏa. Hôm 15/10, họ đã thẩm vấn một cặp vợ chồng sau khi tìm thấy chiếc lư hương bị cháy sém trong căn phòng phía sau lầu 1.

Nhưng với số người chết quá lớn - cao thứ 2 trong lịch sử hỏa hoạn của Đài Loan - đã khiến nhiều người phải đặt dấu hỏi về những quy định an toàn lỏng lẻo tại các khu chung cư cũ nát trên hòn đảo này.

Vụ hỏa hoạn đồng thời cũng nói lên một thực tế về việc thiếu đi sự hỗ trợ cho người nghèo và người cao tuổi - những người tuyệt vọng tìm nhà ở và không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải sống trong những tòa nhà như vậy. Với giá nhà đất leo thang đến phi lý - cộng thêm quy mô dân số ngày một già đi, vấn đề càng trở nên trầm trọng hơn và dường như vượt quá khả năng xử lý của nhà chức trách.

Cạm bẫy tử thần ở "chung cư ma"

Tòa chung cư Cheng Chung Cheng (Thành Trung Thành) ở Cao Hùng là một trong số rất nhiều tòa nhà cũ nát tại Đài Loan, đã xuống cấp thậm tệ vì quản lý yếu kém. Hôm 15/10, chính quyền địa phương cho biết họ có khoảng 34 tòa nhà "rủi ro cao" như thế tại Cao Hùng, và sẽ tiến hành điều tra các vi phạm tiêu chuẩn an toàn lẫn cháy nổ.

Còn với những ai đang sống và làm việc ở tòa nhà này, vụ hỏa hoạn giống như một thảm họa "trước sau gì cũng tới".

"Tòa chung cư này là một khối ung nhọt ở Cao Hùng," - trích lời Hong Xian-kai, chủ một cửa hàng tại tầng trệt tòa nhà suốt 30 năm qua. "Không ai quản lý, không ai quan tâm."

Sáng ngày 15/10, tiếng kim loại chát chúa vang lên khi các công nhân gỡ dàn giáo, tìm cách đục nền nhà cháy đen để xuống các tầng thấp hơn. Mùi khói phảng phất trong không khí. Phía bên ngoài là những chùm hoa trắng do một vài quan chức đến từ sớm đặt lại, trước một tòa nhà quá bi thương.

Chung cư Cheng Chung Cheng được xây dựng từ thập niên 1980, đã từng là nơi hết sức nhộn nhịp với một sảnh tiệc khổng lồ, nhà hát nghệ thuật cỡ lớn, và vô số cửa hiệu thu hút khách tham quan. Nhưng qua thời gian, với việc xu hướng kinh tế dịch chuyển dần về phía đông, tòa nhà cùng các khu vực lân cận dần trở nên xuống cấp. Doanh nghiệp rút lui, để lại hàng đống đổ nát mà lực lượng cứu hỏa bảo rằng đã "cản trở quá trình cứu hộ". Vẫn có người dọn đến, nhưng chủ yếu là người nghèo, người cao tuổi, người tàn tật, gái mại dâm và những kẻ xâm chiếm bất hợp pháp.

Bà Huang dọn đến ở lầu 8 sau khi giá nhà đất tại Cao Hùng trở nên quá đắt đỏ. Bà chỉ phải trả khoảng 100 đô mỗi tháng - bằng 1/3 tiền lương của bà, cho căn hộ 1 phòng ngủ.

Cherry Chiu - 46 tuổi - suốt 3 năm qua cũng đã ở trong một căn hộ như thế tại tòa nhà này. Tình trạng căn hộ rất tệ, nhưng có mức giá dễ chịu đủ để một nhân viên bảo hiểm bán thời gian như bà có thể đáp ứng.

Giống như hầu hết các cư dân, Chiu và người mẹ phải ngồi xe lăn của mình đang ngủ ở thời điểm diễn ra vụ hỏa hoạn (khoảng 3h sáng, theo báo cáo điều tra). Sau khi ngửi thấy mùi khói, bà nhìn thấy lính cứu hỏa dưới đất đang tuyệt vọng cố gắng dập đi ngọn lửa đang nuốt chửng các tầng thấp. Bên ngoài cửa, bà nghe thấy những tiếng kêu cứu thất thanh từ hàng xóm.

Sử dụng đèn pin từ điện thoại, Chiu liên tục ra hiệu cho người lính cứu hỏa bên ngoài, để người này sử dụng thang tiếp cận căn hộ của bà. Vận hết sức bình sinh, Chiu nâng người mẹ 85 tuổi đặt vào tay nhân viên cứu hỏa, trước khi tự mình trèo vào chiếc thang cứu hộ.

"Chúng tôi đã ở trước ngưỡng cửa tử thần," - Chiu nhớ lại, miệng húng hắng ho khi nghĩ đến trải nghiệm kinh hoàng đó. Nhà chức trách cho biết hầu hết những người thiệt mạng sống trong những căn hộ chật kín người trong khoảng từ lầu 7 - 11, nguyên nhân do sặc khói.

"Thứ đáng sợ nhất là cơn đau đầu sau đó," - Chiu cho biết. "Có quá nhiều người đã chết."

Khối u nhiều thập kỷ

Nhà chức trách tại Đài Loan đã nắm được vấn đề về tiêu chuẩn an toàn liên quan đến các tòa nhà cũ. Năm 1999, trận động đất kinh hoàng đã khiến 2415 người tử nạn tại đây, một phần vì các tòa nhà cũ không đủ khả năng chống đỡ, khiến số người chết quá cao. 

Wang Jieh-jiuh, giáo sư ĐH Ming Chuan (Đài Bắc) cho biết sau thảm họa ấy, đã có những nỗ lực để thay đổi quy chuẩn xây dựng và đại tu cơ sở vật chất trong nội thành, những tòa nhà cũ được xây dựng theo tiêu chuẩn an toàn trước kia lại thường bị bỏ qua.

Trong vụ hỏa hoạn hôm 14/10, toàn bộ vật liệu xây dựng ở các tầng thấp đều không đạt tiêu chuẩn chống hỏa hoạn, và nó khiến tốc độ lan rộng của ngọn lửa nhanh hơn.

"Người ta tập trung vào việc xây dựng các tòa nhà đạt thẩm mỹ, trong khi thứ chúng ta cần phải là sự an toàn," - Giáo sư Wang nhận định.

Bộ Nội vụ Đài Loan hôm 14/10 đã cam kết sẽ siết chặt các quy định liên quan đến những tòa nhà cũ, nhàm xử lý các vấn đề về quy chuẩn an toàn. Nhưng trên thực tế thì suốt nhiều năm qua, tòa chung cư này không có hội đồng quản lý chính thức. Chỉ mới thời gian gần đây, một nhóm cư dân đã tập hợp lại, gửi đơn khiếu nại về các vấn đề an toàn tồn đọng quá lâu - bao gồm ống nước gỉ sét, dây điện hở, và rác thải chất đống.

Dẫu vậy, việc quản lý vẫn không khá hơn. Lin Chin-rong, phó thị trưởng thành phố Cao Hùng cho biết cảnh sát và sở cứu hỏa đã đến kiểm tra tòa nhà này 4 lần từ năm 2019, với lần gần nhất là vào ngày 12/10. Nhưng ông Hong, chủ gian hàng ở tầng trệt khẳng định không thấy bất kỳ cuộc điều tra nào diễn ra.

"Trang bị cứu hỏa ư? Ở đâu cơ?" - ông thắc mắc. "Tòa nhà này quá nguy hiểm".

Một vấn đề nổi cộm nữa là việc thiếu đi sự hỗ trợ cho dân số ngày càng già đi tại Đài Loan. Được biết, độ tuổi trung bình của những nạn nhân thiệt mạng trong vụ cháy là 62. 

Người già ở Đài Loan đang phải chịu đựng áp lực về nơi ăn chốn ở. Vấn đề ngày càng trầm trọng hơn khi các chủ nhà thường cũng ngần ngại cho người già thuê mướn, vì đánh giá họ có nhiều vấn đề hơn do tình trạng sức khỏe khá xấu.

Hầu hết các cư dân tại tòa "chung cư ma" Cheng Chung Cheng là những người xâm chiếm bất hợp pháp, hoặc ở thuê với mức giá chỉ 70 đô mỗi tháng (cho một phòng của một căn hộ). Chỉ 9 trên tổng số 120 căn hộ có bảo hiểm cháy nổ.

"Vấn đề không chỉ ở ngọn lửa. Ở Đài Loan, mọi chuyện vẫn luôn như thế. Hiểm họa tự nhiên diễn ra thường xuyên, nhưng các yếu tố con người biến chúng trở thành thảm họa," - Giáo sư Chen Liang-Chun nhận xét.

Theo J.D (Pháp Luật & Bạn Đọc)