Dù được mệnh danh là tiêm kích có sức mạnh không chiến vượt trội, F-22 Raptor lại đang bị giới chuyên gia quân sự nhìn nhận là một trong những chương trình vũ khí kém thành công và tốn kém nhất trong lịch sử quân đội Mỹ. Chi phí "khổng lồ" đã khiến dòng máy bay này đối diện với nguy cơ phải ngừng hoạt động sớm hơn nhiều so với dự kiến ban đầu.
20-1763605356-f-22-raptor-that-bai-dat-do-hay-chiec-ao-qua-rong-voi-quan-doi-my.jpg
Tiêm kích F-22A Raptor. Ảnh: oborona.ru

Tạp chí quân sự uy tín Military Watch của Mỹ trong một bài bình luận gần đây đã phân tích sâu sắc những nguyên nhân đẩy tiêm kích tàng hình F-22 vào danh sách các "thất bại đắt đỏ" của quân đội nước này.

F-22 là một trong ba dòng tiêm kích thế hệ mới được Không quân Mỹ đưa vào biên chế sau Chiến tranh Lạnh, với mục tiêu ban đầu là thay thế huyền thoại F-15 Eagle trong các nhiệm vụ không chiến khốc liệt. Tuy nhiên, mọi thứ đã không diễn ra như kế hoạch.

Nguyên nhân cốt lõi dẫn đến sự thất bại của chương trình F-22 chính là gánh nặng về chi phí vận hành và bảo dưỡng quá tốn kém. Đây là một nghịch lý đáng kinh ngạc, bởi máy bay này ban đầu được thiết kế với kỳ vọng giảm thiểu nhu cầu bảo dưỡng so với F-15, qua đó giúp tăng cường tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu và cắt giảm chi phí.

Thực tế lại hoàn toàn trái ngược khi chi phí chế tạo của F-22 đã vượt mốc dự kiến tới gấp 3 lần. Không chỉ vậy, chi phí duy trì trong suốt vòng đời của tiêm kích – yếu tố chiếm phần lớn ngân sách – lại càng trở nên cao ngất ngưởng.

Một báo cáo gây sốc vào năm 2023 đã chỉ ra rằng, tổng chi phí để duy trì đội bay 184 chiếc F-22 đến năm 2030 sẽ lên tới 9 tỷ USD. Số tiền này được đánh giá là đủ sức mua tới 110 chiếc tiêm kích F-35A mới – một sự so sánh làm nổi bật gánh nặng tài chính khủng khiếp của F-22.

Kể từ khi chính thức đi vào hoạt động, tỷ lệ sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ của F-22 chỉ duy trì ở mức khoảng 50%, và tình trạng này được nhận định là ngày càng tồi tệ hơn theo thời gian.

Với việc dây chuyền sản xuất đã bị ngừng lại, quân đội Mỹ buộc phải chấp nhận giải pháp "cực chẳng đã": tháo dỡ linh kiện từ máy bay này sang máy bay khác để duy trì hoạt động cho các chiếc còn lại. Những vấn đề cố hữu này làm giảm nghiêm trọng khả năng đóng góp hiệu quả của F-22 trong trường hợp xảy ra một cuộc xung đột lớn.

Số lượng được sản xuất của F-22 cũng dừng lại ở con số khiêm tốn: chỉ 187 chiếc, biến nó thành một trong những chương trình tiêm kích có số lượng kém nhất.

Chính vì những yếu tố chi phí bảo dưỡng đắt đỏ và yêu cầu bảo trì khắt khe, chương trình F-22 đã không thể được mở rộng vào năm 2011. Các chuyên gia quân sự nhận định, so với các "đàn em" như F-35A và F-15EX, F-22 trở nên quá tốn kém.

Do đó, dù chỉ mới trải qua một phần nhỏ trong vòng đời dự kiến, Không quân Mỹ đã bắt đầu tìm cách cho F-22 chính thức "nghỉ hưu" từ năm 2022. Quyết định chấm dứt sớm chương trình này được xem là một lựa chọn mang lại lợi ích tổng thể lớn hơn cho sức mạnh và ngân sách chung của quân đội Mỹ.

Việc F-22 – một tiêm kích tàng hình hàng đầu – sớm phải về hưu chính là một lời nhắc nhở đắt giá về việc chi phí vận hành có thể trở thành kẻ thù lớn nhất đối với bất kỳ chương trình vũ khí hiện đại nào.

QT (SHTT)