Quốc hội vừa thông qua Luật Phục hồi, phá sản (có hiệu lực từ 1/3/2026) với điểm nhấn quan trọng: Nhà nước sẽ tạm ứng chi phí phá sản cho các doanh nghiệp không còn khả năng tài chính, giải quyết điểm nghẽn lớn trong quy trình chấm dứt kinh doanh.

Luật mới, được gần 90% đại biểu tán thành, đặt ưu tiên áp dụng thủ tục phục hồi, đồng thời đảm bảo quy trình phá sản diễn ra kịp thời và tối ưu hóa giá trị tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã.

Một trong những quy định mang tính đột phá nhất là việc ngân sách nhà nước sẽ tạm ứng chi phí phá sản cho các trường hợp đặc biệt. Điều này áp dụng khi doanh nghiệp được phép áp dụng thủ tục phá sản rút gọn do không còn tài sản hoặc tài sản còn nhưng không bán được.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, luật hiện hành chưa có quy định rõ ràng về nguồn tạm ứng chi phí, gây khó khăn khi doanh nghiệp không có tiền trả các chi phí cần thiết (như phí quản tài viên, thanh lý tài sản, kiểm toán...). Tiền tạm ứng từ ngân sách sẽ được hoàn trả ngay khi tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã được thanh lý thành công. Tuy nhiên, nếu người nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản không trung thực, cá nhân đó sẽ phải chịu toàn bộ chi phí.

Về thủ tục phá sản rút gọn, thẩm phán phải đưa ra quyết định áp dụng trong vòng 10 ngày từ khi thụ lý đơn. Thời gian thực hiện thủ tục này được rút ngắn bằng một nửa so với quy trình thông thường. Tòa án có thể tuyên doanh nghiệp phá sản trong 30 ngày, nếu hội nghị chủ nợ đồng ý nhưng doanh nghiệp không có tài sản để nộp tạm ứng chi phí theo quy định.

Chính phủ cũng sẽ có chính sách hỗ trợ về thuế, phí, tín dụng, lãi suất, và đất đai để giúp các doanh nghiệp gặp khó khăn tái cơ cấu hoặc chấm dứt kinh doanh một cách có trật tự. Chi phí phục hồi, phá sản sẽ được thanh toán từ giá trị tài sản của doanh nghiệp.

Cũng trong ngày 11/12, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi với khoảng 89% đại biểu ủng hộ, có hiệu lực từ đầu năm 2026.

Theo luật mới, các mặt hàng nông sản, thủy sản sơ chế (hoặc chưa chế biến) sẽ được miễn thuế VAT đầu ra và ở khâu nhập khẩu. Hiện tại, các sản phẩm này đang chịu mức thuế VAT 5%. Doanh nghiệp và hợp tác xã mua các sản phẩm này làm nguyên liệu đầu vào cũng sẽ không bị tính thuế.

Động thái này nhằm tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất và thu mua nông, thủy sản. Trước đây, việc phải trả thuế VAT 5% đầu vào sau đó chờ hoàn lại (với các mặt hàng xuất khẩu như cá da trơn, cà phê) đã gây lãng phí thời gian và làm đọng vốn của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các sản phẩm trồng trọt, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản chưa chế biến (hoặc sơ chế) dùng làm thức ăn chăn nuôi và dược liệu sẽ được bổ sung vào nhóm phải chịu thuế VAT. Việc này nhằm hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh ngành bị ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai kéo dài.

Ngoài ra, Quốc hội cũng thông qua Luật Dự trữ quốc gia sửa đổi (có hiệu lực từ 1/7/2026), bổ sung khái niệm "dự trữ chiến lược" nhằm bảo đảm tự chủ chiến lược quốc gia, tăng khả năng điều tiết thị trường và ổn định kinh tế - xã hội (quy định về dự trữ chiến lược bắt đầu từ năm 2027). Luật cũng bổ sung cơ chế xã hội hóa dự trữ quốc gia, cho phép huy động nguồn lực từ doanh nghiệp đi kèm với hỗ trợ chi phí quản lý, bảo quản, thuế và lãi suất. Quốc hội giao Chính phủ quy định danh mục hàng dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược phù hợp từng thời kỳ.

QT (SHTT)