Nước muối y tế, mà người dân quen gọi là nước muối sinh lý là sản phẩm rất thông dụng trong mỗi gia đình. Dù vậy, ít ai biết rằng nước muối cũng có nhiều nồng độ và chế phẩm bào chế khác nhau, nên cách sử dụng cũng khác nhau.

Nước muối đẳng trương

Còn gọi là nước muối sinh lý, được sử dụng nhiều nhất trên thị trường. Do nồng độ của dung dịch này đẳng trương với nồng độ của dịch sinh lý của cơ thể và cân bằng với dịch thể, nên dung dịch tiêm truyền NaCL 0,9% được lựa chọn đầu tay để bổ sung dịch cho cơ thể qua đường tĩnh mạch vào máu trong trường hợp mất nước (tiêu chảy, sốt cao, nôn nhiều…). Chế phẩm nước muối sinh lý nhỏ mắt, phải đạt cấp độ vô khuẩn và không gây kích ứng mắt. Sản phẩm nhỏ mắt, trên bao bì sẽ in hình con mắt. Nếu là dung dịch nước muối nhỏ mũi thì chỉ dùng để nhỏ mũi, không được nhỏ mắt do không đạt tiêu chuẩn của thuốc nhỏ mắt, có thể gây hại cho mắt.

Sản phẩm dịch tiêm truyền có thể sử dụng cho cả nhỏ mắt, nhỏ mũi và rửa vết thương. Vì thế, khi mua nước muối sinh lý (đặc biệt là các chai to, loại 500ml-1000ml) cần lưu ý tới xuất xứ, nhãn hàng và mã số cấp phép.

Súc miệng bằng nước muối sinh lý là cách phổ biến phòng ngừa bệnh miệng - họng

Nước muối ưu trương

Là loại có nồng độ muối cao hơn 0,9%. Loại nước muối ưu trương này có thể tự pha do không phải lo ngại bị nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, xét theo góc độ khoa học thì có thể gây lợi bất cập hại. Bởi dù tiêu diệt được vi khuẩn, virus, nhưng đồng thời cũng gây tổn thương niêm mạc miệng họng, làm suy yếu lớp hàng rào bảo vệ tế bào, dẫn đến tăng nguy cơ cho virus, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập hơn. Do đó đây không phải là loại nước muối dùng để vệ sinh mũi họng hoặc vệ sinh vết thương thường xuyên được. Loại nước muối này chỉ được khuyên dùng trong trường hợp nghẹt mũi do phù nề cuốn mũi. Nước muối ưu trương chỉ nên dùng tối đa trong 1 đợt cảm 5-7 ngày, không nên dùng quá 7 ngày liên tục vì có thể dẫn đến tổn thương niêm mạc mũi. Tuyệt đối không dùng loại nước muối này để nhỏ mắt, vì có thể làm tổn thương niêm mạc mắt, giác mạc và hỏng mắt.

Chỉ dùng nước muối sinh lý đúng là thuốc dùng ngoài

Dung dịch natri clorid 0,9% (NaCl 0,9%) còn gọi là dung dịch nước muối sinh lý vì trong dung dịch nước muối này có chứa muối ăn NaCl ở nồng độ 0,9% (tức là 1 lít dung dịch nước muối chứa 9g muối ăn) tương đương với nồng độ của dịch cơ thể con người gồm máu, nước mắt… trong tình trạng hoạt động sinh lý bình thường. Là thuốc dùng ngoài, nước muối sinh lý được bào chế tại các công ty dược phẩm bảo đảm điều kiện sản xuất thuốc, trong đó có vô trùng. Người dùng thuốc không nên tự ý pha nước muối để dùng vì tự pha có thể dùng nước không sạch và pha không đúng nồng độ. Tốt nhất là mua dung dịch NaCl 0,9% tại nhà thuốc, có nhiều loại: nhỏ mắt, nhỏ mũi, nhỏ tai hay dùng làm nước rửa.

Hiểu và dùng đúng loại nước muối sinh lý

Có thể dùng nước muối sinh lý để súc miệng khi bị viêm họng hoặc rửa vết thương ngoài da, nhưng hoàn toàn không vì mục đích sát khuẩn, vì nước muối đẳng trương không làm các mầm bệnh như vi khuẩn bị tiêu diệt. Khi bị viêm họng hoặc rửa vết thương, bác sĩ khuyên dùng nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) súc hay rửa chính là làm sạch vết thương, loại bỏ chất bẩn chứ không nhằm sát khuẩn.

Cần lưu ý, có thể dùng dung dịch NaCl 0,9% làm thuốc nhỏ rửa mắt. Nhưng đây tuyệt đối phải là thuốc nhỏ mắt NaCl 0,9% chứ không thể tự ý pha chế muối ăn với nước ở nhà để làm thuốc nhỏ mắt (dung dịch tự pha chế có thể bị nhiễm khuẩn gây hại cho mắt và nhất là dung dịch pha không đạt độ đẳng trương) hay không dùng nước muối sinh lý không có số đăng ký để nhỏ mắt.

Cũng không thể dùng thuốc thuốc nhỏ mũi, nhỏ tai NaCl 0,9% để nhỏ mắt (chỉ nhỏ mắt bằng thuốc nhỏ mắt vì thuốc nhỏ mắt được bào chế trong điều kiện riêng tuyệt đối vô trùng và đẳng trương như thuốc tiêm). Ngược lại, có thể dùng nước muối sinh lý là thuốc nhỏ mắt để nhỏ mũi, nhỏ tai.

Ở nhà thuốc có bán dung dịch rửa mũi được giới thiệu là bào chế từ nước biển sâu, thực chất không hơn hẳn về mặt tác dụng so với nước muối sinh lý tức dung dịch NaCl 0,9% được bào chế từ các công ty dược phẩm trong nước. Tóm lại, mặc dù là thuốc dùng ngoài nhưng thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi, nhỏ tai, dung dịch rửa vết thương NaCl 0,9% phải dùng thận trọng, đặc biệt cho trẻ con.

Theo Trúc Linh (An Ninh Thủ Đô)