Kinh tế thế giới có những tín hiệu khó lường ngay đầu năm mới sau khi ông Donald Trump nhậm chức tổng thống Mỹ và bắt đầu tung loạt chính sách “đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Đồng USD lao dốc, chứng khoán lập kỷ lục, trong khi vàng tăng vọt.

Đảo chiều loạt chính sách, đưa ra tuyên bố sốc

Chỉ vài ngày sau khi nhậm chức (20/1), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có loạt chính sách gây sốc, cùng với những tuyên bố và đề xuất táo bạo khiến các thị trường tài chính, chứng khoán và hàng hóa biến động rất mạnh.

Các nước theo dõi chặt chẽ từng động thái, lời nói của tân tổng thống Mỹ với tầm nhìn “đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Những chính sách của chính quyền ông Trump sẽ có ảnh hưởng mạnh tới không chỉ nước Mỹ, mà cả nhiều đối tác cũng như tới triển vọng kinh tế thế giới.

Tại Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) 2025 tại Davos (Thụy Sỹ) vừa qua, ông Trump tuyên bố, lãi suất nên giảm trên toàn thế giới, trong khi ngân hàng trung ương nhiều nước lo ngại lạm phát quay đầu tăng trở lại. Ông chủ Nhà Trắng cho biết “sẽ yêu cầu (Cục Dự trữ liên bang Mỹ - Fed) giảm lãi suất ngay lập tức”.

Tuyên bố này lặp lại quan điểm “tổng thống cần có tiếng nói quan trọng trong các quyết định lãi suất của Fed” mà ông Trump đã nhiều lần nhấn mạnh trong cuộc đua vào Nhà Trắng. Điều này không hề mới bởi trong nhiệm kỳ 1, ông Trump đã rất nhiều lần chỉ trích thậm tệ Chủ tịch Fed Jerome Powell về việc chậm trễ trong việc giảm lãi suất.

Ông Trump muốn can thiệp vào Fed, trái ngược với quan điểm của ông Powell cũng như các đồng nghiệp về tầm quan trọng của sự độc lập của tổ chức này.

Ngay sau tuyên bố của ông Trump tại WEF, đồng USD lao dốc, chứng khoán Mỹ đồng loạt vọt lên đỉnh lịch sử mới, giá vàng hôm 24/1 tăng bứt phá thêm khoảng 1,3% lên trên 2.780 USD/ounce.

Chứng khoán Mỹ tăng trở lại trong bối cảnh đã hàng chục lần lập đỉnh trong năm 2024 và bị nghi ngờ có thể lao dốc. Nhiều người lo ngại bong bóng công nghệ, trong đó có bong bóng trí tuệ nhân tạo (AI) có thể sẽ nổ tung.

Trước đó, ngay trong ngày đầu nhậm chức, ông Trump đã ký sắc lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia về năng lượng, rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris. Mỹ sẽ bổ sung kho dự trữ dầu chiến lược, đẩy mạnh xuất khẩu năng lượng… Giá dầu giảm trong suốt những ngay qua vì tuyên bố của ông Trump và cũng một phần do căng thẳng tại Trung Đông giảm bớt với kỳ vọng đến từ tổng thống Mỹ.

Ông Trump cáo buộc OPEC phải chịu trách nhiệm về cuộc chiến tại Ukraine, do để giá dầu tăng cao, kêu gọi tổ chức này hạ giá dầu xuống. Theo ông Trump, chiến tranh giữa Nga và Ukraine có thể nhanh chóng kết thúc nếu giá dầu được kéo giảm. 

Hôm 21/1, ông Trump cũng làm nóng thị trường công nghệ toàn cầu khi công bố siêu dự án hạ tầng trí tuệ nhân tạo (AI) có tên Stargate trị giá 500 tỷ USD đến từ liên minh Softbank, Oralce và OpenAI. Thông tin không chỉ khiến thế giới sôi sục mà còn gây ra vụ "đấu khẩu" giữa Elon Musk - người có công lớn trong cuộc đua vào Nhà Trắng của ông Trump với Sam Altman (CEO OpenAI) vì dự án này. Tất nhiên, siêu dự án AI được xem là một bước mới trong cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung.

Sắp tới, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ với nhiều nước có thể còn leo thang sau khi ông Trump đe dọa áp thuế 25% đối với Canada và Mexico và trừng phạt thêm 10% với hàng nhập từ Trung Quốc, có thể từ ngày 1/2.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: BLB

Tương lai nào cho kinh tế Mỹ và thế giới?

Thị trường tài chính và hàng hóa thế giới biến động mạnh theo những quyết định chính sách dồn dập của ông Trump, chỉ 2 ngày đầu đã như cả nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, từ năng lượng, nhập cư, tới thương mại... 

Khoảng 100 sắc lệnh đã được ban bố và đi sau đó là những kiện cáo ở nhiều bang nước Mỹ. Ông cũng gây tranh cãi khi ân xá cho hơn 1.500 người liên quan đến vụ bạo loạn tại quốc hội năm 2021 và trả đũa những người chỉ trích mình.

Thế giới dự báo một cuộc chiến không chỉ trong lĩnh vực thương mại, mà cả công nghệ sau khi ông Trump thông báo về siêu dự án công nghệ AI Stargate 500 tỷ USD.

Điều mà giới đầu lo ngại là những thay đổi chính sách của ông Trump, từ nhập cư, năng lượng xanh, thuế, tiền ảo… có thể sẽ gây ra bất ổn đối với nền kinh tế Mỹ cũng như thế giới. Nhiều chính sách thay đổi 180 độ như về tiền ảo, hoãn cấm TikTok… 

Cộng với tác động của truyền thông Mỹ và thế giới, sự lo lắng đã khiến nhiều thị trường tài chính và hàng hóa chao đảo. Giá vàng tăng vọt.

Vậy liệu với những chính sách của ông Trump, kinh tế Mỹ và thế giới sẽ ra sao?

“Bất thường”, “bất định” là những từ mà các tổ chức sử dụng nhiều trong các dự báo về kinh tế. 

Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể, có thể thấy, các chính sách của ông Trump không quá khó lường. Tất cả dường như đều có một định hướng chung, giống như khẩu hiệu của chiến dịch tranh cử của ông: “Make America Great Again”. Đó là bảo vệ lợi ích của người dân Mỹ, các doanh nghiệp Mỹ trên diện rộng, không có ưu đãi cho một nhóm đối tượng riêng lẻ (như kinh tế xanh, tài chính xanh, hay nhập cư ồ ạt…).

Ông Trump đề ra chính sách giảm thuế trong nước và cắt giảm lãng phí trong bộ máy chính quyền cũng là hướng tới mục tiêu nói trên.

Định hướng duy trì vị thế số 1 của Mỹ của ông chủ mới của Nhà Trắng cũng khá rõ ràng: Không chi tiền để hỗ trợ các nước khác, cho các tổ chức (NATO, WHO…) mà dồn lực để vực dậy sản xuất trong nước (giảm thuế trong nước, tăng thuế nhập khẩu…), hút tiền về Mỹ, đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ, chiếm lĩnh không gian…, qua đó khẳng định vị thế số 1. Đó là tập trung phát triển nội lực.

Với những chính sách như vậy, rất nhiều nước và khu vực sẽ bị ảnh hưởng, trong đó có Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc.

EU được đánh giá là đáng lo ngại nhất. Còn Trung Quốc đã có sự chuẩn bị kỹ hơn sau cuộc chiến thương mai-công nghệ-tiền tệ trong nhiệm kỳ 1 của ông Trump. Trong những ngày đầu sau khi nhậm chức, ông Trump chưa nói gì nhiều tới EU, nhưng khả năng áp thuế cao hơn với hàng hóa khu vực này là khó tránh khỏi. Trung Quốc cũng đối mặt với khả năng thuế sẽ lên tới 60%, bên cạnh đó là một cuộc chiến công nghệ.

Tuy nhiên, các chính sách của ông Trump cũng có thể mang tới triển vọng tích cực cho kinh tế thế giới. Giá năng lượng thấp hơn và xu hướng đẩy mạnh giảm lãng phí, rào cản (của bộ máy các nước) sẽ giúp giảm chi phí đầu vào cho sản xuất, kinh doanh, qua đó giúp kiềm chế lạm phát và các nước có thêm dư địa để hỗ trợ tăng trưởng.

Về dài hạn, cuộc chạy đua về công nghệ có thể là một cú hích cho kinh tế Mỹ và thế giới. Dự án Stargate được xem là một bước đột phá hạ tầng AI tại Mỹ, không chỉ tạo ra cả trăm nghìn việc làm mới cho Mỹ, thúc đẩy tái công nghiệp hóa mà còn hỗ trợ ứng dụng AI trong các ngành kinh tế khác.

Tới đây, thế giới có thể chứng kiến những ngành kinh doanh không cần con người lao động trực tiếp nhưng vẫn phục vụ tốt cho cuộc sống và sinh lời cao như hoạt động giao hàng tự động, sản xuất lắp ráp có AI hỗ trợ, taxi tự hành…

Kinh tế thế giới tới đây sẽ là cuộc chơi của các ông lớn công nghệ như: Tesla, SpaceX, OpenAI, Oralce… Vai trò của những “siêu nhân” như Elon Musk, Sam Altman… có thể sẽ giúp kinh tế bước sang một giai đoạn hoàn toàn khác với kinh tế truyền thống.

Cuộc chiến tiền tệ trên thế giới có thể cũng sẽ rất khác so với trước đây. Đó có thể là một cuộc chạy đua để chiếm vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực tiền kỹ thuật số, tài sản số…

Năm 2025, USD được dự báo sẽ có xu hướng giảm, qua đó giảm áp lực tỷ giá ở nhiều nước. Căng thẳng địa chính trị tại nhiều khu vực sẽ suy giảm.

Về năng lượng, giá dầu có thể sẽ giảm tiếp. Trong ngắn hạn là tích cực cho kinh tế Mỹ và thế giới, và có thể góp phần chấm dứt cuộc xung đột tại Ukraine. Tuy nhiên, về dài hạn có thể gây ra lo ngại cho ngành công nghiệp dầu mỏ Mỹ và các nhà cung cấp toàn cầu.

Theo Mạnh Hà (VietNamNet)