Ủy ban phòng chống tham nhũng Nepal (CIAA) vừa đệ trình hồ sơ lên Tòa án Đặc biệt, truy tố 55 cá nhân và một doanh nghiệp liên quan tới sai phạm nghiêm trọng tại dự án sân bay quốc tế Pokhara. Đây là vụ án tham nhũng lớn nhất từng được đưa ra xét xử tại Tòa án Đặc biệt, với cáo buộc các quan chức đã thông đồng với nhà thầu Trung Quốc để thổi phồng chi phí, gây thất thoát ngân sách nhà nước lên tới gần 2.000 tỷ đồng (theo tỷ giá 2018).
08-1765184462-vu-an-chan-dong-lich-su-nepal-hang-chuc-quan-chuc-5-cuu-bo-truong-bi-truy-to-vi-thong-dong-voi-nha-thau-trung-quoc-thoi-phong-du-an-san-bay.jpg
Dự án sân bay quốc tế Pokhara.

Vào ngày 7/12, cáo trạng đã được đệ trình, nhắm vào tổng cộng 56 bị cáo, bao gồm 5 cựu bộ trưởng, 10 cựu thứ trưởng, nhiều quan chức cấp cao ngành hàng không và doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc CAMC Engineering. Mỗi bị cáo bị yêu cầu bồi hoàn số tiền khổng lồ lên tới 8,36 tỷ rupee Nepal (tương đương khoảng 1,53 nghìn tỷ VNĐ).

Ủy ban chống tham nhũng cáo buộc các bên đã "cố ý sửa đổi dự toán, thổi phồng chi phí dự án và thanh toán vượt quy định,” khiến ngân sách nhà nước thiệt hại 74,34 triệu USD, tương đương khoảng 1,96 nghìn tỷ VNĐ tính theo tỷ giá tại thời điểm tháng 8/2018.

Dự án sân bay quốc tế Pokhara, cửa ngõ vào quần thể trekking Annapurna nổi tiếng, đã gặp nhiều trắc trở từ khi được đề xuất vào năm 1975. Vụ án tham nhũng này bắt nguồn từ sự thao túng ban đầu.

Vào năm 2011, Bộ trưởng Tài chính Nepal khi đó được phát hiện đã bí mật ký biên bản ghi nhớ với CAMC Engineering – một doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc, cam kết hỗ trợ công ty này nhận thầu dự án theo mô hình EPC (thiết kế – cung ứng – xây dựng). Dù dự án sau đó được mở đấu thầu quốc tế vào năm 2012, điều kiện EPC gần như đã tạo lợi thế hoàn toàn cho các nhà thầu Trung Quốc.

Kết quả, CAMC đã trúng thầu với mức giá 305 triệu USD, cao hơn nhiều so với dự toán ban đầu. Sau các cáo buộc và phản ứng của dư luận, giới chức Nepal đã thuê nhóm chuyên gia độc lập tái thẩm định, giảm chi phí dự án xuống 215,96 triệu USD và ký hợp đồng vào năm 2014. Tuy nhiên, ủy ban chống tham nhũng kết luận quá trình thẩm định này đã bị thao túng, báo cáo được làm "sai lệch có chủ ý" nhằm hợp thức hóa chi phí có lợi cho CAMC và các quan chức Nepal.

Cáo trạng nêu rõ nhiều quan chức cao cấp tại các Bộ Du lịch, Tài chính, Cục Hàng không và các chuyên gia đã "lợi dụng uy tín và chức vụ để đưa ra khuyến nghị sai, tạo điều kiện nâng khống giá hợp đồng trái pháp luật.” Các cựu bộ trưởng Post Bahadur Bogati, Bhim Prasad Acharya, Ram Kumar Shrestha, Deepak Chandra Amatya và cựu Bộ trưởng Tài chính Mahat đều nằm trong danh sách bị cáo buộc vi phạm.

Phía nhà thầu, CAMC Engineering cùng với Chủ tịch Wang Bo và Tổng giám đốc khu vực Liu Shengcheng, cũng bị truy tố với cáo buộc "thông đồng trong đấu thầu, thổi phồng chi phí và hưởng lợi bất hợp pháp.” Trong giai đoạn 2018–2024, Nepal đã thanh toán cho CAMC tổng cộng 224,77 triệu USD, trong đó 74,34 triệu USD được xác định là khoản khai khống dựa trên định giá sai lệch.

Ủy ban chống tham nhũng Nepal khẳng định các quyết định và hợp đồng của dự án được thực hiện với mục đích vụ lợi, vi phạm nghiêm trọng luật đấu thầu, gây thiệt hại lớn cho nhà nước. Đáng chú ý, mặc dù Sân bay quốc tế Pokhara chính thức đi vào hoạt động từ tháng 1/2023, nhưng đến nay công trình này vẫn chưa đón bất kỳ chuyến bay thương mại quốc tế nào.

QT (SHTT)