Hà Nội cần tập trung làm các công trình vĩ mô – tức là hệ thống sông, trạm bơm tiêu ra sông Hồng, Đáy. Chỉ khi nước có chỗ thoát ra ngoài thì trong nội đô mới không còn ngập úng.

Chỉ trong chưa đầy hai tuần, Hà Nội liên tiếp chìm trong biển nước sau mỗi trận mưa lớn. Lý giải với VietNamNet về vấn đề này, GS. TS Đào Xuân Học, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT (cũ) cho biết, chống ngập cho một đô thị gồm 2 vấn đề (tiêu và thoát).

Thứ nhất, vấn đề tiêu nước đòi hỏi hệ thống kênh rạch, nơi nhận nước ra phải luôn thấp hơn. Thứ hai, vấn đề thoát: Nước trong thành phố có ra được các sông không phụ thuộc vào hệ thống cống rãnh.

Ông cho rằng: “Nước mưa trong đô thị có thể ngập, thời gian thoát có thể chậm. Theo nguyên tắc tiêu thoát nước đô thị thì mưa bao lâu, tiêu hết nước trong giờ đó.

Ví dụ hệ thống thoát nước đô thị thiết kế chịu tải lượng nước mưa 70mm/giờ. Thì nếu mưa trong 1 giờ với lượng mưa 70mm thì khi tạnh, đường sẽ không còn đọng nước.

Nếu lượng mưa gấp đôi thì thời gian tiêu thoát cũng chỉ tăng gấp đôi, chứ không thể ngập lâu như thời gian vừa qua. Cá biệt có những điểm ngập kéo dài tới 1-2 ngày, thậm chí một tuần.

w ngap ha noi 2jpg 1044.jpg
Thời gian gần đây, Hà Nội cứ mưa là ngập. Ảnh: VNN

Điều này cho thấy không còn là tắc cục bộ trong nội thành, mà là năng lực tiêu thoát ở cấp vĩ mô – tức nơi nhận nước trong thành phố ra không đáp ứng được yêu cầu”.

Ngay từ năm 2009, Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch tiêu nước hệ thống sông Nhuệ, nâng tổng công suất tiêu từ 104 m³/giây lên 504 m³/giây – tức gấp gần 5 lần hiện nay. Quy hoạch này bao trùm khu vực nội thành và các vùng lân cận, hướng tới mục tiêu Hà Nội không còn ngập diện rộng, chỉ xảy ra ngập cục bộ và rút nhanh sau vài giờ mưa lớn.

Tuy nhiên, sau hơn 15 năm, việc thực hiện mới đạt tiến độ rất thấp.

Ông Học dẫn chứng, trạm bơm Yên Nghĩa, công suất thiết kế 120 m³/giây, hiện đã xây xong nhưng kênh dẫn nước vào trạm lại chưa hoàn thiện. Trạm bơm Yên Sở – vốn thiết kế 140 m³/giây – hiện mới đạt khoảng 90 m³/giây.

Trong khi đó, dự án trạm bơm Liên Mạc, công suất thiết kế 170 m³/giây, đến nay vẫn chưa triển khai. Các sông nội thành như Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét – vốn là trục tiêu thoát chính – hiện chỉ đạt năng lực dẫn nước khoảng 90 m³/giây, trong khi thiết kế yêu cầu tới 140 m³/giây.

“Thay vì nạo vét, mở dòng tiêu nước, ta lại kè cứng, làm đập dâng để cải thiện cảnh quan, khiến dòng chảy bị bó hẹp,” ông Học nhận xét.

'Không nên lạm dụng hầm ngầm chứa nước'

Tại Hà Nội, năm 2019, quận Đống Đa (cũ) triển khai dự án cải tạo thoát nước phố Nguyễn Khuyến trong đó có xây hầm ngầm chứa nước tại sân trường THCS Lý Thường Kiệt, được vận hành từ cuối năm 2021.

Đại diện Công ty TNHH MTV thoát nước Hà Nội, đơn vị được giao quản lý cho rằng hầm ngầm chống ngập rất hiệu quả. Đơn vị đã nhiều lần đề xuất một số vị trí trong nội thành như trước khu vực chợ Hàng Da (phường Hoàn Kiếm)... lên cơ quan chức năng để nghiên cứu triển khai.

Tuy nhiên, ông Học cho rằng, không cần làm hầm chứa nước. “Bởi việc làm hầm chứa nước không hề đơn giản. Trạm bơm Yên Nghĩa theo thiết kế có công suất vận hành 120m3/s (một giây có thể tiêu thoát 120m3 nước). Trong khi để làm một hầm chứa 120m3 nước chắc chắn rất to, rất tốn tiền.

Chúng ta thử so sánh, một bên tiêu nước cấp tập trong từng giây một, một đằng giữ lại… nó khác lắm. Tất nhiên tại Tokyo (Nhật Bản) cũng đã triển khai phương án này nhưng tôi cho rằng không hề đơn giản trong khi hệ thống sông, ngòi của Hà Nội đâu có ít”, ông Học bày tỏ.

Do đó, chuyên gia này cho rằng, nhiều người cho rằng chống ngập phải bắt đầu từ nội đô, song thực tế nếu hệ thống tiêu thoát tổng thể bên ngoài chưa thông, việc cải tạo cống rãnh bên trong cũng chỉ có tác dụng hạn chế.

“Hà Nội cần tập trung làm các công trình vĩ mô – tức là hệ thống sông, trạm bơm, kênh tiêu ra sông Hồng và sông Đáy đúng như quy hoạch đã được phê duyệt. Khi nước có chỗ thoát ra ngoài, các dự án cải tạo cống rãnh nội thành mới phát huy tác dụng”, ông Học nói.

Theo tính toán, khi toàn bộ các hạng mục trong quy hoạch tiêu thoát nước Hà Nội được hoàn thành, tổng công suất tiêu sẽ đạt 504 m³/giây. Khi đó, kể cả mưa lớn kéo dài, nước trong nội đô cũng sẽ chỉ ngập nhẹ và rút trong 1-2 giờ.

“Chính phủ đã phê duyệt đầy đủ từ năm 2009, giờ chỉ cần tập trung làm đúng như quy hoạch. Nếu làm xong các trạm bơm và kênh tiêu chính như Yên Nghĩa, Liêm Mạc, nâng cấp hệ thống sông Tô Lịch – Kim Ngưu – Sét – Lừ theo thiết kế, thì Hà Nội cơ bản sẽ không còn ngập. Mỗi năm có thể chỉ xuất hiện 2–3 đợt ngập nhẹ do mưa cực lớn, nhưng cũng rút rất nhanh”, ông Học khẳng định.

Theo N. Huyền (VietNamNet)