Ngày 28/10/2016, giám đốc FBI thời điểm đó là James Comney thông báo với Quốc hội Mỹ rằng cuộc điều tra nhắm vào ứng viên đảng Dân Chủ Hillary Clinton đang được mở lại. Động thái này được đưa ra chỉ 11 ngày trước khi người dân Mỹ bỏ phiếu bầu tổng thống mới.

Tin tức về động thái của FBI - liên quan tới cuộc điều tra về việc liệu bà Clinton có xử lý các thông tin mật qua máy chủ email cá nhân hay không - ngập tràn trên truyền thông Mỹ trong vài ngày. Một số chuyên gia cho rằng điều này đã giúp ông Donald Trump lật ngược tình thế giành chiến thắng trước bà Clinton để trở thành tổng thống Mỹ.

FiveThirtyEight, trang web phân tích dữ liệu trưng cầu dân ý của các cuộc bầu cử tại Mỹ tính toán rằng thông báo mở lại điều tra bà Hillary Clinton đã khiến cử tri thay đổi ý định tại các bang chiến địa quan trọng bao gồm Michigan, Pennsylvania và Wisconsin.

Ông Trump giành chiến thắng tại cả ba bang này với khoảng cách chỉ chưa đầy 1 điểm phần trăm, do đó FiveThirtyEight cho rằng thông báo của Comey có thể là "nhân tố X" của cuộc bầu cử 2016.

Những vụ việc như vậy thường được biết đến trên chính trường Mỹ với tên gọi "Bất ngờ tháng 10", vốn được coi là có thể gây ra ảnh hưởng làm đảo lộn kết quả bầu cử tổng thống Mỹ tổ chức vào đầu tháng 11.

James Carafano, phó chủ tịch Viện Nghiên cứu An Ninh Quốc gia và Chính sách Đối ngoại Kathryn và Shelby Davis thuộc Quỹ Di sản cho rằng "Bất ngờ tháng 10" có thể tạo ra sự khác biệt trong nhóm cử tri hiện vẫn chưa quyết định sẽ bỏ phiếu cho ai.

"Việc cử tri bị ảnh hưởng bởi những điều xảy ra trước thềm cuộc bầu cử hơn là những gì đã diễn ra trước đó là sự thật lịch sử," Carafano nói.

Đối với những vấn đề như vậy, tính thời điểm luôn rất quan trọng, Carafano cho biết, lấy ví dụ việc tổng thống George H.W. Bush thất cử năm 1992 bất chấp việc tập hợp thành công liên minh quân sự chống Iraq.

"Khi ngày bầu cử tới gần, cử tri không quan tâm ai đã thắng Chiến tranh Vùng vịnh, họ chỉ tập trung vào những gì xảy ra ngay lúc đó," Carafano nói thêm.

Các cựu thành viên chính quyền của tổng thống Trump cho rằng ông đang mong đợi một "Bất ngờ tháng 10" để thắng cử năm nay.

Cựu cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Trump John Bolton viết trong hồi ký rằng một thỏa thuận hạt nhân với Triều Tiên có thể là ứng viên cho "Bất ngờ tháng 10" năm nay. Bên cạnh đó, việc tuyên bố có vaccine cũng được cho là một ứng viên tiềm năng khác.

Cũng có những kịch bản "Bất ngờ tháng 10" có lợi cho ông Joe Biden, chẳng hạn như ông Trump có thể thất bại trong cuộc chiến pháp lý với cơ quan thuế vụ, buộc ông phải nộp hồ sơ thuế trong tám năm trước tháng 11, tuy vậy điều này có liên quan tới tòa án.

Tổng thống Trump cũng đã vấp phải những vấn đề gây tranh cãi trong tháng 09, trong đó có bài báo trên tạp chí The Atlantic, dẫn nguồn giấu tên, cho rằng ông đã tỏ ra thiếu tôn trọng lính Mỹ tử trận trong các cuộc chiến, gọi họ là "những kẻ thua trận". Nhà Trắng tuyên bố thông tin này sai sự thật và ông Trump luôn rất tôn trọng quân đội Mỹ.

Hôm 15/09, nhà báo kỳ cựu Bob Woodward xuất bản sách dựa trên các cuộc phỏng vấn với tổng thống Trump, trong đó có những trích dẫn dường như cho thấy hồi tháng 02 ông đã cố tình xem nhẹ mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh Covid-19.

Hai sự việc kể trên có thể được coi là "bất ngờ tháng 10 sớm," theo John Hudak, thành viên nghiên cứu quản trị tại Viện Brookings, Washington.

"Nếu những cáo buộc kể trên xuất hiện vào cuối tháng 10 như những gì xảy ra với bà Clinton năm 2016, tổng thống sẽ gặp rất nhiều khó khăn," Hudak nói. "Ý tưởng truyền thống về Bất ngờ tháng 10 là tạo ra thiệt hại khiến ứng viên không kịp phục hồi trước ngày bầu cử."

Một trong những bất ngờ sớm khác là cái chết của thẩm phán tối cao Ruth Bader Ginsburg. Vị trí mà bà để lại tạo cho tổng thống Trump cơ hội đề cử một thẩm phán nghiêng về đảng Cộng Hòa tại cơ quan quyền lực nhất của hệ thống tư pháp Mỹ.

Các thành viên đảng Dân Chủ, bao gồm cựu tổng thống Barack Obama đã yêu cầu việc đề cử thẩm phán tối cao mới diễn ra sau bầu cử.

Marco Carnelos, cựu đại sứ Italy tại Iraq và hiện là cố vấn chính trị tại Roma, cho rằng tầm quan trọng của "Bất ngờ tháng 10" hiện là rất lớn, trong bối cảnh ông Trump đã rút ngắn khoảng cách với ông Joe Biden tại nhiều cuộc trưng cầu dân ý.

Cả hai đều mong muốn những sự kiện có lợi xảy ra trong tháng 10, để tránh một cuộc bầu cử sít sao như vào năm 2016, theo ông Carnelos.

Mỹ hiện là quốc gia ghi nhận số trường hợp nhiễm bệnh và tử vong vì Covid-19 cao nhất thế giới, và cả hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa đều nghi ngờ đối thủ sẽ lợi dụng đại dịch thực hiện các chiêu trò. Đảng Cộng Hòa khiến đảng Dân Chủ nổi giận khi tìm cách chặn quỹ của Dịch vụ Bưu chính Mỹ để giảm số lượng cử tri bầu cử qua thư, vốn được coi là có lợi cho đảng Dân Chủ.

Ông Trump nhiều lần cho rằng việc bỏ phiếu qua thư sẽ dẫn tới gian lận, dù không đưa ra bằng chứng. Hồi tháng 08, tổng thống Mỹ nói với kênh Fox News rằng "việc bỏ phiếu qua thư sẽ làm bầu cử mất công bằng".

Cùng tháng, bà Hillary Clinton nói với MSNBC rằng ông Joe Biden "không được nhượng bộ trong bất kỳ tình huống nào", bởi bà cho rằng chiến dịch tranh cử của tổng thống Trump có thể làm xáo trộn việc bỏ phiếu.

Gary Sick, từng là thành viên Ủy ban An ninh Quốc gia Mỹ dưới thời ba cựu tổng thống Mỹ cho rằng các nhà quản lý vận động tranh cử đã trở nên "ám ảnh" với việc đối thủ có thể tung ra "Bất ngờ tháng 10" làm đảo lộn kết quả bầu cử.

"Một Bất ngờ tháng 10 thường quan trọng đối với những người tham gia chiến dịch tranh cử hơn là với bản thân cuộc bầu cử," ông Sick nói, bổ sung thêm rằng những sự kiện như vậy thường là nhân tố quan trọng trong các cuộc bầu cử sít sao, với nhiều cử tri chưa quyết định lá phiếu.

Một điều đáng chú ý khác với tổng thống Trump là việc dù trải qua nhiều sự kiện gây tranh cãi, nhưng nhìn chung ông chưa bị ảnh hưởng nhiều, do đó đảng Dân Chủ sẽ rất vất vả trong việc một điều gì đó có thể làm thay đổi quan điểm của cử tri, Sick nói thêm.

Nếu chiến dịch của ông Trump lên kế hoạch cho Bất ngờ tháng 10, SIck cho rằng đó có thể là vấn đề đối nội chứ không phải chính sách đối ngoại - có thể là về vấn đề pháp luật và trật tự, sau khi các cuộc biểu tình nổ ra tại nhiều thành phố Mỹ phản đối phân biệt chủng tộc và bạo lực cảnh sát.

"Đó là điều mà bất kỳ ai cũng quan tâm lúc này," ông nói thêm.

Linh Giang (Nguoiduatin.vn)