Ngày 1/7/2025 đánh dấu một cột mốc lịch sử đối với Việt Nam khi toàn bộ guồng máy nhà nước chính thức vận hành với một cấu trúc mới, được ví như lần thứ ba "sắp xếp lại giang sơn" sau 80 năm thành lập nước.

Cuộc cải cách thể chế sâu rộng này không chỉ là một sự điều chỉnh hành chính mà còn là một cuộc cách mạng trong tư duy quản lý, nhằm kiến tạo một Việt Nam hiệu quả, minh bạch và năng động hơn bao giờ hết trên bản đồ thế giới. 

Lần thứ nhất: Kiến tạo độc lập và thống nhất sau Cách mạng Tháng Tám 1945

Lần "sắp xếp lại giang sơn" đầu tiên diễn ra ngay sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Từ một quốc gia bị thực dân Pháp chia cắt thành ba miền với những thể chế khác nhau – miền Nam thuộc địa, miền Trung với chế độ mị dân Bảo Hoàng, và Miền Bắc dưới sự điều hành trực tiếp của Công sứ Pháp – Việt Nam đã vươn mình đứng dậy.

Hiến pháp năm 1946 ngay lập tức xóa bỏ chế độ phân biệt ba miền, thống nhất một dải đất hình chữ S dưới sự lãnh đạo và làm chủ duy nhất của Nhân dân Việt Nam. Đây là nền tảng vững chắc cho cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, đỉnh cao là thắng lợi năm 1975, hoàn thành công cuộc giải phóng và thống nhất đất nước, chấm dứt hoàn toàn sự chia cắt kéo dài hàng thế kỷ. 

Lần thứ hai: Đổi mới, hội nhập và những thách thức còn lại

Sau năm 1975, đặc biệt là sau khi đập tan cuộc xâm lược biên giới phía Bắc, Việt Nam bước vào giai đoạn "sắp xếp lại giang sơn" lần thứ hai với Hiến pháp năm 1980, sau đó được điều chỉnh qua các bản Hiến pháp năm 1992 và 2013. Giai đoạn này chứng kiến một sự chuyển mình mạnh mẽ của đất nước thông qua công cuộc Đổi mới bắt đầu từ năm 1986. Những thành tựu kinh tế đã đưa Việt Nam từ một quốc gia bị tàn phá bởi chiến tranh trở thành một nền kinh tế năng động hàng đầu khu vực. GDP của Việt Nam đã tăng hơn 100 lần trong 50 năm, từ trên 4 tỷ USD năm 1975 lên hơn 400 tỷ USD vào năm 2024, một tốc độ tăng trưởng hiếm thấy trên thế giới. 

Tuy nhiên, dù đạt được những kỳ tích, Việt Nam chưa bao giờ tự mãn. Thực tiễn cho thấy, sau năm 2016, tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam chỉ đạt trung bình 5,3%/năm, thấp hơn mức trung bình 6,3%/năm của 40 năm Đổi mới. Điều này bộc lộ những điểm nghẽn thể chế cần được tháo gỡ. Hệ thống hành chính cồng kềnh, đặc biệt là sự tồn tại của cấp huyện như một cấp trung gian, đã làm giảm hiệu quả điều hành, khiến chủ trương, chính sách từ trung ương khó tiếp cận sát với cấp cơ sở. Việc tách nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh trong hơn ba thập kỷ qua cũng cho thấy sự thiếu đồng bộ về tiêu chí và mục tiêu, gây ra những bất cập trong quản lý và phát triển. 

Lần thứ ba: Cuộc cách mạng thể chế mang tầm vóc lịch sử năm 2025

Không ngủ quên trên vòng nguyệt quế, Việt Nam một lần nữa đứng trước yêu cầu phải có một cuộc cải cách sâu rộng hơn nữa. Năm 2025 chính là thời điểm không thể chậm trễ để tiến hành cuộc "sắp xếp lại giang sơn" lần thứ ba, một "đại sự" mang tầm vóc lịch sử. Đây là cuộc cách mạng toàn diện trong việc tổ chức lại hệ thống Đảng/Nhà nước/Mặt trận Tổ quốc trên cơ sở đổi mới cơ cấu các đơn vị lãnh thổ quốc gia. 

Quy Nhơn Bình Định (14) (1).JPG
Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn của nhiều nguyên thủ quốc gia, phái đoàn quốc tế, cùng các doanh nhân, học giả hàng đầu thế giới. Ảnh: Hoàng Hà

Những thay đổi mang tính đột phá bao gồm: 

Dứt khoát loại bỏ cấp huyện: Đây là một trong những quyết sách táo bạo nhất, chấm dứt vai trò cấp trung gian của cấp huyện. Điều này không chỉ giúp tinh gọn bộ máy mà còn đưa các chủ trương, chính sách từ trung ương đến trực tiếp cấp xã, rút ngắn khoảng cách giữa bộ máy chính quyền và người dân, nâng cao hiệu quả phục vụ. 

Tinh gọn đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã: Số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh sẽ giảm từ 63 xuống còn 34 đơn vị, và cấp xã từ hơn 80.000 xuống còn hơn 20.000 đơn vị. Việc sáp nhập, sắp xếp lại các đơn vị này sẽ tạo ra các địa bàn có quy mô lớn hơn, đủ tiềm lực về diện tích, dân số và cơ cấu kinh tế để phát triển bền vững.

Tái cơ cấu mạnh mẽ bộ máy trung ương: Hàng loạt các cơ quan thành viên Chính phủ được thu gọn, điển hình là việc sáp nhập hai bộ Kế hoạch và Đầu tư và Tài chính – một vấn đề đã được đặt ra từ lâu nhưng chưa thực hiện được. Toàn bộ 13 Tổng cục, 219 Vụ, 519 Cục cùng hơn 3.000 Chi cục đều đã được giải thể, tạo nên một bộ máy hành chính trung ương tinh gọn chưa từng có. 

Đồng bộ tinh gọn hệ thống Đảng và đoàn thể: Song hành với hệ thống hành chính, bộ máy của hệ thống Đảng cũng được tinh gọn. Các cơ quan Đảng cấp huyện không còn tồn tại ở địa phương. Ở trung ương, không còn cơ quan Đảng nào trùng lặp với cơ quan Chính phủ, và tất cả Ban Cán sự Đảng tại các Bộ đều đã được giải thể. Hệ thống các đoàn thể chính trị-xã hội cũng được sắp xếp lại theo hướng trực thuộc Mặt trận Tổ quốc, thay vì chỉ "cùng một mái nhà" như trước đây, đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong toàn bộ hệ thống chính trị.

Cuộc cải cách này được thực hiện với tinh thần quyết liệt, không "dò đá qua sông" hay "Hà Nội không vội được đâu", mà bằng phương châm "Trung ương làm gương, địa phương hưởng ứng, tinh thần vừa chạy vừa xếp hàng". Ý chí quyết tâm của Bộ Chính trị đã lan tỏa thành ý chí của toàn Đảng, toàn dân, tạo nên một hào khí quốc nội mạnh mẽ. 

"Thiên thời - Địa lợi - Nhân hòa" hội tụ và kỷ nguyên vươn mình

Cuộc "sắp xếp lại giang sơn" lần thứ ba không chỉ được tiến hành với quyết tâm nội tại mà còn trùng hợp với sự hòa đồng, ủng hộ từ cộng đồng quốc tế. Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn của nhiều nguyên thủ quốc gia, phái đoàn quốc tế, cùng các doanh nhân và học giả hàng đầu thế giới. Các chuyến thăm, làm việc và ký kết văn kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, xã hội diễn ra liên tục với sự hài lòng của cả hai bên. Đặc biệt, mối bang giao với các quốc gia Thường trực Liên Hợp Quốc, EU, ASEAN, BRICS, UAE ngày càng được củng cố. Ngay cả những câu chuyện như Cuba thành công trong việc trồng lúa Việt Nam hay Burkina Faso có quốc kỳ tương tự cờ của Mặt trận Giải phóng miền Nam trước đây cũng cho thấy sự lan tỏa và tầm ảnh hưởng của Việt Nam. 

Với "thiên thời - địa lợi - nhân hòa" hội tụ, cuộc "sắp xếp lại giang sơn" lần này được kỳ vọng sẽ tạo ra một động lực to lớn, giúp Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu phát triển đã đặt ra cho kỷ niệm 100 năm thành lập nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2045) và 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (2030). 

Một kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ, với một nền tảng thể chế vững chắc và bộ máy tinh gọn, hiệu quả đã chính thức được khởi động.

Theo Đinh Đức Sinh (VietNamNet)