Việc cộng điểm khuyến khích và quy đổi chứng chỉ tiếng Anh đã biến IELTS thành 'vé vàng'. Điều này tạo ra nghịch lý: Có em đạt 27 điểm thi THPT lại đỗ đại học, trong khi em khác 29 điểm vẫn trượt vì điểm chuẩn bị "bơm" lên.

Cả nước có 9 thí sinh thi đạt 30 điểm nhưng hàng trăm thí sinh có điểm xét tuyển 30

Theo quy chế tuyển sinh, các trường đại học được cộng điểm khuyến khích nhưng không vượt quá 10% mức tối đa của thang điểm xét tuyển (3/30).

Ngay từ đầu mùa tuyển sinh, dư luận đã xôn xao khi nhiều trường cộng thêm điểm cho thí sinh có chứng chỉ IELTS, như Đại học Văn hóa Hà Nội cộng 3 điểm với IELTS 4.0. Hàng chục trường đại học cộng điểm cho thí sinh có chứng chỉ IELTS với các mức khác nhau. Chính sách này khiến thí sinh có chứng chỉ IELTS nộp vào các trường năm nay tăng đột biến.

Tại Trường Đại học Kinh tế - Luật có 8.849 thí sinh đăng ký xét tuyển nộp chứng chỉ IELTS hợp lệ, tăng 3,7 lần so với năm ngoái. Những thí sinh này sẽ được cộng 0,5-1,5 điểm ở tất cả phương thức, hoặc quy đổi thành 8-10 điểm môn Tiếng Anh nếu đăng ký xét bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT (và có thi môn này).

Bên cạnh việc cộng điểm khuyến khích, nhiều trường đại học lại quy đổi chứng chỉ ra điểm môn ngoại ngữ trong tổ hợp xét tuyển. Từ 6.0 IELTS trở lên được quy đổi thành 10 điểm, trong khi đó, đề thi tốt nghiệp tiếng Anh năm nay được đánh giá là rất khó. 

Trong khi đó, trên cả nước năm nay 6 ngành có điểm chuẩn là 30 gồm Sư phạm tiếng Anh, Sư phạm tiếng Trung ở Đại học Ngoại ngữ - ĐH Huế và Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội, các ngành Quan hệ quốc tế của Học viện Khoa học quân sự; Y khoa của Học viện Quân y.

Nhiều ngành vươn tới mức điểm trên 29 như Trí tuệ nhân tạo - Trường Đại học Công nghệ Thông tin 29,6; Khoa học máy tính chương trình tiên tiến Trường Đại học Khoa học tự nhiên TPHCM điểm chuẩn các khối A00 là 29,92; A01, B00 là 29,81; D07 là 29,56. Ngành Trí tuệ nhân tạo có điểm chuẩn khối A00 là 29,39; khối A01 và B00 là 29,1…

Trong khi cả nước chỉ có 9 thí sinh đạt 30 điểm ở các tổ hợp xét tuyển A00 và B00 thì việc cộng điểm khuyến khích và quy đổi đã khiến nhiều thí sinh có điểm xét tuyển 30.

thi thptqg-14.jpg
Thí sinh dự thi tốt nghiệp 2025. Ảnh: Mạnh Hùng

Đơn cử như tại Trường Đại học Y Dược TPHCM, thí sinh có điểm xét tuyển vào y khoa là 30 nhưng chỉ 1 thí sinh duy nhất thi tốt nghiệp đạt điểm tuyệt đối 30. 6 thí sinh còn lại đều được cộng từ 0,5 đến 1,73 điểm. 

Hay tại Trường Đại học Công nghệ Hà Nội, có hơn 190 thí sinh chạm mức điểm tuyệt đối 30/30 sau khi tính cả điểm cộng. Nếu không có điểm khuyến khích và ưu tiên, nhóm thí sinh này gồm các em đạt từ 27 điểm tổ hợp 3 môn thi tốt nghiệp trở lên, từ 98/150 điểm thi Đánh giá năng lực, hoặc SAT từ 1.440/1.600 trở lên.

"Vé vàng" IELTS tạo ra sự bất công

PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, phân tích nhiều trường áp dụng quy đổi chứng chỉ IELTS, TOEFL thành điểm môn Tiếng Anh khi xét tuyển, theo quy định của Bộ GD-ĐT. Cụ thể IELTS từ 4.5-5.0 thường được quy đổi thành 8-9 điểm môn Tiếng Anh, thậm chí lên đến 10 điểm cho mức cao hơn (6.5 trở lên) ở một số trường như ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Mở Hà Nội hay ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM…

Điểm cộng khuyến khích có thể lên đến 10% tổng điểm (tương đương 3 điểm), và không vượt quá 50% điểm của môn xét tuyển theo quy định mới của Bộ GD-ĐT nhằm đảm bảo tính minh bạch. Kết quả là điểm chuẩn năm 2025 tăng kỷ lục. Có 6 ngành ở 4 trường đạt 30/30 điểm trong khi năm 2024 không có ngành nào đạt mức này. Lý do chính là số lượng thí sinh sử dụng chứng chỉ IELTS để xét tuyển tăng vọt, đẩy điểm chuẩn lên cao, đặc biệt ở các ngành hot như kinh tế, công nghệ, sư phạm ngoại ngữ. Đây là một bất cập lớn vì tạo ra khoảng cách giữa học sinh thành thị và nông thôn, làm suy yếu nguyên tắc công bằng xã hội trong giáo dục.

Theo ông Dũng, điều này dẫn đến nghịch lý một em đạt 27 điểm thi THPT có thể đỗ nhờ không bị cạnh tranh bởi chứng chỉ, nhưng em khác đạt 29 điểm lại rớt vì điểm chuẩn bị “bơm” lên do quy đổi chứng chỉ. 

Chính sách này tạo ra sự bất công rõ rệt, đặc biệt đối với học sinh nông thôn, vùng núi – những em vốn cần giáo dục đại học để đổi đời nhất thì lại đang tồn tại các vấn đề như: 

Điều kiện học rất chênh lệch: Ở nông thôn thiếu giáo viên giỏi tiếng Anh, thiếu thiết bị học trực tuyến và trung tâm luyện thi. Nhiều em không có tiền học thêm (chi phí luyện IELTS có thể lên đến hàng chục triệu đồng) hay nộp phí thi (khoảng 4-5 triệu đồng/lần). Trong khi đó, học sinh thành phố dễ dàng tiếp cận các khóa học chất lượng cao, dẫn đến tỷ lệ sở hữu chứng chỉ IELTS cao hơn hẳn. 

Tình trạng rớt oan và mất cơ hội khi các chỗ học ở trường top bị chiếm bởi học sinh có chứng chỉ, dù điểm thi THPT thấp hơn. Điều này trái với mục tiêu giáo dục công bằng. Học sinh vùng sâu vùng xa thường đã được ưu tiên khu vực cộng 0,25-0,75 điểm, nhưng mức này quá nhỏ so với 3 điểm từ chứng chỉ. Kết quả là các em bị đẩy ra khỏi các trường tốt.

Ngoài ra, chính sách này vô tình ưu tiên học sinh từ gia đình khá giả. “Đây là cuộc đua không công bằng, nơi chứng chỉ trở thành 'vé vàng' thay vì phản ánh năng lực thực sự”, ông Dũng nói.

Ông Dũng đề nghị Bộ GD-ĐT nên siết chặt hơn, ví dụ chỉ cộng tối đa 1-2 điểm và không quy đổi vượt quá 8 điểm cho IELTS 5.0. Tăng ngân sách cho chương trình học tiếng Anh miễn phí ở nông thôn, cung cấp học bổng thi IELTS, hoặc ưu tiên riêng cho thí sinh khu vực khó khăn như cộng điểm kép nếu không có chứng chỉ.

Theo Lê Huyền (VietNamNet)