Hệ thống xe buýt nhanh tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, phục vụ gần một triệu lượt khách một ngày, giúp giảm khí thải, tiết kiệm nhiên liệu so với xe buýt thường.
Hệ thống xe buýt nhanh tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, phục vụ gần một triệu lượt khách một ngày, giúp giảm khí thải, tiết kiệm nhiên liệu so với xe buýt thường.
Diện tích Istanbul là 5.343 km2, lưu lượng dân số định cư và khách du lịch quốc tế và nội địa thường xuyên đạt khoảng 20 triệu người. Năm 2015, Istanbul đón 12,4 triệu lượt khách nước ngoài, xếp thứ nhất trong các tỉnh, thành phố và chiếm 34,2% trong tổng số 36,3 triệu lượt khách nước ngoài thăm Thổ Nhĩ Kỳ. Năm 2016, có 9,2 triệu lượt khách nước ngoài thăm Istanbul trong tổng số 25,4 triệu lượt khách nước ngoài thăm Thổ Nhĩ Kỳ.
Để phát triển kinh tế, du lịch và phục vụ việc đi lại của hàng triệu lượt hành khách mỗi ngày, Istanbul đã phát triển hệ thống giao thông đồng bộ và khoa học với các phương tiện vận chuyển khách như xe buýt, tàu điện, tàu hỏa nội đô, tàu thủy, tàu điện ngầm, taxi và hệ thống xe buýt nhanh (BRT), được gọi là Metrobus.
Hệ thống Metrobus được xây dựng năm 2005 và vận hành tháng 9/2007 với chiều dài 51.2 km và 45 điểm đỗ, nối liền phần đất châu Âu và châu Á. Lưu lượng vận chuyển hiện là một triệu lượt hành khách một ngày.
 |
| Metrobus được thể hiện bằng màu ghi nhạt. Các đường màu đỏ, vàng, xanh, lam là các tuyến tàu điện ngầm. Đồ họa: Wiki |
Metrobus là hệ thống xe buýt nhanh, hai chiều, được xây dựng ở giữa một tuyến đường vành đai cao tốc huyết mạch của thành phố Istanbul. Các điểm đỗ được xây dựng bên trong hai làn đường của hệ thống này. Hành khách ra, vào các bến đỗ hoàn toàn bằng các cầu vượt nên không xung đột với các phương tiện khác đang lưu thông trên đường như xe con, xe buýt, xe tải.
Để bảo đảm an toàn cho hành khách, tiết kiệm, khoa học trong xây dựng và điều hành, hai làn đường của Metrobus được bố trí vận hành ngược chiều với các phương tiện giao thông khác. Khi xe dừng và mở cửa tại các bến đỗ, hành khách lên và xuống xe đều tại các cửa bên trái và vào một bến đỗ cho cả hai chiều đường.
Metrobus được thiết kế và xây dựng trên cơ sở nghiên cứu khoa học để kết nối với các phương tiện giao thông công cộng khác như tàu hỏa nội đô, tàu điện, tàu điện ngầm, xe buýt, tàu thủy. Do đó, hành khách rất thuận lợi trong việc tiếp cận, chuyển đổi phương tiện phục vụ việc đi lại và công việc hàng ngày.
Hai làn đường cho Metrobus được gia cố nền móng chất lượng cao và mặt đường asphalt. Xe buýt xử dụng là các loại Mercedes Benz Citaro, Mercedes CapaCity khớp nối, sử dụng xăng hoặc dầu với 3 hoặc 4 trục bánh xe. Các loại xe này với sức chuyên chở 150, 193 và 230 hành khách tùy từng dòng xe khác nhau. Nhưng vào giờ cao điểm, xe chở đến 200, 250 và 350 hành khách.
Điểm đặc biệt của hệ thống Metrobus 51.2 km của Istanbul là chia thành 8 tuyến nhỏ. Ở điểm kết thúc mỗi tuyến đều xây dựng các cung đường quay xe hiện đại. Việc tách thành 8 tuyến tạo thuận lợi cho sự di chuyển của hành khách cũng như công việc vận hành và quản lý.
 |
| 8 tuyến của Metrobus ở Istanbul. Đồ họa: EITT |
Vào các ngày làm việc trong tuần, toàn tuyến có 4.117 chuyến, thứ 7 có 2.632 chuyến và chủ nhật hoặc ngày lễ có 1.724 chuyến. Nhìn chung các chuyến xe phục vụ 24/24. Đặc biệt vào giờ cao điểm, các xe buýt nối đuôi nhau chuyên chở hành khách, mỗi chuyến chỉ cách nhau 15 giây. Ngoài giờ cao điểm, mỗi chuyến cách nhau 45 - 60 giây.
Vé xe buýt sử dụng xu điện từ (jeton) hoặc dạng thẻ điện từ. Mỗi xe chỉ có một lái xe và hành khách đi xe đều tự động trả tiền. Điều hành hệ thống Metrobus gồm 1.500 nhân viên, trong đó chủ yếu là lái xe, nhân viên vệ sinh, bảo vệ và nhân viên bảo dưỡng.
Tổng chi phi xây dựng toàn hệ thống là 600 triệu USD, sử dụng vốn ngân sách từ Hội đồng thành phố Istanbul. Thời gian vận chuyển giảm được 52 phút/chuyến toàn tuyến so với xe buýt thông thường, giảm 632 tấn khí thải CO2 hàng năm và tiết kiệm 242 tấn nhiên liệu mỗi ngày, tương đương 400.000 USD mỗi ngày. Trước khi có Metrobus, khoảng 1.316 xe mini buýt và 443 xe buýt chỉ vận chuyển được 310.000 lượt hành khách mỗi ngày. Với lưu lượng gần một triệu lượt khách mỗi ngày, Metrobus đã góp phần quan trọng giảm ùn tắc giao thông tại thành phố.
 |
| Metrobus vào giờ cao điểm. Ảnh: Hurriyet |
Metrobus được điều hành bởi một Hệ thống điện tử thông tin hành khách. Trên mỗi xe buýt được lắp đặt một máy tính cho lái xe với màn hình LCD, hệ thống định vị GPS và GPRS. Mọi hoạt động của xe buýt trên đường từ tốc độ, điểm dừng, trục trặc kỹ thuật đều được trung tâm điều hành kiểm soát và xử lý.
Metrobus được đánh giá là đề án vận tải công cộng được thực hiện và vận hành thành công do Istanbul tự thiết kế và phát triển kỹ thuật. Metrobus Istanbul có nhiều ưu điểm vượt trội. Tốc độ thương mại bình quân 35km/giờ, chỉ mất 83 phút cho việc di chuyển toàn hệ thống hơn 50 km với các tuyến giao tiếp nhau, không có đường giao cắt với bất cứ phương tiện nào, hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại. Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã tư vấn và chuyển giao công nghệ giúp Pakistan xây dựng một hệ thống Metrobus tương tự tại Lahore, Pakistan.
Theo Nguyễn Tuấn Quang (VnExpress.net)
