Những sát thủ gây ung thư gan, người Việt 'chứa nhiều vô kể'

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) năm 2018, ung thư gan là một trong 5 loại ung thư gây tử vong hàng đầu với gần 800.000 ca tử vong mỗi năm.

Theo số liệu 2018, tại Việt Nam, nếu tính chung cả 2 giới, ung thư gan là loại ung thư phổ biến hàng đầu với hơn 25.000 ca mắc mới (chiếm 15,4%), kế đó là ung thư phổi (14,4%), ung thư dạ dày (10,6%), ung thư vú, ung thư đại tràng.

Đáng lưu ý, cũng xấp xỉ 25.000 ca tử vong do ung thư gan mỗi năm tại nước ta cho thấy đây là loại ung thư có tỉ lệ tử vong hàng đầu, tỉ lệ chữa khỏi rất thấp.

Nếu chỉ tính riêng nam giới, mỗi năm Việt Nam có hơn 19.500 ca mắc ung thư gan (chiếm 21,5% số ca mắc các loại ung thư ở nam giới.

Tỉ lệ mắc ung thư gan tăng rất nhanh trong vòng gần 20 năm qua. Năm 2000, số ca mắc mới ung thư gan ở Việt Nam chỉ có 5.700 ca, sau đó tăng lên 9.400 ca năm 2010.

Theo thống kê của Hội gan mật Việt Nam đưa ra tại Hội nghị Gan mật toàn quốc lần thứ 14 mới đây, với khoảng 20 triệu người nhiễm virus viêm gan B và C, Việt Nam là nước có tỷ lệ nhiễm virus viêm gan B, C cao trong khu vực và chịu hậu quả nặng nề do nhiễm virus viêm gan gây nên.

Người bị gan bao giờ cũng mệt mỏi, chán ăn ăn không ngon miệng người mệt đôi khi có người bị đau tức hạ sườn phải, ngứa ngoài da, nước tiểu vàng là dấu hiệu gợi ý gan có vấn đề phải đi kiểm tra.

Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác gây bệnh như tiến triển từ xơ gan, tổn thương gan do lạm dụng rượu bia; các độc tố có trong thực phẩm mà chúng ta ăn phải hàng ngày…

Theo PGS Nguyễn Xuân Thành, ung thư gan HCC hay còn gọi là ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular carcinoma) là bệnh ác tính chủ yếu của gan. Là bệnh ung thư bắt đầu trong gan (ung thư gan nguyên phát) khác với ung thư lan từ cơ quan khác đến gan (ung thư gan thứ phát). Theo thống kê mỗi năm có 781 nghìn người tử vong do bệnh ung thư gan trên toàn thế giới và ở Việt Nam ung thư gan rất cao bởi vì chúng ta nằm trong "vùng trũng" tác nhân gây ung thư gan,

Nguyên nhân gây ung thư gan HCC có hai tác nhân chính thúc đẩy quá trình ung thư đó là viêm gan vi rút và do độc tố affatoxin.

Viêm gan vi rút B thì viêm gan ở nước ta rất cao tỷ lệ nhiễm cao, viêm gan C cũng tăng dần lên do tiêm truyền, do tiêm chích không an toàn.

Nguyên nhân do affatoxin chất độc trong các ngũ cốc như lạc, đậu tương, tương… rất nhiều vì nước ta nằm trong nước nhiệt đới ẩm nên ngũ cốc dễ nấm mốc đặc biệt là lạc.

Đôi khi nếu chỉ rửa lạc mốc ta ăn không có mùi của mốc nhưng độc tố Affatoxin không khử được và nó vẫn tồn tại. Khi ăn, độc tố này vào gan và đánh thẳng vào tế bào gan. Nguyên nhân này ở Việt Nam chưa lưu tâm.

TS.BS Phạm Thế Anh, Trưởng Khoa Ngoại gan mật tụy, BV K cho biết, ung thư gan khó sàng lọc phát hiện sớm vì ở giai đoạn sớm biểu hiện của bệnh thường mơ hồ, người bệnh ít chú ý tới. Trong đó có 80% ung thư gan là dạng ung thư biểu mô tế bào gan nguyên phát (chiếm 80%).

Những nguyên nhân chính gây ung thư gan khiến người Việt có tỷ lệ mắc và chết cao thứ 4 thế giới:

Xơ gan

80% bệnh nhân mắc ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) có biểu hiện của xơ gan, do đó các yếu tố nguy cơ của xơ gan cũng được xem là yếu tố nguy cơ của HCC.

Bình thường, gan có màu nâu, mềm, nhẵn, khối lượng từ 1,2-1,5kg. Khi bị xơ, gan bị đổi sang màu vàng nhạt, khối lượng giảm xuống, các mô gan được thay thế bằng mô xơ, sẹo, gan cứng, bề mặt sần sùi do các cục u nổi lên.

Viêm gan B và viêm gan C

Với ung thư gan, người ta đã xác định được nguyên nhân hàng đầu là do virus viêm gan B hoặc C. Đây là 2 loại virus gây nhiễm trùng mạn tính, được ví là "sát thủ thầm lặng" dẫn đến xơ gan và ung thư gan.

Trên 80% bệnh nhân ung thư gan là do tiến triển từ viêm gan virus B, khoảng 5% bệnh nhân ung thư gan được xác định là do virus viêm gan C.

Theo số liệu mới nhất, Việt Nam có khoảng 20 triệu người nhiễm virus viêm gan B (15 triệu) và C, trong đó khoảng 8 triệu người đang trong tình trạng viêm gan, xơ gan và ung thư gan., nằm trong top cao của khu vực và thế giới.

Đáng nói, cả viêm gan B và viêm gan C đều diễn tiến hết sức âm thầm, thường khi bệnh bước vào giai đoạn nặng (xơ gan, ung thư gan) bệnh mới có những biểu hiện rõ ràng hơn. Trong đó, đến nay viêm gan C vẫn chưa có vắc xin phòng bệnh.

Rượu bia

Uống rượu bia thường xuyên là nguyên nhân quan trọng của xơ gan. Xơ gan do rượu chiếm khoảng 15% các trường hợp mắc HCC.

Tổ chức nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) xếp rượu bia là tác nhân gây ung thư mức độ 1. Đây là nguyên nhân trực tiếp gây ra 7 loại ung thư phổ biến gồm: Miệng, thực quản, thanh quản, vú, gan, đại trực tràng, dạ dày.

Tác hại dễ thấy nhất của rượu bia là làm tổn thương các tế bào gan, gây xơ gan, dẫn đến ung thư gan.

Thừa sắt

Bệnh thừa sắt (hemochromatosis), bệnh di truyền tyrosin huyết, và bệnh viêm gan mạn tự miễn thể hoạt động là nguyên nhân gây xơ gan và làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển HCC.

Ngoài ra, các yếu tố khác ít có bằng chứng thuyết phục như nhiễm độc tố aflatoxin B1 (được tiết ra từ nấm Aspergillus), steroid androgenic, thorotrast (chất cản quang), thuốc uống tránh thai, và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.

Theo Quảng An (Tiền Phong)