-
Vụ phụ huynh lao vào trường hành hung thầy giáo: Lộ tin nhắn "thân mật" gửi nữ sinh lớp 10 -
Tháng 11 đón "cơn mưa tài lộc": 3 con giáp này đổi đời, tiền về ồ ạt, giàu sang khó tưởng! -
Làm rõ vụ người đàn ông trốn trong nhà văn hóa, lên mạng cầu cứu lúc tối muộn -
Thực hư clip ghi lại hình ảnh cô gái trẻ bỏ cả 2 tay để bấm điện thoại trong lúc lái xe gây xôn xao -
Thực hư tin đồn Huấn Hoa Hồng bị bắt, "giang hồ mạng" có động thái lạ khi trở thành tâm điểm -
Tiên Nguyễn - ái nữ tỷ phú Johnathan Hạnh Nguyễn sắp lên xe hoa, tò mò danh tính chú rể -
Hà Nội bất ngờ rào đóng cầu Long Biên, người dân ngơ ngác, giao thông hỗn loạn -
Bạch Mã (Huế) hứng chịu trận mưa "kỷ lục" Việt Nam, đứng thứ hai thế giới! -
Nghĩa vụ quân sự có giới hạn với người chuyển giới? Quy định pháp luật và quyền lợi ít ai biết -
Một người phụ nữ tử vong do điện giật ở Đà Nẵng: Nhà còn ngập nước phải tổ chức đám tang nhờ
Thế giới
02/09/2023 15:43Loại 'tủ lạnh' 2.400 năm tuổi của người Ba Tư: Cao hơn 18m, thể tích 6.500m3, không dùng điện vẫn bảo quản được đồ ăn
Hàng nghìn năm trước đây, dù các nền văn minh nhân loại cổ đại chưa đạt đến sự tiến bộ như hiện tại, thế nhưng người xưa đã rất khéo léo và tài tình trong việc sáng tạo các “công nghệ” và sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.
Vào khoảng năm 400 trước Công nguyên, trên sa mạc khô cằn của đế quốc Ba Tư, các kỹ sư cổ đại phát triển công nghệ bền vững có thể lưu trữ cả băng đá suốt mùa hè nóng cháy, rất lâu trước khi điện ra đời.
Đó là Yakhchāl, nghĩa đen là "hố băng", một thiết bị làm mát cổ có hình nón cao và rỗng ruột. Khoảng không bên trong yakhchāl được dùng để lưu giữ băng đá, thực phẩm và nhiều đồ dễ hỏng khác - ví dụ như faloodeh, một món tráng miệng đông lạnh truyền thống của Ba Tư, sẽ giúp mọi người giải nhiệt trong những ngày hè nóng nực.
Băng đá được cất giữ trong các yakhchāl từ mùa đông, được lấy từ các dãy núi gần đó và đa số những chiếc tủ lạnh này cũng có những kênh nước ngầm riêng chạy bên dưới chúng để mang nước từ các nguồn sông, suối gần đó về.
Với chiều cao trung bình 18m, yakhchāl là kiến trúc vòm làm từ bùn cao vọt lên so với mặt đất. Bên trong công trình là một khoảng không có sức chứa lên tới 5.000 m3 với tường dày ít nhất 2 mét.
Chất liệu cách nhiệt của những bức tường này là một loại vữa có tên là sarooj; một hỗn hợp của cát, đất sét, lòng trắng trứng, chanh, lông dê và tro. Toàn bộ các thành phần được trộn với nhau theo một tỉ lệ nhất định để có được sản phẩm là một loại vữa cách nhiệt và thậm chí, nhiều nhà khảo cổ cho rằng nó còn có khả năng chống nước hoàn toàn.
Quá trình làm mát bằng hơi nước khiến nhiệt độ bên trong yakhchāl giảm xuống dễ dàng, tạo cảm giác mát lạnh như đang đứng bên trong một chiếc tủ lạnh lớn.
Các yakchāl cũng được thiết kế các rãnh ở phía dưới để chứa và dẫn nước từ các khối băng bị chảy. Sau khi được thu thập, lượng nước này sẽ được đông lạnh lại vào ban đêm, tận dụng tối đa nguồn tài nguyên cũng như nhiệt độ ban đêm lạnh giá của sa mạc. Đó là một quá trình lặp đi lặp lại.
Chiếc tủ lạnh ngoài trời này có hệ thống thông gió riêng, nhằm duy trì nhiệt độ lạnh cho không gian bên trong vào mùa hè. Một số yakhchāl được xây từ hàng trăm năm trước vẫn còn đứng vững. Ngày nay, ở Iran, Afghanistan và Tajikistan, thuật ngữ "yakhchāl" vẫn được sử dụng để chỉ những chiếc tủ lạnh gia đình hiện đại.
Theo Ánh Lê (Phụ Nữ Số)
- Lãnh đạo AFF và Thái Lan đã có mặt tại Hà Nội để xin lỗi về sự cố hiển thị sai Quốc kỳ Việt Nam (23 phút trước)
- Mục sở thị độ giàu "khủng" của Huấn Hoa Hồng: Căn nhà "dát vàng", bộ sưu tập xe sang (1 giờ trước)
- Không khí lạnh mạnh tràn về, Hà Nội mưa rét sâu và kéo dài (1 giờ trước)
- Hàn Quốc trao tặng huân chương cao quý nhất cho Tổng thống Trump vì nỗ lực hòa bình (1 giờ trước)
- TP HCM: "Đinh tặc" tái xuất với "vũ khí mới" miễn nhiễm với xe hút đinh (1 giờ trước)
- Đột kích sào huyệt ở Campuchia, triệt phá đường dây lừa tình, giả danh công an, chiếm đoạt hơn 300 tỷ đồng (2 giờ trước)
- Cho bạn thân vay tiền vài lần, tôi mới ngấm câu nói của vợ: "Đến khi anh không cho vay nữa, người ta sẽ oán giận anh" (2 giờ trước)
- Bắt tạm giam và khám xét nơi ở của nữ hiệu trưởng Doãn Thị Lệ Xuân (2 giờ trước)
- Vụ phụ huynh lao vào trường hành hung thầy giáo: Lộ tin nhắn "thân mật" gửi nữ sinh lớp 10 (2 giờ trước)
- Xót xa cảnh ca sĩ Ánh Tuyết vừa ốm dậy đã phải thức trắng đêm, đưa vật nuôi "chạy lụt" ở Đà Nẵng (2 giờ trước)