-
Chủ tịch Hà Nội yêu cầu sẵn sàng hộ đê tại các tuyến sông Cầu, sông Cà Lồ
-
Tràn đê bối ở Bắc Ninh, nước lũ cuồn cuộn, sơ tán nghìn người dân trong đêm
-
3 loại rau nhuận tràng, làm sạch ruột và thải độc cho cơ thể
-
Dừng mô tô sát vỉa hè, người đàn ông bị xe tải tông tử vong
-
Bà mẹ hốt hoảng phát hiện con trai 21 tuổi hôn mê trong phòng ngủ
-
Cháy lớn ở cửa hàng quần áo, ông chủ 22 tuổi tử vong thương tâm
-
Miễn nhiệm chức vụ nữ hiệu trưởng cho học sinh lớp 12 "tự nguyện" nghỉ học
-
Ngập sâu tại Hà Nội sáng 8/10: Có nơi đến nửa mét, người dân phải thuê xe kéo
-
Lũ đổ về cuồn cuộn, nhiều khu dân cư bị cô lập, nhà dân, ô tô chìm trong "biển nước"
-
Kẻ bịt mặt từ trần nhà đột nhập cửa hàng điện thoại trộm cắp tài sản
Thế giới
02/09/2023 15:43Loại 'tủ lạnh' 2.400 năm tuổi của người Ba Tư: Cao hơn 18m, thể tích 6.500m3, không dùng điện vẫn bảo quản được đồ ăn
Hàng nghìn năm trước đây, dù các nền văn minh nhân loại cổ đại chưa đạt đến sự tiến bộ như hiện tại, thế nhưng người xưa đã rất khéo léo và tài tình trong việc sáng tạo các “công nghệ” và sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.
Vào khoảng năm 400 trước Công nguyên, trên sa mạc khô cằn của đế quốc Ba Tư, các kỹ sư cổ đại phát triển công nghệ bền vững có thể lưu trữ cả băng đá suốt mùa hè nóng cháy, rất lâu trước khi điện ra đời.
Đó là Yakhchāl, nghĩa đen là "hố băng", một thiết bị làm mát cổ có hình nón cao và rỗng ruột. Khoảng không bên trong yakhchāl được dùng để lưu giữ băng đá, thực phẩm và nhiều đồ dễ hỏng khác - ví dụ như faloodeh, một món tráng miệng đông lạnh truyền thống của Ba Tư, sẽ giúp mọi người giải nhiệt trong những ngày hè nóng nực.

Băng đá được cất giữ trong các yakhchāl từ mùa đông, được lấy từ các dãy núi gần đó và đa số những chiếc tủ lạnh này cũng có những kênh nước ngầm riêng chạy bên dưới chúng để mang nước từ các nguồn sông, suối gần đó về.
Với chiều cao trung bình 18m, yakhchāl là kiến trúc vòm làm từ bùn cao vọt lên so với mặt đất. Bên trong công trình là một khoảng không có sức chứa lên tới 5.000 m3 với tường dày ít nhất 2 mét.
Chất liệu cách nhiệt của những bức tường này là một loại vữa có tên là sarooj; một hỗn hợp của cát, đất sét, lòng trắng trứng, chanh, lông dê và tro. Toàn bộ các thành phần được trộn với nhau theo một tỉ lệ nhất định để có được sản phẩm là một loại vữa cách nhiệt và thậm chí, nhiều nhà khảo cổ cho rằng nó còn có khả năng chống nước hoàn toàn.

Quá trình làm mát bằng hơi nước khiến nhiệt độ bên trong yakhchāl giảm xuống dễ dàng, tạo cảm giác mát lạnh như đang đứng bên trong một chiếc tủ lạnh lớn.
Các yakchāl cũng được thiết kế các rãnh ở phía dưới để chứa và dẫn nước từ các khối băng bị chảy. Sau khi được thu thập, lượng nước này sẽ được đông lạnh lại vào ban đêm, tận dụng tối đa nguồn tài nguyên cũng như nhiệt độ ban đêm lạnh giá của sa mạc. Đó là một quá trình lặp đi lặp lại.

Chiếc tủ lạnh ngoài trời này có hệ thống thông gió riêng, nhằm duy trì nhiệt độ lạnh cho không gian bên trong vào mùa hè. Một số yakhchāl được xây từ hàng trăm năm trước vẫn còn đứng vững. Ngày nay, ở Iran, Afghanistan và Tajikistan, thuật ngữ "yakhchāl" vẫn được sử dụng để chỉ những chiếc tủ lạnh gia đình hiện đại.
Theo Ánh Lê (Phụ Nữ Số)








- Ô tô mới được "bơm" mạnh ra thị trường, giá xe còn giảm sâu dịp cuối năm (10:47)
- Gia tộc Shinawatra rút khỏi cuộc đua tranh cử thủ tướng Thái Lan (10:45)
- Chủ tịch Hà Nội yêu cầu sẵn sàng hộ đê tại các tuyến sông Cầu, sông Cà Lồ (10:40)
- Chồng tổ chức nghi lễ "trao vợ cho nhân tình" trước mặt 2 gia đình (10:34)
- Sắc vóc cô gái nổi bật nhất Miss Grand (10:33)
- Tràn đê bối ở Bắc Ninh, nước lũ cuồn cuộn, sơ tán nghìn người dân trong đêm (10:32)
- Vụ ô tô lao vào quán nhậu: Lái xe truy đuổi bạn nhậu (10:30)
- 3 loại rau nhuận tràng, làm sạch ruột và thải độc cho cơ thể (10:29)
- Chồng sát hại hai mẹ con rồi nhảy sông tự tử (10:21)
- 'FAM kháng cáo làm giả hồ sơ 7 cầu thủ Malaysia chỉ thêm xấu hổ' (10:20)




