Đế chế kinh doanh nghìn tỷ USD của Elon Musk bị đe dọa bởi một người bạn cũ, 5 công ty bao gồm cả Tesla nguy cơ sắp bị lật đổ

Trong năm vừa qua, cuộc đối đầu giữa hai “ông lớn” Thung lũng Silicon – Sam Altman và Elon Musk – đã leo thang thành những đòn công kích cá nhân, đấu khẩu trên mạng xã hội và kiện tụng.

Musk gọi đối thủ của mình là “Scam Altman” (Altman lừa đảo) và “Swindly Sam” (Sam gian manh). Altman thì nói rằng Musk “không thể là một người hạnh phúc” và rằng “cả cuộc đời ông ấy xuất phát từ sự bất an”. Tuần này, sau khi Musk tuyên bố sẽ kiện Apple vì cho rằng hãng này ưu ái quảng bá OpenAI của Altman trên App Store thay vì startup xAI của ông, Altman đã chỉ trích Musk thao túng X để “phục vụ lợi ích bản thân và các công ty của mình”. Musk đáp trả bằng cách gọi Altman là kẻ nói dối.

Hai người từng cùng sáng lập OpenAI như một tổ chức phi lợi nhuận vào năm 2015, nhưng Musk rời khỏi hội đồng quản trị ba năm sau đó sau một nỗ lực thâu tóm bất thành. Khi OpenAI tung ra ChatGPT vào cuối năm 2022 và gây tiếng vang lớn, Musk lập ra xAI vào tháng 3/2023, quảng bá đây như một “giải pháp chống thức tỉnh” (anti-woke). Năm ngoái, Musk kiện Altman nhằm ngăn người bạn cũ biến OpenAI thành công ty vì lợi nhuận. Altman phản tố, cho rằng Musk đã “không ngừng” tìm cách phá hoại OpenAI.

Tuy nhiên, giờ đây cuộc cạnh tranh giữa OpenAI và xAI chỉ là một mặt trận trong cuộc chiến lớn hơn giữa Altman và Musk. Altman đang tung ra nhiều bước đi – cả thông qua OpenAI lẫn danh mục đầu tư cá nhân khổng lồ – nhằm phát triển sản phẩm và công nghệ trực tiếp nhắm vào các lĩnh vực kinh doanh của Musk.

Theo Financial Times, Altman đang hậu thuẫn một startup giao diện não – máy tính mới có tên Merge Labs, cạnh tranh trực diện với Neuralink của Musk. Altman là đồng sáng lập công ty này, hiện đang kêu gọi vốn với định giá 850 triệu USD. (Điều thú vị là Altman cũng từng là một nhà đầu tư nhỏ của Neuralink). Neuralink do Musk đồng sáng lập năm 2016, hiện được định giá khoảng 9 tỷ USD, và Musk là cổ đông cá nhân lớn nhất.

Song song đó, Altman cũng đang định vị OpenAI để cạnh tranh trực tiếp với X – mạng xã hội của Musk (trước đây là Twitter). Theo The Verge, OpenAI đang xây dựng một nền tảng xã hội “giống X”, có thể đe dọa lớn đến X. Hiện X có khoảng 600 triệu người dùng hàng tháng (theo Statista), trong khi OpenAI tuyên bố ChatGPT có đến 700 triệu người dùng hàng tuần.

Không chỉ dừng lại ở đó, Altman còn nhắm vào Tesla. Doanh số xe Tesla giảm 13,5% trong quý II/2025 so với cùng kỳ năm trước, khiến Musk phải xoay sang taxi tự lái như một hướng tăng trưởng mới. Ông tuyên bố trên CNBC hồi tháng 5 rằng “đến cuối năm sau, sẽ có hàng trăm ngàn, nếu không phải là hơn một triệu, xe Tesla tự lái ở Mỹ”. Nhưng hiện chưa có bằng chứng nào cho thấy Tesla được phê duyệt cho tự lái hoàn toàn.

Trong khi đó, tháng 6 vừa qua, OpenAI công bố hợp tác với Applied Intuition (công ty phần mềm tự lái được định giá 15 tỷ USD) để “tiến xa hơn trong trải nghiệm xe hơi ứng dụng AI thế hệ mới trên toàn cầu”. Altman sau đó khẳng định OpenAI đã đạt bước tiến lớn trong công nghệ tự lái, đồng thời đá đểu Tesla: “Chúng tôi có công nghệ mới có thể làm tự lái cho xe thông thường tốt hơn bất kỳ cách tiếp cận nào hiện nay”, Altman nói trên podcast của em trai mình.

Ngoài ra, Altman còn đầu tư vào Longshot Space – công ty mơ ước cạnh tranh với SpaceX của Musk. Ông cũng rót vốn vào Glydways – một startup xe tự hành khác có thể trở thành đối thủ của taxi robot Tesla trong tương lai.

TỪ BẠN HÓA THÙ 

Musk (54 tuổi) và Altman (40 tuổi) không phải lúc nào cũng là đối thủ. Họ gặp nhau từ đầu thập niên 2010, khi Altman là chủ tịch của vườn ươm khởi nghiệp Y Combinator, còn Musk đang tập trung mở rộng SpaceX và Tesla.

Hai người kết nối với nhau qua mối quan tâm chung về nguy cơ của trí tuệ nhân tạo, rồi cùng sáng lập OpenAI năm 2015 với mục tiêu phát triển AI có trách nhiệm. Musk từng là nhà tài trợ lớn nhất của tổ chức, đóng góp 44 triệu USD trong năm 2016–2017.

Tuy nhiên, Musk rời hội đồng quản trị OpenAI năm 2018 sau khi bị cho là thất bại trong nỗ lực sáp nhập tổ chức này vào Tesla. Dù vậy, cả hai dường như vẫn giữ quan hệ tốt. Năm 2019, khi Tesla gặp khó khăn, Altman từng lên tiếng bảo vệ, cho rằng “đặt cược chống lại Elon luôn là sai lầm trong lịch sử”.

Khi ChatGPT ra mắt công chúng vào tháng 11/2022, Musk cũng khen ngợi chatbot này là “quá đáng sợ và xuất sắc” và chỉ trích New York Times vì không đưa tin đầy đủ.

Nhưng mối quan hệ bắt đầu rạn nứt từ 2023, khi Musk chuẩn bị cho xAI. Tháng 2/2023, Musk đăng một meme ám chỉ ChatGPT đã soán ngôi truyền thông trở thành “thuyền trưởng tuyên truyền”. Tháng 3, ông lo ngại Microsoft có “quyền truy cập độc quyền toàn bộ mã nguồn OpenAI” sau khi đầu tư 13 tỷ USD.

Tuy vậy, hai bên vẫn còn giữ vẻ ngoài thân thiện, thậm chí đùa cợt và triết lý với nhau trên mạng xã hội. Nhưng đến cuối 2023, Musk bắt đầu công khai chế giễu ChatGPT, gọi là “khó chịu” và dùng chatbot Grok của xAI để bịa lời châm chọc.

Xung đột leo thang đầu năm 2024, khi Musk đưa ra đề nghị mua lại tài sản của OpenAI với giá 97,4 tỷ USD (dù công ty không bán), rồi kiện OpenAI, Altman và đồng sáng lập Greg Brockman tại California. Sau đó Musk rút đơn kiện nhưng lại nộp đơn tương tự tại tòa liên bang. Đến tháng 4 năm nay, OpenAI kiện ngược, cáo buộc Musk có “chiến dịch quấy rối kéo dài nhiều năm” nhằm phá hoại OpenAI. Tòa đã bác bỏ một số yêu cầu của Musk, đồng thời cho phép OpenAI tiếp tục phản tố. Phiên tòa xét xử dự kiến diễn ra vào năm tới.

Khi mối thù hằn giữa hai người ngày càng sâu sắc, nhiều người ở Silicon Valley lại ngồi xem như một màn giải trí. Nhà đầu tư tỷ phú Vinod Khosla – người từng cảnh báo về nguy cơ của AI – nhận định rằng sự cạnh tranh này rốt cuộc sẽ tốt cho hệ sinh thái: “Càng có nhiều cạnh tranh thì càng tốt”, ông nói với Forbes qua email.

Nhưng thuyết phục Musk hay Altman tin vào điều đó chắc hẳn không hề dễ dàng.