Dự thảo quy định về tiêu chuẩn và kiểm định khí thải ô tô đang được Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra lấy ý kiến, dự kiến sẽ trình Chính phủ ban hành trong năm nay. Trước thông tin này, nhiều người dùng đặt ra câu hỏi, liệu giá ô tô cũ, đặc biệt là những mẫu xe sản xuất trước năm 2017 có bị ảnh hưởng?

Lộ trình áp dụng kiểm định khí thải ô tô

Dự thảo mới quy định 5 mức khí thải áp dụng cho ô tô lưu hành, từ mức 1 đến mức 5. Tùy vào năm sản xuất, các phương tiện sẽ phải đạt mức khí thải phù hợp mới đủ điều kiện lưu thông.

Theo đó, ô tô sản xuất trước năm 1999 sẽ áp dụng mức 1, trong khi các xe từ năm 1999 trở đi phải đạt mức 2. Xe sử dụng động cơ xăng hoặc diesel sản xuất từ năm 2017 sẽ áp dụng mức 3 từ ngày 1/1/2026.

Tuy nhiên, đối với xe đăng ký biển số tại Hà Nội và TP HCM – hai địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề bởi ô nhiễm không khí – tiêu chuẩn sẽ được siết chặt hơn và áp dụng sớm hơn so với các tỉnh thành khác. Cụ thể, từ 1/1/2026, xe sản xuất từ 2017 tại hai thành phố này phải đạt mức 4 (thay vì mức 3 như ở các tỉnh). Từ 1/1/2027, xe sản xuất từ năm 2022 phải đạt mức 5, trong khi các địa phương khác vẫn chỉ yêu cầu mức 4.

Như vậy, có thể thấy rằng quy định mới hướng đến việc áp dụng các tiêu chuẩn khí thải cao hơn tại các thành phố lớn, nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm đang ở mức báo động do lượng phương tiện dày đặc.

Dự thảo cũng không đề cập tới việc cấm xe lưu hành theo năm sản xuất, mà chỉ yêu cầu xe đạt chuẩn khí thải tương ứng mới đủ điều kiện vận hành. Điều này đồng nghĩa với việc, nếu xe cũ đáp ứng được kiểm định khí thải theo quy định thì vẫn được phép lưu thông bình thường.

Việt Nam hiện đang áp dụng hệ thống tiêu chuẩn khí thải dựa trên bộ tiêu chuẩn EURO – chuẩn kiểm soát phát thải do Liên minh châu Âu xây dựng từ năm 1992. Mỗi cấp độ EURO (từ EURO 1 đến EURO 6d) là một bước nâng cao giới hạn kiểm soát các khí độc hại thải ra từ động cơ đốt trong, bao gồm NOx (nitơ oxit), HC (hydrocarbon), CO (carbon monoxide) và PM (bụi mịn).

Khói bụi ô tô, xe máy là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí. Ảnh: Honda An Khánh

Tại Việt Nam, từ năm 2017, xe sản xuất mới buộc phải đạt EURO 4. Đến năm 2022, các xe diesel sản xuất mới tiếp tục được yêu cầu đạt EURO 5. Việc mở rộng kiểm soát khí thải sang các xe đã qua sử dụng đang lưu hành là một phần trong chiến lược tổng thể nhằm cải thiện chất lượng không khí, đặc biệt tại Hà Nội và TP HCM – nơi có mật độ phương tiện cao và thường xuyên ô nhiễm bụi mịn.

Giá xe cũ sẽ giảm “không phanh” trước quy định mới về khí thải?

Anh Thế Nam, một chủ cửa hàng tạp hóa tại Đống Đa (Hà Nội) đang tìm mua chiếc ô tô cũ để phục vụ công việc, chia sẻ nỗi băn khoăn khi nghe thông tin về dự thảo siết tiêu chuẩn khí thải. Anh cho biết đang nhắm đến một mẫu xe máy dầu đời 2015, nhưng nay bắt đầu đắn đo:

“Tôi đang tính mua thêm xe về để chở hàng. Nhưng nếu từ năm 2026 mà xe không đạt chuẩn khí thải thì không vào được nội đô thì mua cũng chẳng để làm gì. Tôi cũng chưa rõ là xe biển tỉnh khi đi vào Hà Nội có bị kiểm tra khí thải không, hay chỉ kiểm soát xe chạy thường xuyên trong nội thành?”.

Câu hỏi của anh Nam cũng là băn khoăn chung của nhiều người đang cân nhắc mua xe đã qua sử dụng trong thời điểm này. Trên các hội nhóm, diễn đàn ô tô, không ít người lo ngại xe cũ, đặc biệt là xe máy dầu, xe đời sâu, có thể sẽ mất giá mạnh hoặc không được đăng kiểm do không đạt chuẩn khí thải.

Anh Đoàn Anh Dũng, chủ một showroom ô tô cũ tại Bắc Từ Liêm (Hà Nội), cho biết, những thay đổi về tiêu chuẩn khí thải chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng thực tế đến thị trường vẫn chưa đáng lo.

Theo anh Dũng, tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP HCM, người dân có xu hướng đổi xe sau 3 – 5 năm sử dụng, thậm chí hiện nay chỉ 3 – 4 năm đã đổi xe mới. Những chiếc xe cũ hơn, đời sâu, thường được bán về các tỉnh hoặc vùng sâu vùng xa. Do đó, xe cũ tại đô thị sẽ không bị “bế tắc” hoàn toàn như nhiều người lo lắng.

“Ngay từ những năm đầu làm nghề, tôi đã thấy rằng xe cũ chủ yếu bán về tỉnh. Thành phố không tiêu thụ nhiều xe đời sâu, nên khi có quy định mới về khí thải thì thị trường cũng sẽ tự điều chỉnh. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, tâm lý người mua sẽ có sự thận trọng hơn, và chúng tôi cũng phải điều chỉnh giá cho phù hợp” – anh Dũng chia sẻ.

Thị trường ô tô cũ hiện chưa ảnh hưởng nhiều bởi thông tin từ dự luật. Ảnh minh họa 

Cần quy định, hướng dẫn cụ thể để tránh xáo trộn thị trường

Chia sẻ quan điểm tương tự, anh Nguyễn Kiên – chủ đại lý ô tô tại khu vực Mỹ Đình (Hà Nội) – cho rằng, thị trường xe cũ hiện vẫn giao dịch bình thường. Giá xe chưa bị ảnh hưởng rõ rệt bởi các thông tin trong dự thảo.

Anh Kiên nhấn mạnh rằng chỉ khi nào có thông tư, nghị định và các văn bản hướng dẫn cụ thể được ban hành thì thị trường mới có cơ sở để điều chỉnh chiến lược mua – bán.

“Dự thảo là bước đầu, nhưng triển khai trên thực tế cần nhiều hướng dẫn chi tiết. Thị trường hiện này còn rất nhiều các mẫu xe cũ, chỉ đạt tiêu chuẩn khí thải EURO 3, nếu không được lưu thông thì phải xử lý ra sao? Tôi cho rằng thời điểm này còn quá sớm để đánh giá tác động của dự thảo mới tới thị trường ô tô cũ” – anh Kiên nói.

Anh cũng kỳ vọng trong thời gian tới, cơ quan chức năng sẽ đưa ra các quy định dễ hiểu, minh bạch, tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp thích nghi với lộ trình siết khí thải nhưng không gây rối loạn thị trường.

Nhìn chung, việc siết chặt tiêu chuẩn khí thải là bước đi cần thiết trong bối cảnh ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP HCM đang ở mức báo động. Tuy nhiên, chính sách chỉ thực sự hiệu quả khi đi kèm với các hướng dẫn cụ thể, đồng bộ từ trung ương đến địa phương. Nếu không làm rõ các khâu kiểm định, vùng áp dụng, và đối tượng bị ảnh hưởng, rất dễ nảy sinh tâm lý hoang mang trong xã hội, đặc biệt với những người đang sử dụng hoặc có ý định mua xe đã qua sử dụng.

Theo Thái Sơn (SHTT)