Từ vụ MC Đức Bảo phải xin lỗi về phát ngôn sinh con, người nổi tiếng có đang quá chủ quan khi dùng mạng xã hội?

Đây không phải lần đầu tiên một người có sức ảnh hưởng với công chúng phải lên tiếng đính chính vì phát ngôn của mình trên fanpage hoặc tài khoản cá nhân.

MC Đức Bảo gây tranh cãi vì phát ngôn liên quan đến việc sinh con

Cách đây ít hôm, mạng xã hội bất ngờ rộ lên tranh cãi về phát ngôn được cho là của MC Đức Bảo. Cụ thể, các diễn đàn thi nhau chia sẻ hình ảnh MC Đức Bảo kèm thêm câu nói: "Nếu đứa con sinh ra để kế thừa sự vất vả, nghèo khó của bạn, vậy không sinh con cũng chính là một loại lương thiện".

Rất nhanh chóng, một cuộc tranh luận đã bùng nổ xoay quanh vấn đề này. Không ít những quan điểm đối lập nhau được netizen lần lượt đưa ra. Có người ủng hộ quan điểm này và cho rằng hãy nghĩ theo chiều hướng tích cực thì mọi thứ sẽ hợp tình hợp lý:

- "Ý của anh ấy chỉ là muốn chúng ta hãy cố gắng từng ngày, mỗi ngày cố thêm 1 chút để chuẩn bị 1 điểm xuất phát thật tốt cho con, bệ phóng chắc chắn thì mới bay cao được. Cùng 1 câu nói, hãy nghĩ tích cực lên".

- "Mình thấy cũng đúng mà. Không nhà riêng, không xe riêng, không nhiều tiền thì tốt nhất không kết hôn hay sinh con. Vì cái sự nghèo và ăn nhờ sống đậu vào người khác nó thấm đến từng thớ thịt luôn, cớ sao bắt thế hệ sau phải khổ như mình".

- "Ngày xưa các cụ có câu ‘Trời sinh voi sinh cỏ’ nhưng xưa khác nay nhiều lắm. Không có kinh tế khổ đủ đường. Bạn giàu thì bạn đẻ cả đội bóng, cả tiểu đội mình vẫn ủng hộ 2 tay. Nhưng đấy cũng là lí do mình không muốn đẻ thêm vì kinh tế chưa ổn định. Sinh con không lo được cho con thấy có lỗi vô cùng".

Bên cạnh đó cũng có nhiều người không đồng tình:

- "Người ta có thể sinh ra trong nghèo khó, còn trưởng thành đều do nỗ lực mỗi người mà họ tự tạo cho mình cuộc sống họ muốn".

- "Kinh tế không dư giả nhưng cũng cần có một đứa con. Đơn giản đó là kết tinh của tình yêu và hôn nhân, là động lực giúp vợ chồng mình cố gắng vươn lên. Cũng không có gì sai nhưng đừng cổ vũ quan điểm thế này".

- "Thật ra thì chưa cần nói đến chuyện sinh còn mà chỉ cần dừng lại ở chỗ "Chưa nên lập gia đình. Mọi thứ sẽ thay đổi theo thời gian",...

Ngay trong lúc MXH rầm rộ bàn tán về quan điểm này thì MC Đức Bảo đã lên tiếng làm rõ vấn đề trên trang cá nhân của mình. Anh khẳng định phát ngôn trên không phải của cá nhân mình mà là một câu nói triết lý được sưu tầm và đăng trên fanpage do ekip quản lý. Dù những tranh cãi đã dần lắng xuống, nhưng vụ việc của MC Đức Bảo cũng khiến nhiều người suy ngẫm về một thực trạng khác đang tràn lan trên mạng xã hội Việt, đặc biệt ở những người nổi tiếng.

Thực trạng dùng MXH của người nổi tiếng

Được biết, chủ nhân câu nói gây tranh cãi mà ekip của Đức Bảo trích lại là nhà văn Trương Ái Linh. Suốt năm 2023, câu nói này được đưa ra bàn tán, mổ xẻ và tranh luận rất nhiều. Nhiều phương tiện truyền thông hoặc trang mạng Trung Quốc cũng đưa câu nói vào bài viết phân tích nhưng để nguồn là của Trương Ái Linh.

Trở lại tranh cãi của Đức Bảo, nam MC bị chỉ trích vì sử dụng câu nói nhưng không hề dẫn nguồn. Điều này dẫn đến việc khán giả lầm tưởng rằng Đức Bảo chính là người phát ngôn và anh trở thành mục tiêu gây tranh cãi không đáng có. Ngoài phát ngôn kể trên, fanpage của Đức Bảo cũng đăng nhiều hình ảnh kèm những câu trích dẫn khác mà không có thông tin tác giả. Do đó, khán giả không thể biết những câu nói đó do Đức Bảo đưa ra hay lấy từ nơi khác.

Hiện nay, tình trạng các nghệ sĩ, KOL lấy câu nói hoặc trích dẫn từ tác phẩm của người khác rồi đưa lên trang cá nhân, fanpage để tăng tương tác đang khá phổ biến. Hình thức quen thuộc nhất là đăng ảnh, video chèn câu quotes hoặc thêm một đoạn nội dung dài. Có người ghi nguồn là tên tác giả hoặc sưu tầm, trong khi nhiều người thậm chí không để nguồn.

Người mẫu Quang Đại từng bị một chủ blog lên tiếng tố tự ý sử dụng nhiều trích dẫn do người này dịch để đăng lên trang cá nhân mà chỉ để nguồn chung chung là "Sưu tầm". Cụ thể, chủ blog nhắn nhủ Quang Đại: "Chú Đại thân mến, chú là người nổi tiếng có sức ảnh hưởng nhất định, còn là người học thức cao, tốt nghiệp đại học nên xin chú hãy biết tôn trọng cảm xúc, thành quả của người khác. Đừng có vay mượn rồi biến cảm xúc của người khác thành của mình rồi đóng vai con người 'sâu sắc' trắng trợn như vậy chứ?".

Sau đó, nam người mẫu giải thích số lượng thông tin trên mạng xã hội hiện giờ quá nhiều. Do đó, anh gặp khó khăn trong việc xác định nguồn gốc và chỉ để là “sưu tầm”. Quang Đại nhận lỗi vì bản thân chưa đủ tỉ mỉ đồng thời khẳng định luôn tôn trọng vấn đề bản quyền.

Pháp luật quy định như thế nào về vấn đề này?

Pháp luật Việt Nam cũng có nhiều quy định liên quan vấn đề này, tùy từng trường hợp cụ thể.

Căn cứ theo Điều 9 Nghị định 131/2013/NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan, hành vi sử dụng tác phẩm mà không nêu tên thật, bút danh tác giả, tên tác phẩm hoặc nêu không đúng tên thật, bút danh tác giả, tên tác phẩm trên bản sao tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng có thể bị phạt tiền từ 2 triệu đồng đến 3 triệu đồng.

Còn việc trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để đưa lên trang cá nhân, fanpage để tăng tương tác thì không phải xin phép tác giả và không phải trả tiền nhuận bút thù lao.

Tuy nhiên, khi trích dẫn phải ghi thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm. Việc trích dẫn không được mâu thuẫn với việc khai thác bình thường của tác phẩm và không gây thiệt hại bất hợp lý đến lợi ích của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả.

Do đó, nếu các nghệ sĩ, KOL nổi tiếng trích dẫn tác phẩm văn học mà không ghi tên tác giả, tác phẩm thì vẫn là hành vi vi phạm.

Trong trường hợp chỉ là câu nói đơn thuần mà không được thể hiện bằng bất kỳ chất liệu văn bản thì không coi là tác phẩm của người đưa ra câu nói đó. Do đó, theo quy định, ở trường hợp này, người sử dụng sau đó không cần ghi nguồn.

Song, theo trung tâm chuyên nghiên cứu, đào tạo về sức khỏe tinh thần cho thanh thiếu niên tại Mỹ Newport Academy, những người nổi tiếng có tác động mạnh mẽ đến thanh thiếu niên trong cách họ nhìn nhận bản thân cũng như thế giới xung quanh.

Người nổi tiếng có thể có ảnh hưởng tích cực đến giới trẻ và đóng vai trò hình mẫu. Ngược lại, họ cũng có thể đưa ra những ví dụ, chia sẻ không lành mạnh.

Do đó, “điều mà người nổi tiếng có thể làm là trách nhiệm hơn với những gì mình chia sẻ. Họ là những người có ảnh hưởng với phạm vi tiếp cận mở rộng đến rất nhiều người”, tờ Preen của Philippines nhận định.

JJJ (SHTT)