121 người gồm cả hành khách và phi hành đoàn trên chuyến bay đã thiệt mạng khi các kỹ sư trong lúc kiểm tra hệ thống điều áp thuộc chuyến bay 522 Helios Airways của Hy Lạp quên chuyển về nút tự động.

Chuyến bay 522 của Helios Airways đã được lên kế hoạch khởi hành từ Larnaca ở Síp vào ngày 14/8/2005 để bay tới Praha thuộc CH Séc với 115 hành khách. Chiếc Boeing 737 đã trở về từ Vương quốc Anh vào tối hôm trước và phi hành đoàn đã báo cáo trong nhật ký lỗi cabin rằng miếng đệm cửa dịch vụ phía sau bên phải đã bị đóng băng và người ta nghe thấy tiếng nổ lớn trong suốt chuyến bay.

Các kỹ sư sau đó đã tiến hành kiểm tra toàn bộ cabin và cả hệ thống điều áp rồi hài lòng rằng máy bay đã sẵn sàng bay. Máy bay khởi hành suôn sẻ lúc 9 giờ 7 phút sáng, chỉ trễ vài phút so với dự kiến.

Cơ trưởng và cơ phó đều là những phi công dày dặn kinh nghiệm. Đoàn tiếp viên bao gồm 4 thành viên, trong đó có cặp đôi nam tiếp viên Andreas Prodromou và nữ tiếp viên Haris Charalambous đã đính hôn với nhau. Tiếp viên Louisa đang lên kế hoạch cho đám cưới của mình vào tháng tới và được gọi vào phút chót để chăm sóc cho một đồng nghiệp bị ốm. Andreas cũng được gọi ngay trước chuyến bay và đồng ý khi bạn gái của anh, Haris, cũng bay cùng chuyến.

Trong vòng 13 phút kể từ lúc cất cánh, khi máy bay lên cao, áp suất không khí từ từ giảm xuống. Còi báo động vang lên inh ỏi trong khi khả năng phán đoán của các phi công bị suy giảm mà họ không nhận ra. Cơ trưởng sau đó ra phía sau buồng lái kiểm tra nhưng có vẻ anh đã gặp lúng túng khi thấy hàng loạt cảnh báo sự cố.

Ở độ cao cabin 14.000 feet (4,267m), mặt nạ dưỡng khí bắt đầu được triển khai ở khoang hành khách. Trong khi đó cơ trưởng vẫn đang nói chuyện với kiểm soát không lưu trên mặt đất về các cảnh báo, tuy nhiên sự liên lạc ngày một thưa dần và rồi mất hẳn.

Chiếc máy bay vẫn tiếp tục tăng độ cao ở chế độ lái tự động và khi đạt độ cao gần 30.000m và người ta không còn nhận bất kỳ thông tin liên lạc nào từ chuyến bay 522 nữa. Chiếc Boeing bay vòng vòng quanh bờ biển Athen ở chế độ tự lái. Trạm không lưu cố gắng liên lạc với máy bay trong suốt 70 phút nhưng không một ai trả lời.

Vài phút trước khi cả hai phi công rơi vào trạng thái bất tỉnh, gần như toàn bộ hành khách trên chuyến bay đều rơi vào trạng thái ngủ mê trong khi mặt nạ dưỡng khí đã tự động được thả xuống nhưng không phải tất cả đều đeo.

Khi nhận thấy có quá nhiều điểm bất thường, các tiếp viên đã cố gắng liên lạc với hai phi công trong buồng lái nhưng không thể. Vừa không rõ nguyên nhân, vừa không thể cảnh báo về tình hình thiếu oxy ở bên ngoài, gần như phi hành đoàn cũng lâm vào trạng thái bất tỉnh tương tự.

Hai chiếc F-16 được điều động để kiểm tra tình hình chiếc Boeing số hiệu 522.

Đến khoảng 11 giờ, trung tâm điều phối cứu hộ Athens đã quyết định đưa ra một pha can thiệp táo bạo. Hai chiếc máy bay chiến đấu F-16 của Không quân Hy Lạp được lệnh xuất kích và bay lên kiểm tra tình trạng của chiếc Boeing. Từ ngoài cửa sổ, các phi công của máy bay chiến đấu đã nhìn thấy một cảnh tượng rất kỳ lạ.

Các phi công trên 2 chiến đấu cơ báo cáo rằng, họ nhìn thấy hàng loạt mặt nạ dưỡng khí đã được triển khai trong cabin nhưng hầu như không ai đeo chúng. Các hành khách ngồi im bất động, trong buồng lái cơ phó nằm gục bên bàn điều khiển trong khi chiếc ghế cơ trưởng đã bỏ trống.

Những chiếc F-16 tiếp tục đồng hành với chiếc Boeing và liên tục cảnh báo với phi hành đoàn khoảng 14 phút thì các phi công của hai chiến đấu cơ phát hiện một người đàn ông đeo tai nghe đi vào buồng lái.

Người đàn ông đó là Andreas, hiện là người duy nhất còn tỉnh táo trên chuyến bay. Điều này có thể là do kinh nghiệm sử dụng oxy của anh ấy khi còn là một thợ lặn. Anh ấy đang làm việc ở phía sau máy bay và cố gắng sử dụng bình oxy di động để sống sót.

Người đàn ông vào được buồng lái bị khóa bằng mã truy cập khẩn cấp. Andreas có bằng phi công hạng nhẹ với một chiếc Boeing 737 thì là quá sức đối với anh. Andreas cố gắng hồi sinh cơ phó nhưng không thành công. Người ta cho rằng anh đã cố gắng lái máy bay để tránh thành phố. Đó là nỗ lực cuối cùng của anh ấy và dù đã cố gắng điều khiển chiếc máy bay đáp xuống, nhưng đã quá muộn. Động cơ bên trái đã ngừng hoạt động vì hết nhiên liệu và máy bay bắt đầu hạ độ cao. Andreas, lúc này đã trở nên rất yếu, và liên tục gọi trên điện đài:

“Cấp cứu, cấp cứu, đây là chuyến bay 522 của Helios Airways, Athens….Cấp cứu, cấp cứu.”

Tuy nhiên, điều không may là thay vì gọi về cho sân bay ở Athens, Andreas đã chọn nhầm tần số đến Larnaca của đảo Síp. Vì vậy kiểm soát không lưu đã không thể hướng dẫn anh thực hiện các bước điều áp không khí trên máy bay. 

Khi Andreas nhìn thấy hai chiếc F-16, anh liền làm động tác chỉ tay xuống đất, động cơ bên phải sau đó bốc cháy, chiếc Boeing lao thẳng xuống địa hình đồi núi ở Grammatiko, ngay bên ngoài Athens. 115 hành khách và 6 thành viên phi hành đoàn đã chết vào ngày hôm đó. Đây được coi là vụ tai nạn hàng không tồi tệ nhất trong lịch sử Hy Lạp.

Không một ai sống sót sau khi chiếc Boeing rơi xuống một ngọn đồi gần Athens.

Nguyên nhân vụ tai nạn được xác định là do trong quá trình bảo dưỡng chiếc máy bay, kỹ sư mặt đất đã điều chỉnh núm xoay sang chế độ điều áp thủ công và quên không chọn lại chế độ điều áp tự động như thông thường.

Khi lên máy bay, phi công đã không nhận ra điều này. Ông sơ suất bỏ qua cả còi báo lỗi khiến máy bay không hề được điều áp trong suốt chuyến bay. Điều áp là hệ thống quan trọng, máy bay không được điều áp thì không khí bên trong sẽ rất loãng, không đủ oxy nên tất cả mọi người rơi vào hôn mê. Hành khách dường như còn không được thông báo để sử dụng mặt nạ oxy kịp thời.

Helios Airways là một hãng hàng không giá rẻ chuyên chở hành khách du lịch người Anh đến và đi từ đảo Síp. Tuy nhiên Síp đã không chịu trách nhiệm về sự an toàn trong hoạt động của hãng hàng không, giao quyền giám sát này cho Cơ quan Hàng không Dân dụng của Anh (CAA). Nhưng CAA đã cho phép Helios tiếp tục bay bất chấp những điểm yếu nghiêm trọng về độ an toàn của hãng.

Ngoài ra, báo cáo của Hy Lạp cho biết, có một vấn đề về thiết kế với chiếc Boeing 737 khiến các phi công có thể nhầm lẫn ý nghĩa của của các đèn cảnh báo. Cụ thể là trường hợp phát ra tiếng nổ sẽ tạo ra hai lỗi khác nhau, tùy thuộc vào việc máy bay đang ở trên mặt đất hay đang bay.

Nguyên nhân vụ tai nạn của 522 Helios Airways được cho là do kỹ sư mặt đất đã chọn chế độ điều áp thủ công (MANUAL) thay vì điều áp tự động (AUTO).

Thảm họa từ "chuyến bay ma" 522 được xác định do lỗi từ hàng loạt khâu từ bảo dưỡng, phi công đến kiểm soát không lưu khi quản lý không lưu đã vắng mặt, chỉ có nhân viên trong ca trực ngày hôm đó. Tháng 11/2006, vài tháng sau vụ tai nạn Helios Airways chính thức tuyên bố hãng đóng cửa.

QT (SHTT)