Đổi mới sáng tạo trong công nghiệp văn hóa: Nhìn từ giải thưởng của ca sĩ Đức Phúc

Trong khoảnh khắc rạng đông của ngày 21 tháng 9 năm 2025, khi những tia nắng đầu tiên len lỏi qua chân trời Hà Nội, tin vui lay động nhiều bạn trẻ yêu nhạc: ca sĩ Đức Phúc đã chinh phục đỉnh cao tại Intervision 2025, mang về vinh quang lấp lánh như chiếc cúp pha lê và phần thưởng khổng lồ gần 9 tỷ đồng! Đó không chỉ là một chiến thắng âm nhạc, mà là khoảnh khắc hồn cốt dân tộc Việt Nam bừng nở, lan tỏa hương thơm của sự đồng cảm sâu sắc với thế giới, như một Thánh Gióng hiện đại cưỡi ngựa sắt bay vút giữa sân khấu Moskva xa xôi.

Hãy hình dung: tại sân vận động Live Arena ngoại ô Nga, nơi hơn 4,3 tỷ lượt xem toàn cầu hội tụ, Đức Phúc – chàng trai 28 tuổi với giọng hát nội lực rèn luyện từ Giọng hát Việt 2015 – bước ra như một “sứ giả văn hoá” của quê hương. Đại diện Việt Nam theo lời mời từ ban tổ chức và sự cử phái của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, anh trình diễn ca khúc “ Phù Đổng Thiên Vương ” do nhạc sĩ Hồ Hoài Anh sáng tác.

Lấy cảm hứng từ truyền thuyết Thánh Gióng – cậu bé nông dân trẻ tuổi biến thành dũng sĩ đánh giặc Ân, rồi trút bỏ áo giáp bay về trời – tiết mục trở thành bức tranh sống động vẽ nên tinh thần dân tộc. Sự thành công rực rỡ của tiết mục nằm ở cách truyền thuyết văn hóa dân gian được gắn kết hài hòa với ngôn ngữ âm nhạc và lối trình diễn hiện đại, tạo nên sức hút vượt biên giới.

Trước hết, ngôn ngữ âm nhạc đã trở thành cầu nối kỳ diệu: bài hát chủ yếu bằng tiếng Việt, ngôn ngữ mang hồn cốt dân tộc, xen lẫn vài câu tiếng Anh ngắn gọn để giới thiệu chủ đề. Điều này không làm xa lạ khán giả quốc tế mà ngược lại, khơi dậy sự tò mò và đồng cảm, như lời vị giám khảo Cuba thốt lên: “ Một bài hát bằng ngôn ngữ xa lạ lại chạm đến trái tim chúng tôi như vậy ”.

Motif âm nhạc dân gian được lồng ghép tinh tế với điệu hò Huế, nhịp trống cơm, tiếng sáo trúc réo rắt, đàn bầu da diết và trống đồng vang vọng – những nhạc cụ dân tộc mang hồn vía sông núi – tạo nên dòng chảy âm thanh vừa cổ kính vừa gần gũi, biến truyền thuyết Thánh Gióng thành câu chuyện nhân loại về sức mạnh tiềm tàng trong mỗi con người bình dị.

Song song đó, lối trình diễn hiện đại chính là yếu tố then chốt nâng tầm truyền thuyết dân gian lên tầm quốc tế . Đức Phúc xuất hiện trong trang phục áo tứ thân cách điệu, hòa quyện yếu tố đương đại, tay cầm roi tre biểu tượng dưới ánh sáng laser tái hiện làng quê cổ xưa.

Tiết mục kéo dài 3 phút 30 giây, kết thúc bằng hình ảnh Thánh Gióng bay lên trời – biểu tượng sức mạnh dân tộc bất diệt – không chỉ là lời ca tiếng hát, mà là sự kết hợp khéo léo giữa truyền thống và công nghệ hiện đại, khiến ban giám khảo quốc tế từ Nga, Ấn Độ, Mỹ đến nhạc sĩ Nguyễn Trọng Đài chấm điểm cao nhất, đưa anh lên ngôi vô địch với 422 điểm vượt trội.

Sau 44 năm kể từ chiến thắng của nghệ sĩ Ái Vân tại Dresden năm 1981, Việt Nam lại khẳng định vị thế, lấp đầy khoảng trống bằng giọng hát giàu cảm xúc của học trò diva Mỹ Tâm.

Có người nói, chiến thắng này hé lộ chân lý đẹp đẽ: văn hóa Việt Nam thật ra rất dễ tạo sự đồng cảm với thế giới . Không chỉ dừng ở tinh thần quả cảm và đức hy sinh của Thánh Gióng – dũng sĩ đánh bại ngoại xâm rồi nhẹ nhàng trút bỏ áo giáp, bay về trời như biểu tượng vô tư, không màng danh lợi – mà còn ở chiều sâu nhân văn, yếu tố then chốt tạo nên thành công. Thánh Gióng không phải vị thần xa xôi; anh là cậu bé làng quê, đại diện cho sức mạnh tiềm tàng trong mỗi con người, sẵn sàng đứng lên vì cộng đồng rồi lặng lẽ trở về đời thường.

Sự gắn kết giữa truyền thuyết dân gian với ngôn ngữ âm nhạc dân tộc và lối trình diễn hiện đại đã biến câu chuyện ấy thành biểu tượng toàn cầu, dễ dàng chạm đến trái tim nhân loại, vì ai cũng từng mơ về những anh hùng bình dị, những hy sinh thầm lặng cho điều lớn lao hơn.

Và trong giai đoạn đất nước đang vươn mình ra biển lớn, với báo cáo Sở hữu Trí tuệ Toàn cầu ( Global Innovation Index 2025 ) mới công bố xếp hạng Việt Nam thứ 44 về đổi mới sáng tạo – vị trí thứ 2 trong nhóm các nền kinh tế thu nhập trung bình thấp và thứ 9 trong khu vực – cần nhiều hơn nữa những “Phù Đổng Thiên Vương” như thế, không chỉ trên sân khấu âm nhạc mà trên mọi mặt trận kinh tế, khoa học công nghệ, và đặc biệt là công nghiệp văn hóa.

Sự kiện Đức Phúc đoạt giải không chỉ mang về vinh quang mà còn mở ra cơ hội và hướng mới cho công nghiệp văn hóa Việt Nam, nơi bản sắc dân gian hòa quyện sáng tạo hiện đại có thể trở thành động lực xuất khẩu, thúc đẩy đổi mới và kết nối toàn cầu.

Hãy hình dung: những doanh nhân trẻ cưỡi “ngựa sắt” công nghệ chinh phục thị trường toàn cầu, rồi trút bỏ “áo giáp” thành công để quay về nuôi dưỡng cộng đồng. Những nhà khoa học với tinh thần hy sinh, biến ý tưởng thành đột phá, mang lợi ích cho nhân loại mà không màng vinh hoa.

Chiến thắng của Đức Phúc chính là lời bày tỏ rằng, bản sắc Việt – với sự quả cảm, hy sinh và nhân văn - chính là chìa khóa để bay cao, kết nối thế giới, và xây dựng một Việt Nam hùng cường. Phúc chia sẻ: “Đây là chiến thắng của âm nhạc Việt Nam”, và đó cũng là chiến thắng của tinh thần dân tộc, mở ra cánh cửa cho muôn vàn giấc mơ vươn xa.

Trong ánh sáng rực rỡ ấy, văn hóa Việt không phải là bức tường cô lập, mà là cầu nối diệu kỳ, nơi sự đồng cảm nở hoa, khơi dậy những anh hùng mới cho tương lai.