Làn sóng Covid-19 thứ hai ở Ấn Độ đang nhanh chóng trở thành cuộc khủng hoảng hết sức nghiêm trọng, gây tình trạng quá tải ở các bệnh viện, nguồn oxy bị cạn kiệt, bệnh nhân mòn mỏi chết dần trong khi vẫn còn xếp hàng chờ điều trị. Các bằng chứng cho thấy số ca tử vong thực tế cao gấp nhiều lần so với thống kê chính thức.
Mỗi ngày, chính phủ Ấn Độ báo cáo hơn 300.000 ca nhiễm mới, liên tục lập kỷ lục thế giới. Nước này hiện là quốc gia ghi nhận nhiều ca nhiễm mới mỗi ngày nhất thế giới, chiếm tới gần một nửa tổng số ca nhiễm mới ghi nhận trên toàn cầu.
Tuy vậy những con số khủng khiếp kể trên, theo giới chuyên gia, chỉ là một phần của thực trạng kinh hoàng của đại dịch vốn đã khiến Ấn Độ rơi vào tình trạng khẩn cấp. Hàng triệu người không muốn bước ra khỏi nhà vì nỗi sợ nhiễm virus.
Làn sóng lây nhiễm kinh hoàng xuất hiện trong những tuần qua, được cho là gây ra bởi một biến chủng SARS-CoV-2 mới hung hiểm hơn, khiến nhiều ý kiến nghi ngờ thống kê chính thức của giới chức Ấn Độ rằng mỗi ngày có khoảng 2.000 ca tử vong vì Covid-19, tổng cộng gần 200.000 người chết.
Các cuộc phỏng vấn được thực hiện ở nhiều cơ sở hỏa thiêu tại Ấn Độ, nơi ngọn lửa dường như không bao giờ tắt, cho thấy số trường hợp tử vong trên thực tế có thể cao hơn nhiều so với thống kê chính thức.
Giới phân tích cho rằng các chính trị gia hay quan chức bệnh viện có thể không thống kê đầy đủ hoặc bỏ qua số lượng người chết khá lớn, theo New York Times. Gia đình các bệnh nhân tử vong cũng có thể giấu việc người thân của họ mắc Covid-19, gây thêm nhiều khó khăn cho công tác thống kê ở đất nước 1,4 tỷ dân.
"Đây là một cuộc thảm sát dữ liệu," Bhramar Mukherjee, nhà dịch tễ học thuộc Đại học Michigan nói. "Từ các mô hình chúng tôi đang vận hành, chúng tôi tin rằng số người chết có thể cao gấp 2-5 lần so với những gì được báo cáo".
Tại một cơ sở hỏa táng lớn ở Ahmedabad, thành phố thuộc bang Gujarat ở miền Tây Ấn Độ, những ngọn lửa sáng chói làm sáng rực bầu trời đêm được duy trì 24 giờ mỗi ngày. Suresh Bhai, nhân viên của cơ sở hỏa táng, cho biết anh chưa từng thấy nhiều người chết đến thế.
"Bệnh tật, bệnh tật, bệnh tật," Suresh nói. "Đó là những gì chúng tôi ghi vào giấy". Khi được hỏi vì sao, anh trả lời rằng các ông chủ yêu cầu anh làm vậy. Chủ cơ sở hỏa táng nơi Suresh làm việc không trả lời yêu cầu bình luận của New York Times.
Hôm 26/04, giới chức Ấn Độ báo cáo hơn 350.000 ca nhiễm Covid-19 mới, trong khi số trường hợp tử vong tiếp tục tăng cao. Tại một bệnh viện ở thủ đô New Delhi, bác sĩ cho biết 20 bệnh nhân được điều trị tích cực đã tử vong sau khi áp suất oxy bất ngờ giảm. Các bác sĩ đổ lỗi những cái chết cho tình trạng thiếu hụt oxy nghiêm trọng trong thành phố.
Cách đây chỉ vài tháng, Ấn Độ dường như đối phó rất tốt trước Covid-19. Sau khi các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt dần dần được dỡ bỏ, Ấn Độ không ghi nhận số ca nhiễm bệnh và tử vong khổng lồ vốn khiến các nước lớn khác rơi vào tình trạng khủng hoảng. Các quan chúc và thường dân dường như không còn chú tâm tới biện pháp phòng ngừa, hành động như thể những ngày tồi tệ nhất của đại dịch đã qua đi.
Hiện tại, hàng trăm ngàn người Ấn Độ phải lên mạng xã hội gửi thông điệp cầu cứu, tìm kiếm giường bệnh, thuốc, oxy để thở. Tờ The Hindustan Times chạy dòng tiêu đề "Tình trạng khẩn cấp toàn quốc". Các lò hỏa thiêu hoạt động hết công suất suốt ngày đêm trên khắp Ấn Độ.
Chiến dịch tiêm chủng của Ấn Độ vẫn gặp nhiều khó khăn: Chưa đầy 10% dân số nước này được tiêm một liều vaccine, dù Ấn Độ là nhà sản xuất vaccine hàng đầu thế giới.
Nhu cầu vaccine tăng cao tại Ấn Độ gây ảnh hưởng toàn thế giới, đặc biệt đối với các nước nghèo. Ấn Độ có kế hoạch xuất khẩu hàng triệu liều vaccine, nhưng do tình trạng thiếu vaccine nghiêm trọng xảy ra, hầu hết các kế hoạch này đã bị loại bỏ. Các nước khác nhận được ít vaccine hơn nhiều so với dự kiến.
Giới y học lo ngại làn sóng lây nhiễm mới ở Ấn Độ có thể liên quan tới biến chủng "đột biến kép" B.1.617, bởi nó có chứa đột biến gene được ghi nhận ở hai biến thể khó kiểm soát khác của SARS-CoV-2. Một trong hai biến thể từng gây thảm họa ở California (Mỹ) hồi đầu năm, trong khi biến thể còn lại được phát hiện tại Nam Phi, vốn gây lo ngại về khả năng kháng vaccine.
Trong kịch bản tồi tệ nhất, biến chủng này lây lan nhanh hơn và khó kiểm soát hơn. Giới khoa học toàn cầu đặc biệt lo ngại điều này, sau khi người dân tại các nước có chương trình tiêm chủng được vận hành tốt đã có dấu hiệu chủ quan, coi nhẹ các biện pháp phòng ngừa dù đã chứng kiến bài học ở Ấn Độ hay Brazil. Virus vẫn có thể đột biến khiến các loại vaccine phổ biến hiện nay kém hiệu quả hơn, theo New York Times.
Tại Bhopal, thành phố lớn ở trung tâm Ấn Độ từng xảy ra vụ rò rỉ khí gas khiến hàng ngàn người thiệt mạng hồi những năm 1980, người dân cho biết các lò hỏa thiêu chưa từng hoạt động hết công suất như hiện nay kể từ thảm họa đó.
Trong 13 ngày giữa tháng 04, giới chức Bhopal báo cáo 41 trường hợp tử vong liên quan tới Covid-19. Tuy vậy, khảo sát của New York Times tại các cơ sở hỏa thiêu và nghĩa trang trên khắp thành phố, nơi thi thể được xử lý theo quy trình nghiêm ngặt, cho thấy tổng cộng có tới hơn 1.000 người chết trong cùng thời gian.
"Nhiều trường hợp tử vong không được ghi nhận, con số đó tăng lên hàng ngày," bác sĩ G.C. Gautam tại Bhopal cho biết. Ông nói rằng các quan chức làm vậy do "không muốn gây hoảng loạn".
Tình trạng tương tự dường như cũng xảy ra tại Lucknow và Mirzapur - hai thành phố lớn tại bang Uttar Pradesh, và tại bang Gujarat, nơi giới chức báo cáo 73-121 trường hợp tử vong vì Covid-19 mỗi ngày trong 13 ngày giữa tháng 04.
Tuy vậy, tờ Sandesh cử phóng viên tới các cơ sở hỏa táng và nghĩa trang trên toàn bang Gujarat điều tra, kết quả cho thấy con số có thể cao hơn vài lần, vào khoảng 610 người chết mỗi ngày.
Các tờ báo lớn của Ấn Độ đã nhanh chóng đưa tin về sự chênh lệnh này. "Số người chết vì Covid-19 ở Gujarat cao hơn nhiều so với số liệu chính thức," tờ The Hindu đưa tin.
Dân số Ấn Độ trung bình trẻ hơn so với các nước phương Tây. Các chuyên gia cho rằng đây là nguyên nhân chính của tỷ lệ tử vong trên mỗi triệu dân ở Ấn Độ vẫn còn tương đối thấp. Tuy vậy, con số này đang tăng nhanh.
Các nghiên cứu cho rằng nhiều nước, trong đó có Mỹ và Anh, không thống kê đủ số trường hợp tử vong vì Covid-19. Nhưng Ấn Độ rộng lớn hơn và nghèo hơn, dân số phân bổ trên 28 bang và một số vùng lãnh thổ liên bang. Mỗi bang có thể thống kê các trường hợp tử vong khác nhau.
Ngay cả trong những năm bình thường, chỉ khoảng 1/5 số trường hợp tử vong được điều tra y tế, nghĩa là phần lớn người dân Ấn Độ chết mà không được xác nhận nguyên nhân tử vong.
Theo WHO, mỗi ca tử vong cần được ghi nhận liên quan tới Covid-19 nếu căn bệnh được cho là gây ra hoặc góp phần khiến bệnh nhân qua đời, ngay cả khi bệnh nhân có bệnh nền, chẳng hạn như ung thư. Tại nhiều nơi ở Ấn Độ, điều này dường như không được thực hiện.
Rupal Thakkar dương tính với Covid-19 hồi giữa tháng 04. Hôm 16/04, cô được chuyển tới bệnh viện tư Shalby Limited ở thành phố Ahmedabad, nhưng lượng oxy trong máu của cô giảm nhanh. Ngày hôm sau, cô qua đời.
Bệnh viện liệt kê nguyên nhân tử vong là "đột tử tim mạch", khiến gia đình Thakkar nổi giận. Bệnh viện không bình luận gì về vụ việc.
Sau khi trường hợp của cô được truyền thông đưa tin, bệnh viện xuất bản chứng nhận tử vong thứ hai, lần này liệt kê Covid-19 là nguyên nhân dẫn tới cái chết.
Một số gia đình không muốn sự thật lộ ra, theo bác sĩ Mukherjee. Nhiều người muốn hỏa táng người thân mà không cần tuân thủ quy định phòng chống Covid-19, do đó họ che giấu sự thật rằng một thành viên trong gia đình đã tử vong vì căn bệnh. Một số người khác có thể tủi nhục vì mất người thân, như thể đó là lỗi của họ.
Cũng có những nguyên nhân chính trị, theo giới chuyên gia. Các bang do đảng Bharatiya Janata cầm quyền của thủ tướng Narendra Modi kiểm soát có thể gặp áp lực phải báo cáo con số thấp hơn, theo giới phân tích. Mukherjee dẫn lại bê bối hồi năm 2019, khi chính quyền của thủ tướng Modi cố gắng che giấu dữ liệu về tình trạng thất nghiệp tăng cao.
"Có những áp lực lớn từ chính quyền trung ương đối với chính quyền các bang để thể hiện việc đạt nhiều tiến bộ", Mukherjee nói về việc xử lý dữ liệu Covid-19 ở Ấn Độ.
Các quan chức đảng Bharatiya Janata cầm quyền không phản hồi yêu cầu bình luận.
Tuy vậy, việc báo cáo thiếu dường như cũng diễn ra ở những nơi khác. Tại bang Chhattisgarh, nơi đảng Quốc đại đối lập kiểm soát, giới chức quận Durg báo cáo hơn 150 ca tử vong vì Covid-19 trong giai đoạn 15/04 tới 21/04, New York Times dẫn thông báo gửi cho truyền thông địa phương. Tuy vậy, bang Chhattisgarh lại chỉ báo cáo chưa đầy một nửa con số trên tại Durg.
T.S. Singh Deo, người đứng đầu cơ quan y tế bang Chhattisgarh phủ nhận cáo buộc thống kê thiếu.
"Chúng tôi cố gắng minh bạch nhất có thể. Chúng tôi sẵn sàng cho việc phải đính chính vào bất kỳ thời điểm nào," ông này nói.
Hỏa thiêu là phần quan trọng trong tục lệ chôn cất của đạo Hindu, được coi là cách giúp linh hồn thoát khỏi thể xác. Công nhân làm việc tại các cơ sở hỏa táng cho biết họ đã kiệt sức và không nhớ nổi lần gần nhất chứng kiến nhiều người chết trong một khoảng thời gian ngắn như vậy.
Tại thành phố Surat, các thanh thép trong lò hỏa táng đã bắt đầu nóng chảy cho hoạt động quá công suất. Hôm 14/04, các lò hỏa táng Covid-19 ở Surat và Gandhi Nagar cho New York Times biết họ đã hỏa táng 124 người, trong ngày giới chức chỉ báo cáo 73 trường hợp tử vong trên toàn bang.
Tại Kanpur, bang Uttar Pradesh, thi thể được hỏa thiêu tại một số công viên do lò hỏa táng quá tải.
Suresh nói cơ sở hỏa táng nơi anh làm việc xử lý 15-20 thi thể bệnh nhân Covid-19 mỗi ngày. Khi anh trả lời phỏng vấn hôm 23/04, ba thi thể đang được hỏa táng.
Hồ Anh (Nguoiduatin.vn)
