Guaido được coi là gương mặt mới của phe đối lập Venezuela và được chú ý vì những phát ngôn cứng rắn chống lại Maduro.
"Các bạn muốn chúng tôi châm ngòi nổ, chúng tôi đã châm. Chúng tôi cần sự hậu thuẫn của các bạn", một thượng sĩ Vệ binh Quốc gia Venezuela tuyên bố trong video đăng trên mạng xã hội hôm 21/7, tuyên bố nhóm lính của anh ta chống lại Tổng thống Nicolas Maduro và kêu gọi người dân xuống đường lật đổ ông.
27 binh sĩ tham gia cuộc nổi loạn nhanh chóng bị bắt ngay sau đó, nhưng giới quan sát cho rằng hành động bột phát của họ nhiều khả năng là sự đáp lại lời kêu gọi của Chủ tịch quốc hội Venezuela Juan Guaido, người được coi là gương mặt mới và có ảnh hưởng nhất trong phe đối lập chống lại Tổng thống Maduro, theo NYTimes.
Trước khi cuộc binh biến nổ ra, Guaido đăng một video lên mạng xã hội, kêu gọi các lãnh đạo quân đội Venezuela quay lưng với Tổng thống. "Chúng tôi không yêu cầu các bạn đảo chính, mà chỉ muốn các bạn đừng nổ súng", chính trị gia mới 35 tuổi này tuyên bố. "Chúng tôi mong các bạn đừng bắn vào chúng tôi, mà hãy cùng chúng tôi bảo vệ quyền được lắng nghe của người dân". Quốc hội Venezuela còn ra nghị quyết khẳng định sẽ ân xá cho bất cứ binh sĩ, quan chức nào từ bỏ Tổng thống Maduro.
Guaido tham gia chính trị từ khi còn là một lãnh đạo phong trào sinh viên ở Caracas, từng dẫn đầu cuộc biểu tình phản đối việc chính quyền cố tổng thống Hugo Chavez đóng cửa đài truyền hình lâu đời nhất ở quốc gia này. Sau khi tốt nghiệp ngành cơ khí, Guaido có cơ hội được cử đi làm việc ở Mexico, nhưng ông từ chối và gia nhập đảng Voluntad Popular, vốn có quan điểm cứng rắn chống lại Maduro. "Ông ấy muốn bắt đầu sự thay đổi ở đây, nên quyết định ở lại Venezuela", Juan Carlos Michinel, một người bạn của Guaido, cho hay.
Guaido chỉ nổi lên từ cuối năm ngoái, khi lực lượng an ninh Venezuela bắt khoảng 30 người, trong đó có ông và hai tướng quân đội, sau âm mưu ám sát hụt nhằm vào Maduro trong cuộc duyệt binh ở Caracas hôm 4/8/2018. Sau khi được thả, nghị sĩ trẻ này vào tháng 1 được bầu làm Chủ tịch quốc hội do phe đối lập kiểm soát.
Khi được bầu làm lãnh đạo quốc hội, Guaido thu hút sự chú ý của dư luận trong nước và quốc tế khi đưa ra tuyên bố chấn động rằng Maduro không phải là tổng thống hợp pháp của Venezuela và ông sẵn sàng đứng ra lãnh đạo chính quyền chuyển tiếp. Nhiều quan chức Mỹ và một số nước trong khu vực nhanh chóng hưởng ứng, không thừa nhận "tính hợp pháp" của Maduro. Tổng thống Mỹ Donald Trump thậm chí còn xem xét công nhận lãnh đạo phe đối lập là tổng thống của Venezuela.
Theo bình luận viên Ana Vanessa Herrero, canh bạc mạo hiểm nhất mà Guaido đưa ra là lời kêu gọi người dân Venezuela xuống đường biểu tình phản đối chính phủ vào ngày 23/1. Dường như phe đối lập tin rằng cơ hội để chống lại Maduro đang đến, sau một loạt âm mưu ám sát, đảo chính bất thành ở quốc gia Nam Mỹ này.
Trong khi David Smidle, chuyên gia phân tích Phòng châu Mỹ Latin ở Washington, cho rằng Guaido là "làn gió mới" cho phong trào đối lập ở Venezuela, các trợ lý thân cận của Tổng thống Maduro chỉ coi ông này cùng các lãnh đạo phe đối lập khác chỉ là "lũ nhóc". "Guaido, tôi đã chuẩn bị sẵn buồng giam cùng áo tù cho anh, và tôi hy vọng anh nhanh chóng đưa ra danh sách nội các của mình, để biết được ai là bạn tù, thằng nhóc ngu ngốc", Maria Iris Varela Rangel, chính trị gia hàng đầu trong đảng của ông Maduro, viết trên Twitter.
Guaido trỗi dậy trong bối cảnh Tổng thống Maduro đang phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn, dù ông vừa mới tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ hai vào ngày 10/1, sau cuộc bầu cử gây tranh cãi hồi tháng 5 năm ngoái. Chính phủ của ông đang hứng chịu sự công kích ngày càng lớn từ Mỹ cùng các nước láng giềng như Colombia và Brazil.
Trong nước, tình trạng siêu lạm phát buộc Maduro phải cho phát hành đồng tiền mới, nhưng nó cũng bắt đầu mất giá nghiêm trọng trong vài tháng qua, do sự khan hiếm của hàng hóa, thuốc men, nhu yếu phẩm. Cuộc sống khó khăn, thiếu thốn cùng nạn thất nghiệp khủng khiếp đã khiến hơn ba triệu người Venezuela phải rời bỏ đất nước, kéo tới các nước láng giềng xin tị nạn.
Trước khi Guaido trở thành thủ lĩnh, phe đối lập Venezuela cũng lâm vào tình trạng gần như tê liệt. Họ nắm quyền đa số trong quốc hội sau cuộc bầu cử năm 2015, nhưng Tổng thống Maduro và những người ủng hộ vào năm 2017 lập ra Hội đồng Lập hiến tiếp quản mọi quyền lực lập pháp dưới sự phê chuẩn của Tòa án Tối cao. Bị tước mất quyền lực, phe đối lập trở nên lúng túng và chia rẽ về cách thức đối phó với Maduro, đến mức hai đảng rời khỏi liên minh này.
"Người dân Venezuela trở nên giận dữ với phe đối lập và mệt mỏi với những gương mặt cũ từng nhiều lần thất bại", Margarita Lopez Maya, nhà khoa học chính trị từng giảng dạy tại Đại học Trung ương Venezuela, nhận xét. Ông tin rằng Guaido là cơ hội cuối cùng và tốt nhất để phe đối lập có thể hồi sinh.
Nhiều quan chức nước ngoài, đặc biệt là Mỹ, cũng cho rằng Guaido là gương mặt mới có xuất thân bình dân, trái ngược với các lãnh đạo đối lập khác, những người từng bị Tổng thống Maduro chê bai là các "tài phiệt" và "phần tử cực đoan cánh hữu".
Dù Washington chưa chính thức thừa nhận Guaido là tổng thống Venezuela, nhiều quan chức Mỹ, trong đó có Phó tổng thống Mike Pence, lên tiếng gọi Maduro là "kẻ độc tài không có quyền lực hợp pháp" và tuyên bố "sát cánh cùng phe đối lập", ủng hộ nỗ lực của Guaido nhằm thiết lập một chính phủ chuyển tiếp thay thế chính quyền của Maduro. Năm ngoái, các quan chức chính quyền Trump được cho là đã bí mật gặp một số sĩ quan cấp cao quân đội Venezuela để thảo luận kế hoạch lật đổ Maduro.
Những tuyên bố này từ các quan chức Mỹ được phe đối lập Venezuela coi là tín hiệu khích lệ và hối thúc người dân xuống đường chống chính phủ. Tuy nhiên, canh bạc này của Guaido cũng có thể thất bại, bởi người dân Venezuela có khả năng sẽ không hưởng ứng lời kêu gọi của ông do lo sợ bị chính phủ đàn áp và sự mất niềm tin vào phe đối lập.
Tổng thống Maduro đã ra lệnh xem xét lại "một cách toàn diện và triệt để" mối quan hệ giữa Venezuela và Mỹ và sẽ nhanh chóng đưa ra quyết định, dù không nêu thông tin chi tiết. "Ai mới là người bầu ra tổng thống của Venezuela? Mike Pence chăng?", Maduro đặt câu hỏi trong bài phát biểu được truyền hình trực tiếp, phản ứng lại tuyên bố mới nhất của Phó tổng thống Mỹ.
Theo Thành Nguyễn (VnExpress.net)
