Báo cáo từ Anh và Nam Phi về biến chủng mới của virus SARS-CoV-2, dường như dễ lây lan hơn, khiến dư luận nhiều nước cảnh giác, tuy vậy giới chuyên gia virus cho rằng hiện vẫn chưa rõ biến chủng mới có gây ảnh hưởng gì tới vaccine hay không, hay liệu có gây bệnh nặng hơn không.
Các chủng virus thường tiến hóa khi lây lan trong một cộng đồng, một số chủng tiến hóa nhiều hơn chủng khác. Đó là một trong những lý do con người phải tiêm phòng cúm mỗi năm, theo AP.
Những biến chủng mới của SARS-CoV-2, virus gây bệnh Covid-19, đã được ghi nhận kể từ khi căn bệnh được phát hiện ở Trung Quốc gần một năm trước.
Hôm 19/12, thủ tướng Anh Boris Johnson công bố ban hành các biện pháp giới hạn mới, sau khi nước này phát hiện biến chủng mới của SARS-CoV-2. Một số nước thuộc Liên minh châu Âu và Canada đã cấm hoặc hạn chế các chuyến bay từ Anh để giảm thiểu nguy cơ lây lan.
Điều gì đáng lo ngại đối với chủng SARS-CoV-2 mới được phát hiện ở Anh?
Giới chuyên gia y tế ở Anh và Mỹ cho rằng chủng mới dường như lây lan dễ dàng hơn các chủng khác, tuy vậy chưa có bằng chứng cho thấy nó chết chóc hơn.
Patrick Vallance, cố vấn khoa học hàng đầu của chính phủ Anh, cho rằng nó "lây lan rất nhanh và đang trở thành biến chủng phổ biến", chiếm khoảng 60% số ca nhiễm ghi nhận ở London trong tháng 12.
Biến chủng mới cũng gây lo ngại bởi nó đột biến rất nhiều, với khoảng 20 đột biến, trong đó có một số xảy ra tại protein gai mà virus sử dụng để bám vào tế bào người. Protein gai là mục tiêu mà các vaccine hiện nay nhắm vào để tấn công virus.
"Tôi lo lắng về biến chủng này, tất nhiên rồi," nhưng hiện còn quá sớm để biết tầm quan trọng của nó, bác sĩ Ravi Gupta, chuyên gia virus tại Đại học Cambridge, Anh cho biết. Ông và những nhà nghiên cứu khác đã đăng tải một báo cáo về biến chủng mới trên trang web mà các nhà khoa học chia sẻ dữ liệu, tuy vậy báo cáo chưa được bình xét, và cũng chưa được tuần san nào đăng tải.
Biến chủng mới xuất hiện như thế nào?
Virus có thể biến đổi trong quá trình tiến hóa tự nhiên. Một biến chủng có thể trở nên phổ biến ở một quốc gia hoặc khu vực do nó là biến chủng đầu tiên lây lan rộng rãi tại đó, hoặc do sự kiện "siêu lây nhiễm".
Lo ngại lớn của giới khoa học hiện nay là khi virus biến đổi bằng cách thay đổi protein bề mặt, giúp nó qua mặt các loại thuốc hay hệ miễn dịch của con người.
Trevor Bedford, nhà sinh học và chuyên gia di truyền tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson tại Seattle (Mỹ), viết trên twitter rằng "bằng chứng đã xuất hiện" về việc điều đó đang bắt đầu xảy ra với virus SARS-CoV-2.
"Chúng tôi đã ghi nhận sự xuất hiện và lan truyền của một số biến chủng" dường như thể hiện điều này, và một số đã chống lại các biện pháp điều trị kháng thể, ông Bedford lưu ý.
Những biến chủng nào khác đã xuất hiện?
Hồi tháng 04, các nhà nghiên cứu tại Thụy Điển phát hiện một virus với hai thay đổi về gene dường như khiến nó dễ lây nhiễm gấp đôi, theo Gupta. Khoảng 6.000 ca nhiễm liên quan tới chủng này được ghi nhận, hầu hết ở Đan Mạch và Anh.
Một số biến thể của chủng này sau đó đã xuất hiện. Một số được ghi nhận ở người, sau khi họ bị nhiễm virus từ các trang trại chồn nâu ở Đan Mạch. Một chủng mới ở Nam Phi có hai thay đổi đã được ghi nhận trước đó, cộng thêm một số thay đổi khác.
Biến chủng mới ở Anh có hai thay đổi kể trên và một số khác, trong đó có 8 thay đổi ở protein gai, theo Gupta. Nó được gọi là "biến thể đang được xem xét", bởi mức độ quan trọng chưa được xác định.
Biến chủng này được xác định ở miền Đông Nam nước Anh hồi tháng 09 và đã lây nhiễm tại đây kể từ đó, BBC dẫn lời một quan chức WHO cho biết.
Những người nhiễm biến chủng khác của Covid-19 có thể nhiễm chủng mới không? Liệu nó có làm ảnh hưởng tới vaccine?
Cựu cục trưởng Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ Scott Gottlieb cho rằng câu trả lời nhiều khả năng là không.
"Khó có khả năng đó," Gupta đồng ý.
Vivek Murthy, người được tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden đề cử vào vị trí Tổng y sĩ, trong cuộc phỏng vấn với NBC cho rằng "không có lý do gì để tin vaccine đã được phát triển sẽ không hiệu quả với biến chủng mới".
Vaccine giúp hệ miễn dịch tạo ra nhiều phản ứng, không chỉ đối với protein gai, các chuyên gia lưu ý.
Khả năng các biến chủng mới kháng vaccine hiện có là thấp, nhưng không phải là "không có", theo bác sĩ Moncef Slaoui, cố vấn khoa học của chiến dịch phân phố vaccine của chính phủ Mỹ.
"Tới lúc này, tôi không nghĩ rằng có biến chủng nào kháng vaccine. Tôi cho rằng biến chủng tại Anh rất khó có khả năng thoát khỏi miễn dịch vaccine", ông Slaoui nói trên kênh CNN.
Trevor Bedford đồng ý.
"Tôi không lo ngại điều này" bởi cần rất nhiều thay đổi về mã gene để khiến vaccine trở nên vô hiệu, không chỉ một hay hay biến đổi, Bedford viết trên Twitter. Tuy vậy vaccine sẽ cần được điều chỉnh trong bối cảnh virus liên tục biến đổi, và những biến đổi này cần được theo dõi kỹ lưỡng, ông cho biết.
Vivek Murthy nhấn mạnh biến chủng mới không thay đổi những khuyến nghị mà giới chức y tế đưa ra, bao gồm đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên và thực hiện giãn cách xã hội.
Đan Anh (Nguoiduatin.vn)
