"Nóng" dâng sao giải hạn đầu năm

Tiến sĩ Nguyễn Quốc Tuấn - Viện trưởng Viện nghiên cứu tôn giáo: Tâm linh đang bị lạm dụng   Hàng năm, cứ vào mùa xuân, người Việt thường lên chùa cúng “dâng sao giải hạn”. Đấy là thói quen lâu ngày thành tục lệ. Đấy cũng là một hỗn hợp các thực hành và hành vi tôn giáo khác nhau được tích tụ từ thuật chiêm tinh, bói quẻ cho đến thuật phù thủy, thờ thần linh...   Chùa Việt từ thế kỷ 16 trở đi đã phải đảm nhiệm thêm cái hỗn hợp này. Nó nhằm thoả mãn nhu cầu được bảo hộ của người nông dân, thị dân, thương nhân, quý tộc… Nó xuất phát từ quan niệm tối cổ là mỗi người sinh ra đều có một ngôi sao chiếu mệnh, một linh hồn vĩnh cửu nếu hài hòa với vũ trụ, tự nhiên. Một đặc điểm của đời sống tâm linh Việt là dù đã tiếp nhận các tôn giáo ngoại nhập, song sự thờ cúng từ thời thượng cổ vẫn được lưu giữ, chỉ thay đổi hình thức mà thôi.   Một cách tóm tắt như vậy để quay lại chuyện cúng “dâng sao giải hạn” ở chùa. Phật giáo vốn là một tôn giáo không tạo dựng hệ thống thần linh theo kiểu nhất thần hay đa thần. Thế nhưng, để duy trì sự tồn tại, Phật giáo có những nhượng bộ nhất định với các tập tục của cư dân bản địa nơi du nhập, mặc dù khuyến cáo sự thờ cúng như vậy là không chính xác và không có hiệu quả.   Phật giáo cho rằng, sự thành bại, hạnh phúc hay bất hạnh… đều do con người, từ ý thức đến hành vi tạo ra. Anh làm việc thiện ngày hôm nay thì anh đón nhận được thiện quả ở ngày mai. Không thể có ai thay thế con người để đem lại cuộc sống tốt lành ngoài nỗ lực của chính con người.   Vì thế, nếu hôm nay ta nhìn thấy chùa cúng “dâng sao giải hạn” cũng là một cách để thỏa mãn nhu cầu tâm linh của người dân khát khao có sự che chở của các vị Phật, Bồ tát… Tuy nhiên, thực tế đang có sự lạm dụng ở nhiều chùa, thậm chí đến mức thái quá. Sự việc một số chùa ra giá cúng sao xấu tùy theo mệnh, theo tử vi đã xảy ra.   Cũng không tránh được tâm lý đám đông đồn thổi chùa này, chùa kia thiêng, khiến một số chùa trở nên quá tải và dẫn đến lạm dụng như đã nói. Nhu cầu tâm linh là một nhu cầu có thật của người dân Việt hiện tại, nhưng cần lên tiếng phê phán sự lạm dụng đến mức đi quá xa như một số chùa đang làm.   Vân quế (Ghi)