Khi du khách đi sâu 7m xuống bên dưới Nhà thờ Chánh tòa Mexico City, họ có cảm giác khó thở. Có nhiều đồn đại về những ngôi đền bí ẩn dưới thánh đường cổ xưa lớn nhất khu vực Mỹ Latin - nhưng từ khi được phát hiện vào các năm 1970, người ta không thể thấy chúng.

Nay, nó là điểm sáng thu hút nhiều du khách trên thế giới. Bài viết của phóng viên Susannah Rigg đăng trên BBC Travel ngày 7/11.

Nhiều du khách Mexico và toàn thế giới tham gia vào một chương trình tham quan du lịch mở cho công chúng khám phá bí mật cổ xưa ẩn sâu bên dưới nhà thờ này.

Khu Templo Mayo từ thời đế chế Mexico nằm ở ngoại vi quảng trường thời nay Zocalo. (Ảnh: Susannah Rigg).

Ngôi đền Vĩ đại bí ẩn

Gần 500 năm sau khi nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Hernán Cortés lật đổ kinh đô Tenochtitlán của đế quốc Aztec, phần còn sót lại của đô thành cổ đại này vẫn tiếp tục ẩn mình sâu vài mét bên dưới Mexico City hiện đại ngày nay. Người Tây Ban Nha bắt đầu xây dựng Nhà thờ Chánh tòa vào năm 1573 bên trên những ngôi đền linh thiêng của người Aztec (hay như họ tự gọi mình là “Mexica”), như một biểu tượng của cuộc chinh phục.

Khi một số thợ điện vô tình khám phá một khối đá khổng lồ gần nhà thờ vào năm 1978, cuộc khai quật kéo dài 5 năm sau đó đã tiết lộ về Templo Mayor (Ngôi đền Vĩ đại) rất ngoạn mục. Quá trình khám phá và các ghi chép cổ của người Tây Ban Nha trên nền của kinh đô Mexica cổ xưa khiến các nhà khảo cổ tin rằng có thể còn rất nhiều di chỉ thời tiền Tây Ban Nha bị chôn vùi gần đó.

Sự kiện này cũng tạo cảm hứng cho một loạt các cuộc khai quật đang được thực hiện và những hoạt động đó tiếp tục tiết lộ dấu tích mới về đời sống của người Mexica. Ngày nay, rất nhiều người trong số hơn 21 triệu dân của Mexico City hiện đại vẫn hằng ngày đi lại trên di sản của thành phố Mexica nằm ẩn mình bên dưới, vốn vẫn chưa được khám phá.

Du khách nín thở khi đi xuống dưới cầu thang xoắn ốc, sung sướng khi tận mắt thấy ngôi đền Tonatiuh thờ thần Mặt trời. Tonatiuh là vị chủ nhân cai quản trong thời mà người Mexica gọi là “Kỷ nguyên mặt trời thứ năm” - một giai đoạn đã bị động đất hủy diệt. Du khách cảm thấy nao núng, hồi hộp khi đang ở bên dưới mặt đất.

Gần đền Tonatihu là khối đá Piedra Chalchihuitl còn nguyên vẹn, với những ký hiệu biểu tượng dịch ra có nghĩa là “Vùng đất quý giá hay linh thiêng”. Từ năm 1991, chương trình khảo cổ đô thị (PAU) do nhà khảo cổ học Raúl Barrera Rodríguez dẫn dắt đã liên tục khai quật một khu vực rộng 500m2 (khoảng 7 khối nhà trong trung tâm Mexico City) nhằm khám phá lại Tenochtitlán.

Gần 700 năm sau, một số người Mexico vẫn kỷ niệm sự khai sinh ra kinh đô Tenochtitlan của đất nước. (Ảnh: Susannah Rigg).

Cổ vật hấp dẫn du khách

Những thứ đã phát hiện từ thành phố trung tâm vẫn tiếp tục được tiết lộ. Năm 2015, quá trình cải tạo, sửa chữa một tòa nhà nằm đằng sau thánh đường khiến các nhà khảo cổ từ chương trình PAU khám phá ra el gran tzompantli: Một giá xếp đầy xương sọ người kéo dài 35m có cọc trụ gỗ - nơi người Mexica trưng bày sọ người của nạn nhân hiến tế. Sau hai năm khai quật, đến khi kết thúc vào năm 2017, người ta đã tìm thấy gần 700 hộp xương sọ, cùng với bệ đỡ là các trụ cột có cọc gỗ gắn đầy đầu sọ lộ diện.

Vào năm 2017, các nhà khảo cổ được gọi đến một dự án cải tạo khách sạn trong trung tâm thành phố đã khám phá ra một sân bóng cổ đại, nơi người Mexica chơi Juego de Pelota - môn thể thao đánh bóng cao su nặng bay từ đầu này đến đầu kia sân mà chỉ dùng hông.

Đầu năm 2019, một số những vật hiến tế - trong đó có một bộ xương bé trai mặc trang phục Huitzilopochtli (thần chiến tranh Mexica), được tìm ra ngay bên cạnh những bậc thang của Templo Mayor. Xương báo đốm và nhiều lớp vỏ sò, san hô cũng được khôi phục, khiến các nhà khảo cổ tin rằng họ đã tiến gần đến thêm một bước trong việc tìm ra lăng mộ Ahuitzotl - Hoàng đế Mexica trị vì từ năm 1486-1502.

Chính quyền hy vọng có thể thỏa thuận với chủ sở hữu của các tòa nhà nằm trên bên sân bóng và khu trưng bày xương sọ để đưa di chỉ ra trưng bày trong “bảo tàng ngầm” cho công chúng xem trong thời gian sớm nhất.

Từ năm 2018, mỗi thứ Hai, Ba và Sáu, vào lúc 14h, du khách có thể đi bộ xuống bên dưới nhà thờ để tham quan di sản từ ngôi đền. Chương trình du lịch này do những hướng dẫn viên nhà thờ đảm nhiệm, nhằm gây quỹ và đồng thời giúp du khách có thể tìm hiểu về thế giới ngầm bí mật bên dưới một trong những công trình kiến trúc nổi tiếng nhất Mexico City. Vé tham quan có bán tại bàn thông tin bên tay phải khi du khách bước vào nhà thờ.

Ở những khu khác, di chỉ văn hóa Trung Mỹ có thể được tìm thấy ở những nơi ít ai ngờ nhất tại Mexico City. Khi đổi tàu điện ở ga Metro Pino Suarez chẳng hạn, du khách sẽ đi ngang qua một kim tự tháp dành riêng cho thần gió Ehécatl của người Mexica. Trên đường ra khỏi bãi đậu xe ngầm ở trung tâm thương mại trong khu vực Tlatelolco - nơi trưng bày di chỉ nằm cách trung tâm lịch sử chừng 4km, ta có thể tìm thấy kim tự tháp Ehécatl.

Nhờ vào ghi chép do những người Tây Ban Nha đi chinh phạt để lại cũng như biên niên sử chi tiết do nhiều huynh đệ giáo sĩ dòng Francisca và những nhà ghi chép sử thời Mexica, các nhà khảo cổ đã hiểu khá rõ nơi những ngôi đền Mexica bị chôn vùi và vị trí những di chỉ.

Một số những thông tin quan trọng nhất đến từ ghi chép của huynh đệ Bernardino de Sahagún - người đã mô tả một vài trong số 78 ngôi đền ở trung tâm Tenochtitlán vào thế kỷ 16. Đế chế Mexica xây dựng trung tâm thành phố khổng lồ trên một hòn đảo nhỏ nằm giữa hồ. Rất nhiều tòa nhà lịch sử ở trung tâm thành phố có chức năng tương tự như 700 năm trước.

Thật kinh ngạc khi tưởng tượng ra một thành phố ra đời năm 1325 vẫn có rất nhiều điểm chung với đô thị hỗn loạn ngày nay, nhưng một điều chắc chắn là: Nhịp đập của văn hóa Trung Mỹ bản địa vẫn còn tồn tại ngay bên dưới bề mặt Mexico City hiện đại, luôn quyến rũ du khách bới vẻ bí ẩn của mình.

Theo Thủy Tiên (Nguoitieudung.com.vn)