Miễn học phí nhưng vẫn gánh thêm tiền triệu “liên kết”: Bao giờ mới chấm dứt?

Tại buổi tiếp xúc cử tri ở nhiều phường trên địa bàn Hà Nội, Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu chính quyền cơ sở phải nắm chắc nhu cầu thực tế về giáo dục, y tế để có sự chuẩn bị đầy đủ về cơ sở vật chất và trang thiết bị. Đồng thời, ông cũng thẳng thắn chỉ ra một thực tế đáng lo ngại: trong khi Nhà nước miễn học phí, một số trường học lại phát sinh thêm nhiều khoản thu khác, thậm chí còn cao hơn số tiền học phí được miễn.

Theo Tổng Bí thư, không ít trường đã liên kết với các đơn vị bên ngoài đưa người vào giảng dạy ngoại ngữ, trí tuệ nhân tạo, âm nhạc, thể chất… và thu thêm tiền từ phụ huynh, khiến mỗi học sinh phải đóng thêm vài triệu đồng. Ông khẳng định không thể để trường học bị biến thành nơi cung cấp dịch vụ và yêu cầu TP.Hà Nội kiểm tra, chấn chỉnh vì hiện tượng này đi ngược lại bản chất của giáo dục.

Những phát biểu trên nhanh chóng lan tỏa trong cộng đồng phụ huynh trên nhiều nền tảng mạng xã hội. Không chỉ tại Hà Nội, phụ huynh ở TP.HCM và nhiều địa phương khác cũng cho rằng đây là tình trạng kéo dài suốt nhiều năm. Mỗi đầu năm học, những bức xúc lại được nhắc tới, song rồi mọi việc dường như vẫn lặp lại theo vòng quay cũ.

Thực tế cho thấy, dù học phí chính khóa được miễn, các khoản thu từ những “môn tự nguyện”, “môn liên kết” mới là gánh nặng lớn đối với nhiều gia đình. Các chương trình này thường không được tổ chức vào thời gian ngoài giờ học chính mà lại sắp xếp xen kẽ với các môn bắt buộc. Điều đó khiến phụ huynh rơi vào thế khó: nếu không đăng ký, họ lo lắng con em mình không được quản lý hoặc bị tách khỏi hoạt động chung của lớp; còn nếu đăng ký đầy đủ, chi phí lại trở thành áp lực nặng nề, nhất là với những gia đình có nhiều con hoặc thu nhập thấp.

Không thể biến trường học thành nơi dịch vụ được

Tổng Bí thư Tô Lâm

Nhiều ý kiến từ phụ huynh cho rằng, khoản tiền phải đóng cho các môn liên kết có thể lên tới vài triệu đồng mỗi tháng, vượt xa số học phí được miễn. Với những gia đình lao động, các khoản chi này khiến việc nuôi con ăn học ngày càng trở nên chật vật.

Một điểm đáng chú ý khác là sự thiếu minh bạch trong việc triển khai các chương trình “tự nguyện”, liên kết. Không ít phụ huynh phản ánh rằng thông tin về nội dung học, đơn vị liên kết, chất lượng giảng dạy hay chi phí cụ thể chưa được công khai rõ ràng. Việc giới thiệu, giải trình chỉ diễn ra khi nhà trường vấp phải phản ứng từ phụ huynh, thay vì chủ động minh bạch ngay từ đầu.

Nhiều ý kiến cho rằng nếu các trường tổ chức công khai chương trình, mời phụ huynh tham gia trao đổi, giải đáp đầy đủ và cho phép lựa chọn trên tinh thần tự nguyện thực sự, phụ huynh sẽ sẵn sàng cân nhắc theo khả năng của mình. Ngược lại, cách làm nửa vời, thiếu rõ ràng chỉ càng làm gia tăng nghi ngờ và bức xúc.

Từ thực tế đó, nhiều bạn đọc đề xuất các sở GD-ĐT cần kiên quyết triển khai đúng tinh thần Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đồng thời hạn chế hoặc chấm dứt các hoạt động giáo dục thu tiền thông qua liên kết với trung tâm bên ngoài. Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn, thay vì tìm cách tăng thu từ phụ huynh, nhà trường nên tập trung nâng cao chất lượng dạy và học theo chương trình chính khóa.

Chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm với thông điệp “không thể biến trường học thành nơi dịch vụ” được xem là tiếng nói mạnh mẽ, thể hiện quyết tâm trả lại đúng bản chất cho môi trường giáo dục. Phụ huynh ở nhiều địa phương đang chờ đợi những động thái cụ thể tiếp theo từ ngành giáo dục, để những bức xúc quen thuộc mỗi đầu năm học không còn lặp đi lặp lại rồi lại rơi vào im lặng, khi họ gần như không còn lựa chọn nào khác.