SCMP: Sinh viên càng học giỏi, ra ngoài xã hội càng dễ bị bắt nạt

Tờ báo hàng đầu của Hong Kong mới đây đã đưa ra bài xã luận đánh giá về hệ thống giáo dục truyền thống của Trung Quốc với nội dung cho rằng những người có thành tích càng xuất sắc trong học tập lại càng dễ bị lợi dụng và bóc lột khi ở chốn công sở.

Theo SCMP, một hiện tượng đã xuất hiện trong hệ thống giáo dục của Trung Quốc trong đó những người đạt được thành công trong học tập khi tuyệt đối vâng lời cha mẹ và thầy cô thì đang ngày càng dễ bị lợi dụng ở nơi làm việc.

Cũng trên tờ báo này, tác giả cho biết, cái gọi là học sinh giỏi, hay còn được biết đến với danh hiệu “học sinh kiểu mẫu”, chính là “sản phẩm” của hệ thống giáo dục truyền thống của Trung Quốc, nơi những đứa trẻ vốn chỉ biết vâng lời giáo viên, tuân theo mệnh lệnh của phụ huynh, tự suy ngẫm quá mức và luôn không ngừng theo đuổi những thành tích xuất sắc.

Nghe có vẻ là tích cực nhưng những hành vi này ban đầu chỉ đào tạo ra những ứng viên lý tưởng cho công việc nhưng hóa ra lại vô tình khiến họ phải đối mặt với sự bóc lột nhiều nhất bởi sự tuân phục với quyền lực đã ăn sâu vào tâm trí.

Ngoài ra, hành vi này cũng thường được thúc đẩy bởi sự thôi thúc luôn hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc để được cấp trên khen ngợi và các đồng nghiệp công nhận.

Tuy nhiên, khi phải đối mặt với những áp lực phải làm việc rồi bị cấp trên chỉ trích, những “sinh viên kiểu mẫu” này lại thường cho rằng mọi khuyết điểm đều do lỗi từ bản thân và nghĩ mình chưa làm đủ tốt. Một số khác thậm chí có thể cảm thấy “xấu hổ”, lo lắng và chán nản dẫn tới việc gây ảnh hưởng tới sức khỏe của họ.

Những người như vậy thường bị chế giễu trên mạng xã hội, nơi họ được coi là “những người được chọn.”

Điều trớ trêu mà SCMP nhắc đến chính là, ban đầu những cá nhân xuất sắc này có vẻ là những ứng viên lý tưởng cho công việc, nhưng trong một số trường hợp họ lại phải đối mặt với sự bóc lột nhiều nhất tại nơi công sở.

Tờ báo Hong Kong còn đưa ra dẫn chứng hồi tháng 1/2023, một nhóm người gồm những cá nhân từng ở giai đoạn đau lòng và tâm lý hoang mang như đã nêu ở trên đã thành lập một cộng đồng trên mạng xã hội mang tên “Nạn nhân của tâm lý sinh viên giỏi” trên Douban, một nền tảng mạng xã hội và là trang xếp hạng sách - phim nổi tiếng nhất ở đại lục.

Ngay sau khi thành lập, cộng đồng này đã phát triển nhanh chóng và thu hút hơn 77.000 thành viên chỉ sau 7 tháng.

Theo hồ sơ của nhóm, các thành viên đều sẽ thực hiện phương châm “Thoát khỏi hình mẫu sinh viên ngoan ngoãn, không đề cao việc kiếm thành tích.” 

Tại đây, các thành viên chia sẻ kinh nghiệm trở thành “sinh viên gương mẫu” và phân tích tâm lý này sẽ cản trở sự phát triển nghề nghiệp và gây tổn hại đến sức khỏe tâm lý ra sao.

Trong một bài đăng trên nhóm hôm 18/8, một người cho rằng việc tuân theo quyền lực vô điều kiện có thể là một dạng tổn thương tâm lý.

“Điều tôi cảm thấy đáng sợ là tôi thậm chí còn chọn cách đối phó bằng cách tự động hoàn thành các nhiệm vụ do người khác đảm nhận trước khi họ ra lệnh cho tôi! Bằng cách này, tôi có thể tránh bị áp đặt. Về cơ bản, điều này tương đương với việc tự hủy hoại và tự thuần hóa”. Người này viết.

Trong khi đó, một người khác cho biết: “Chính vì thế, việc có lại được quyền tự chủ cho mình chính là chìa khóa của vấn đề! Hãy tự đưa ra quyết định, chịu trách nhiệm và lấy lại cảm giác kiểm soát được cuộc sống của chính mình.”

Phát biểu trên tờ Bắc Kinh News, giáo sư tâm lý học tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh, Vương Phương (Wang Fang) cho biết: “Từ góc độ tâm lý học, cái giá của hiện tượng này là việc đánh mất giá trị thật của một con người. Mỗi cá nhân đều có một giá trị riêng, nhưng trong điều kiện kéo dài, “học sinh giỏi” theo bản năng bắt đầu tin rằng học chỉ có giá trị khi đáp ứng được một số điều kiện nhất định.”

“Tôi nghĩ rằng, điều quan trọng là chúng ta phải nhận thức được điều này để giành lại chính mình và tìm được tính tự chủ mà chúng ta đã đánh mất vào người khác. Những cá nhân như vậy cũng cần tin tưởng vào bản thân, khẳng định được bản thân, chăm sóc và yêu thương bản thân hơn nữa.” Bà Vương nói thêm.

QT (SHTT)