Sức nóng khủng khiếp kéo dài tại nhiều nơi trên thế giới có thể khiến hàng triệu người tử vong.

Trong bản báo cáo mới sắp được công bố, Liên Hợp Quốc sẽ cảnh báo những hậu quả thảm khốc đối với hàng tỷ người trên thế giới nếu tình trạng trái đất ấm lên không được giải quyết.

Các mô hình thời tiết cho thấy nếu tình trạng ô nhiễm carbon tiếp tục kéo dài thêm gần một thế kỷ nữa, trên Trái đất sẽ xuất hiện sóng nhiệt vượt quá giới hạn chịu đựng tuyệt đối của con người.

Tuy vậy, mô hình dự đoán được cập nhật gần đây cảnh báo hiện tượng sóng nhiệt nghiêm trọng chưa từng thấy gây ảnh hưởng tới tính mạng con người có thể xảy ra trong thời gian tới, theo báo cáo dài 4.000 trang của Ủy ban Liên Chính phủ về Thay đổi Khí Hậu (IPCC) sẽ được công bố vào tháng 02/2022, AFP đưa tin.

Báo cáo của ủy ban cố vấn về khoa học thời tiết của Liên Hợp Quốc vẽ nên bức tranh ảm đạm và chết chóc về tình trạng nóng lên toàn cầu.

Nếu Trái đất nóng lên 1,5 độ C, tức là 0,4 độ so với hiện nay, 14% dân số thế giới sẽ đối mặt với nguy cơ sóng nhiệt nghiêm trọng ít nhất một lần mỗi 5 năm, theo bản báo cáo. Nếu tăng thêm 0,5 độ C nữa sẽ có thêm 1,7 tỷ người bị ảnh hưởng.

Những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất là các thành phố lớn ở những nước đang phát triển, vốn cũng sản sinh lượng nhiệt khá lớn, từ  Karachi tới Kinshasa, Manila tới Mumbai, Lagos tới Manaus.

Ảnh minh họa: Reuters

Tuy vậy, không chỉ nhiệt độ trên nhiệt kế gây lo ngại. Sóng nhiệt sẽ trở nên chết chóc hơn khi đi kèm độ ẩm cao. Nói cách khác, con người dễ sống dưới nhiệt độ cao nếu không khí khô hơn là phải trải qua nhiệt độ thấp hơn một chút nhưng độ ẩm rất cao. Điều kiện nhiệt độ và độ ẩm cao này có tiêu chuẩn riêng, gọi là nhiệt độ cầu ướt (TW).

Giới chuyên gia cho rằng người lớn khỏe mạnh sẽ không thể tồn tại dưới nhiệt độ cầu ướt hơn 35 độ C, ngay cả khi ở trong bóng râm và có nguồn nước vô tận.

"Khi nhiệt độ cầu ướt tăng quá cao, độ ẩm không khí lớn tới mức đổ mồ hôi cũng không thể làm giảm nhiệt độ cơ thể," Colin Raymond, tác giả chính của một nghiên cứu về sóng nhiệt ở Vùng Vịnh cho biết.

"Ở một thời điểm nào đó, có lẽ sau khoảng 6 giờ đồng hồ hoặc hơn, điều kiện này sẽ dẫn tới suy tạng và tử vong, nếu không được tiếp xúc với các biện pháp làm mát nhân tạo," Raymond nói tiếp.

Thế giới đã chứng kiến tác động của sóng nhiệt ẩm chết chóc, đặc biệt đối với người già và ốm yếu.

Hai sóng nhiệt tại Ấn Độ và Pakistan đạt mức 30 độ C nhiệt độ cầu ướt hồi năm 2015 đã khiến hơn 4.000 người chết.

Năm 2003, sóng nhiệt khiến hơn 50.000 người ở Tây Âu thiệt mạng chỉ đạt mức nhiệt độ cầu ướt chưa tới 30 độ C.

Sóng nhiệt dữ dội ở Bắc Bán Cầu trong năm 2019 - năm nóng thú hai trong lịch sử thế giới - cũng gây ra nhiều trường hợp tử vong bất thường, tuy vậy dữ liệu cầu ướt hiện chưa đầy đủ.

Nghiên cứu của Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe Mỹ cho thấy khoảng hơn 300.000 trường hợp tử vong vì nhiều nguyên nhân trên khắp thế giới trong năm 2019 có liên quan tới sóng nhiệt.

Khoảng 37% số trường hợp tử vong này, tức là hơn 100.000 người, có thể được coi là chết vì trái đất nóng lên, theo nhóm nghiên cứu do Antonio Gasparrini thuộc Trường Dược Vệ sinh và Nhiệt đới London đứng đầu.

Tại một số nước, cụ thể là Brazil, Peru, Colombia, Philippines, Kuwait và Guatemala, tỷ lệ nói trên có thể lên tới 60% hoặc cao hơn.

Ảnh minh họa: AFP

Hầu hết các trường hợp tử vong có nguyên nhân là sốc nhiệt, trụy tim, mất nước do đổ mồ hôi nhiều. Nhiều trường hợp lẽ ra đã được cứu sống.

Số lượng đợt nóng vượt mức 27 độ C nhiệt độ cầu ướt đã tăng gấp đôi kể từ 1979, theo nghiên cứu của Raymond. Nhóm của ông dự đoán nhiệt độ cầu ướt sẽ "thường xuyên vượt mức 35 độ C TW ở một số nơi trong vài thập kỷ tới nếu nhiệt độ trái đất tăng 2,5 độ C so với thời tiền công nghiệp."

Các hoạt động của con người đã khiến nhiệt độ toàn cầu tăng 1,1 độ C. Thỏa thuận Paris về Biến đổi Khí hậu hồi năm 2015 kêu gọi giới hạn mức tăng "dưới 2 độ C", với mức khuyến khích là 1,5 độ C.

Ngay cả khi những mục tiêu trên được đảm bảo, hàng trăm triệu người sinh sống ở các thành phố tại khu vực châu Phi hạ Sahara, Nam Á hay Đông Nam Á có thể sẽ phải trải qua 30 ngày nắng nóng chết người vào năm 2080, theo báo cáo của IPCC.

"Tại các khu vực trên, dân số các thành phố đang tăng rất nhanh, nguy cơ nắng nóng chết người đang hiện hữu," Steffen Lohrey, tác giả một nghiên cứu khác, viết trong báo cáo.

Lohrey bổ sung thêm rằng tính toán của ông chưa bao gồm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, vốn sẽ làm tăng trung bình 1,5 độ C so với các khu vực lân cận trong các đợt sóng nhiệt.

Các tòa nhà, đường sá tích nhiệt, khi thải từ điều hòa và mật độ dân cư lớn ở các khu đô thị đều khiến mức nhiệt tăng cao ở các thành phố.

Châu Phi hạ Sahara là khu vực đặc biệt dễ tổn thương trước các đợt sóng nhiệt chết người, do điều kiện ở đây chưa đủ để chống chọi thời tiết.

"Đánh giá thực tế và mô hình dự đoán thời tiết đều cho thấy châu Phi hạ Sahara là điểm nóng của sóng nhiệt," nhà nghiên cứu Luke Harrington thuộc Viện Thay đổi Môi trường của Đại học Oxford cho biết.

Tại miền Trung Trung Quốc và Trung Á, "nhiệt độ cầu ướt cực đoan được dự đoán sẽ tiếp cận và vượt qua khả năng thích nghi của con người", IPCC cảnh báo.

Khu vực Địa Trung Hải cũng dễ chịu tác động của thời tiết nắng nóng.

"Tại châu Âu, tới giữa thế kỷ 21 khoảng 200 triệu người đối mặt nguy cơ cao nếu thế giới ấm lên 2 độ C tính đến 2100," báo cáo nêu thêm.

Khả năng thích nghi của con người có ảnh hưởng tới tỷ lệ tử vong do nắng nóng, theo nhà nghiên cứu Jeff Stanaway thuộc IHME.

"Người Tây Âu nhạy cảm với nắng nóng hơn người Bắc Mỹ," ông nói với AFP. "Đó là do ở Bắc Mỹ tất cả mọi người đều có điều hòa, sống trong những tòa nhà hiện đại, cách nhiệt tốt. Đó chỉ là sự khác biệt về cơ sở hạ tầng".

Hồ Anh (Nguoiduatin.vn)