Trong 222 thí sinh Hà Giang, Hòa Bình, Sơn La được nâng điểm ở kỳ thi THPT quốc gia 2018, nhiều em sau khi chấm thẩm định bị điểm liệt (từ 1 trở xuống), thậm chí có em cả ba bài dùng xét tuyển đại học đều bị điểm liệt. Nhiều người nghi vấn thí sinh chủ động không, hoặc tô rất ít vào phiếu trắc nghiệm để những đối tượng can thiệp điểm cho dễ dàng.
Về trường, gia đình các giáo viên vừa bị bắt trong vụ gian lận thi cử

Sự thật thí sinh gian lận thi dính điểm 0, chủ động vì ý đồ cá nhân?

Ngoài ra, với bốn phương án trả lời trong bài trắc nghiệm, việc đạt điểm dưới 1 không phải dễ. 

Hai khả năng khiến thí sinh bị điểm liệt thi THPT quốc gia 

Trao đổi với VnExpress. thầy giáo Trần Phương, Phó giám đốc Trung tâm hỗ trợ phát triển tài năng, người nhiều năm ôn luyện cho các đội tuyển Toán học trẻ Việt Nam thi quốc tế, cho rằng việc bị điểm liệt trong bài thi trắc nghiệm với 40 câu như đề thi THPT quốc gia có thể xảy ra, dù xác suất thấp. Cụ thể xác suất để đúng tối đa ba câu (được 0,75 điểm) là 0,0047, hay xác suất để bị điểm 0 chỉ khoảng 0,00001006.

Có hai khả năng dẫn đến bị điểm liệt trong bài thi trắc nghiệm. Thứ nhất là thí sinh có học lực yếu, điền lung tung theo kiểu may rủi và chỉ đúng bốn câu trở xuống. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, kỳ thi THPT quốc gia năm 2018 có hơn 8.660 bài thi điểm dưới 1, trong đó hơn 4.300 bài bị điểm 0.

Thầy Phương cũng đã gặp trường hợp tương tự khi ra đề ôn luyện thi tuyển chọn vào lớp 6 trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam và lớp luyện thi APMOPS. Mỗi năm có hơn 200 thí sinh làm bài trắc nghiệm 20 câu, mỗi câu có bốn phương án. Trong đó 7-12 em đạt điểm 2 trở xuống và có em bị điểm 0.

Trường hợp thứ hai là thí sinh chủ động không điền đáp án nhằm thực hiện ý đồ cá nhân nào đó. "Nhiều người suy đoán các em ở Hòa Bình, Sơn La cố tình không điền đáp án để những người sửa bài thi dễ dàng hơn. Suy đoán này khá hợp logic. Tuy nhiên, khi cơ quan điều tra chưa xác minh và thống kê cụ thể có bao nhiêu thí sinh làm như vậy, chúng ta không có căn cứ để khẳng định thí sinh biết việc nâng điểm từ khi làm bài thi", thầy Phương nói.

Trước ý kiến cho rằng với bài thi 40 câu trắc nghiệm, mỗi câu bốn phương án trả lời, chỉ cần chọn ngẫu nhiên thì chắc chắn trung bình được 2,5 điểm, thầy Phương cho rằng điều này "hoang đường". Bởi nếu thí sinh không biết chọn chiến thuật cố định một đáp án, điền loạn xạ thì không chắc chắn được 2,5 điểm mà nhiều khả năng bị dưới 2, thậm chí là 0 điểm.

Đề xuất phương án thi mới

TS. Phạm Xuân Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục (Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam) cho rằng, sau 7 lần cải tiến, các kỳ thi THPT ở Việt Nam vẫn chưa thay đổi được những căng thẳng và lo âu cho nhiều tầng lớp trong xã hội và các cơ quan công quyền liên quan với những áp lực lớn, chi phí cao.

Thầy Trần Phương, phó giám đốc Trung tâm hỗ trợ phát triển tài năng gợi ý Bộ GD&ĐT tham khảo kỳ thi SAT của Mỹ. Đề thi Toán gồm hai phần, phần một 20 câu, làm trong 25 phút, trong đó 15 câu trắc nghiệm chọn đáp án và 5 câu tự điền đáp số. Phần 2 gồm 38 câu, làm trong 55 phút, trong đó 30 câu trắc nghiệm chọn đáp án và 8 câu tự điền đáp số. "Việc tích hợp hai định dạng trắc nghiệm trong một đề thi sẽ phân loại chính xác hơn năng lực học sinh", thầy Phương nhận định.

Còn theo PGS. TS Nguyễn Phương Nga, Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục (Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam) đề xuất mô hình công nhận tốt nghiệp THPT theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới sẽ có hai phương án. Trong đó, phương án 1, gồm 2 thành tố: Thành tố 1, các trường THPT sẽ cấp Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình THPT cho học sinh đạt các điều kiện quy định của Bộ GD&ĐT. Thành tố 2, thi tốt nghiệp THPT Quốc gia để được cấp Bằng tốt nghiệp THPT của Sở GD&ĐT. Kỳ thi được tổ chức 2 - 3 lần/năm do Sở GD&ĐT tổ chức. Thí sinh chỉ phải thi 3 môn Toán, Ngữ văn (Tiếng Việt) và Ngoại ngữ (chương trình lớp 12).

Đối với phương án 2, cũng bao gồm hai thành tố: Thành tố 1, các trường THPT tổ chức thi tại trường cho những học sinh đã học xong chương trình THPT theo các đề thi do Trung tâm Khảo thí của Bộ GD&ĐT thiết kế. Thời điểm thi do trường bố trí phù hợp với khung thời gian của nhà trường. Học sinh đạt điểm theo quy định sẽ được cấp Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình THPT. Thành tố thứ 2, thi tốt nghiệp THPT Quốc gia. Kỳ thi được tổ chức 2 - 3 lần/năm do Sở GD&ĐT tổ chức. Thí sinh chỉ phải thi 3 môn bắt buộc gồm Toán, Ngữ văn (Tiếng Việt) và Ngoại ngữ (chương trình lớp 12).

“Mô hình công nhận tốt nghiệp THPT mới đề xuất thực hiện ở giai đoạn 2024 – 2025, thi trên giấy tại các Trung tâm Khảo thí chuyên nghiệp đặt tại các tỉnh, thành. Sẽ thí điểm thi trên máy tính với những địa phương/khu vực có điều kiện/tự nguyện thí điểm. Từ giai đoạn 2026 trở đi, thi đại trà trên phạm vi cả nước trên máy tính”, PGS. TS Nguyễn Phương Nga đề xuất.

Gần 890.000 thí sinh đăng ký dự thi THPT quốc gia 2019

Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, Kỳ thi THPT quốc gia 2019 trên cả nước có hơn 886 nghìn thí sinh đăng ký dự thi, trong đó có hơn 653 nghìn thí sinh đăng ký lấy kết quả để xét tuyển đại học.

Bài thi tổ hợp Khoa học Xã hội có hơn 468 nghìn thí sinh đăng ký dự thi (chiếm 52,83% tổng số thí sinh), bài thi tổ hợp Khoa học Tự nhiên có gần 302 nghìn thí sinh đăng ký dự thi (chiếm 34,07% tổng số thí sinh); Hơn 27 nghìn thí sinh đăng ký dự thi cả hai bài thi tổ hợp. Hà Nội có số thí sinh đăng ký dự thi nhiều nhất gồm hơn 74 nghìn thí sinh, tiếp đến là thành phố Hồ Chí Minh gần 71 nghìn thí sinh.

Ở một số trường THPT, có thể thấy, số lượng thí sinh đăng ký bài thi tổ hợp Khoa học xã hội nhiều hơn số lượng thí sinh đăng ký bài thi tổ hợp Khoa học tự nhiên. Điều này không có gì bất thường so với những năm qua. 

Theo Đỗ Hợp (Tiền Phong)