Những kịch bản nào có thể xảy ra sau khi Mỹ tấn công Iran?

Cuộc không kích của Mỹ nhằm vào các cơ sở hạt nhân Iran rạng sáng 22/6 đã gây chấn động khu vực Trung Đông và đặt ra hàng loạt câu hỏi về diễn biến tiếp theo. Khi cán cân quyền lực đang dịch chuyển, cộng đồng quốc tế đang căng mắt dõi theo từng động thái mới.

Kịch bản 1: Căng thẳng bùng phát, xung đột lan rộng

Một trong những kịch bản dễ xảy ra nhất là căng thẳng giữa Iran với Israel và Mỹ tiếp tục leo thang, đẩy khu vực vào nguy cơ đối đầu toàn diện. Giới phân tích cảnh báo nếu điều này xảy ra, “chảo lửa” Trung Đông có thể bùng cháy dữ dội.

Dù đã phản ứng bằng tên lửa nhắm vào Tel Aviv và nhiều khu vực khác ở Israel, Iran đến nay vẫn kiềm chế, tránh tấn công trực diện vào căn cứ Mỹ hay phong tỏa Eo biển Hormuz. Tuy nhiên, Tehran có thể kích hoạt các lực lượng ủy nhiệm như Hezbollah, Hamas, Houthi và dân quân Shiite ở Iraq để tấn công Israel từ nhiều hướng. Dù vậy, các nhóm này hiện đang suy yếu và khó tạo ra phản công hiệu quả, khiến xung đột có thể diễn ra dưới hình thức nhỏ giọt, hạn chế nhưng dai dẳng.

Trong khi đó, Israel có thể tận dụng thời cơ để nhắm vào các cơ sở hạ tầng quân sự và dầu khí của Iran, làm cuộc khủng hoảng vượt khỏi tầm kiểm soát.

Kịch bản 2: Iran phong tỏa Eo biển Hormuz

Iran cũng có thể chọn phương án không dùng quân sự trực tiếp mà thay vào đó là siết chặt tuyến vận chuyển dầu quan trọng bậc nhất thế giới – Eo biển Hormuz. Mỗi ngày, khoảng 20% lượng dầu toàn cầu đi qua khu vực này.

Tuy nhiên, hành động này có thể phản tác dụng: đẩy giá dầu thế giới lên cao, kéo theo phản ứng mạnh từ Mỹ và các nước vùng Vịnh. Bản thân Iran cũng sẽ chịu tổn thất lớn khi xuất khẩu dầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Do vậy, các chuyên gia cho rằng đây là “lựa chọn cuối cùng” Iran mới tính đến.

Kịch bản 3: Cuộc chiến trên không gian mạng

Trong những ngày gần đây, hệ thống tài chính Iran đã trở thành mục tiêu tấn công mạng. Nhiều ngân hàng, trong đó có Sepah, bị gián đoạn hoạt động, máy ATM ngưng trệ, và sàn giao dịch tiền điện tử Nobitex bị xóa sổ ít nhất 90 triệu USD.

Ngược lại, Israel và Mỹ cũng phải đối mặt với nguy cơ bị tấn công mạng. Nhóm “CyberAvengers” đã nhắm vào hệ thống nước và cơ sở hạ tầng Israel ngay sau cuộc tấn công của Hamas. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo: nếu mở rộng tấn công mạng quy mô lớn, Iran có thể bị truy vết và phải đối mặt với những phản đòn mạnh mẽ.

Kịch bản 4: Iran tăng tốc chương trình hạt nhân

Một viễn cảnh khác là Tehran sẽ đẩy mạnh chương trình hạt nhân như một động thái đáp trả, đồng thời gửi thông điệp răn đe tới các đối thủ. Viện Chatham House dự báo Iran có thể dồn lực để tăng tốc làm giàu uranium – coi đây là "lá chắn" duy nhất còn lại.

Tuy nhiên, việc tái khởi động sẽ không dễ dàng. Các đợt tấn công vừa qua đã gây thiệt hại lớn cho cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran, trong khi nguy cơ bị Israel tiếp tục oanh kích là rất cao nếu nước này nghi ngờ Tehran đang hướng đến vũ khí hạt nhân.

Kịch bản 5: Mỹ dừng lại ở mức can thiệp hạn chế

Dù Tổng thống Trump tuyên bố chiến dịch tấn công ba cơ sở hạt nhân Iran là một “chiến thắng”, nhưng kết quả khảo sát gần đây tại Mỹ cho thấy 60% người dân phản đối dính líu sâu hơn vào cuộc xung đột giữa Israel và Iran.

Do đó, Washington có thể chọn dừng lại sau hành động mang tính biểu tượng để tránh bị cuốn vào một cuộc chiến kéo dài.

Kịch bản 6: Cơ hội cho đàm phán

Bất chấp những xung đột leo thang, cánh cửa ngoại giao vẫn chưa khép lại. Trước các đòn tấn công bất ngờ từ Israel, Iran và Mỹ đã từng thảo luận giới hạn chương trình hạt nhân của Tehran. Dù chưa đạt thỏa thuận, Iran vẫn tỏ dấu hiệu sẵn sàng quay lại bàn đàm phán.

Theo các chuyên gia, nếu Mỹ đưa ra đề xuất hấp dẫn – chẳng hạn giảm trừng phạt hoặc đảm bảo an ninh – thì Iran vẫn có thể cân nhắc nhượng bộ. Giáo sư Vali Nasr cho rằng, ngay cả sau đòn không kích, cơ hội ngoại giao vẫn chưa hoàn toàn tắt.

Thông điệp cuối cùng

Dù theo kịch bản nào, điều cốt lõi là cộng đồng quốc tế cần tăng cường nỗ lực ngoại giao, nhằm ngăn chặn xung đột vượt khỏi tầm kiểm soát. Bởi chỉ cần một động thái thiếu kiềm chế, Trung Đông có thể rơi vào vòng xoáy bạo lực kéo dài, đe dọa an ninh toàn cầu.

PV (SHTT)