Trung Quốc hôm 22/07 tuyên bố sẽ có hành động đáp trả sau khi Mỹ yêu cầu đóng cửa Tổng lãnh sự quán nước này tại thành phố Houston.
Hiện vẫn chưa rõ chi tiết nguyên nhân vì sao Mỹ yêu cầu Trung Quốc đóng cửa Tổng lãnh sự quán tại Houston - động thái mà tờ SCMP gọi là chưa từng có tiền lệ sau 41 năm Mỹ và Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao. Tuy vậy, giới phân tích cho rằng điều này có thể gây ra hậu quả lâu dài.
Washington nói động thái yêu cầu Trung Quốc đóng cửa Tổng lãnh sự quán ở Houston là để "bảo vệ tài sản trí tuệ và thông tin cá nhân của người dân Mỹ".
"Mỹ sẽ không chấp nhận việc Trung Quốc vi phạm chủ quyền của chúng tôi và dọa dẫm người dân của chúng tôi, cũng như chúng tôi không chấp nhận các hành vi thương mại không công bằng, đánh cắp việc làm của người Mỹ và những hành vi quá mức khác. Tổng thống Trump nhấn mạnh sự công bằng và có đi có lại trong quan hệ Mỹ - Trung," phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus nói trong một thông báo.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ trích động thái trên của Mỹ.
"Hành động đơn phương đóng cửa Tổng lãnh sự quán Trung Quốc chỉ trong một thời gian ngắn là hành động leo thang chưa từng thấy," người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói.
"Trung Quốc kêu gọi Mỹ ngay lập tức thu hồi quyết định sai trái này, hoặc Trung Quốc sẽ có phản ứng đúng đắn và cần thiết," ông Uông nói thêm.
Mỹ đã yêu cầu Trung Quốc đóng cửa Tổng lãnh sự quán tại Houston hôm 22/07, tuy vậy không cung cấp thêm thông tin.
Truyền thông Mỹ đưa tin khói đã bốc lên tại sân trong của tòa nhà Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston, đồng thời các nhân chứng cho biết họ thấy có người ném tài liệu vào các đám lửa bên trong tòa nhà.
Reuters dẫn một nguồn thạo tin cho biết Trung Quốc hiện đang cân nhắc đóng cửa ãnh sự quán Mỹ tại thành phố Vũ Hán, nơi đợt bùng phát đầu tiên của dịch bệnh Covid-19 diễn ra hồi cuối năm ngoái.
Mỹ có bốn lãnh sự quán khác tại Trung Quốc đại lục, ở Quảng Châu, Thượng Hải, Thẩm Dương và Thành Đô. Ngoài đại lục, Mỹ còn có một tổng lãnh sự quán tại Hong Kong và Macau.
Song Zhongping, nhà phân tích quân sự ở Hong Kong cho rằng việc Mỹ yêu cầu đóng cửa Tổng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston có thể liên quan tới việc các nhà ngoại giao Mỹ chậm được trở lại đại sứ quán và lãnh sự quán ở Trung Quốc, do các giới hạn về di chuyển và luật cách ly để đối phó với Covid-19 của Bắc Kinh.
Theo Bloomberg, điện tín của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 27/06 nói các nhà ngoại giao và gia đình sẽ không được phép trở lại các nước yêu cầu họ phải xét nghiệm hoặc cách ly không tự nguyện.
"Đây có thể là hành động trả đũa của Mỹ nhắm vào vấn đề xét nghiệm," Song nói.
Tuy vậy, nguồn tin ngoại giao tại Bắc Kinh cho biết hai nước đã đạt thỏa thuận để các nhà ngoại giao Mỹ trở lại Trung Quốc. Nhà báo Hu Xijin của tờ Global Times hôm 22/07 đã xác nhận về thỏa thuận này.
Nguồn tin trên cho rằng yêu cầu đóng tổng lãnh sự Trung Quốc tại Houston của Mỹ có thể liên quan tới việc đánh cắp tài sản trí tuệ, điều mà Mỹ thường xuyên cáo buộc Trung Quốc.
"Thật đáng tiếc và khó hiểu nếu Mỹ cáo buộc tổng lãnh sự quán liên quan tới các vi phạm về sở hữu trí tuệ, hay thậm chí là nơi những hành động phạm pháp đó diễn ra," nguồn tin cho hay.
Huang Jing, chuyên gia về Mỹ tại Đại học Ngôn ngữ và Văn hóa Bắc Kinh đưa ra một giải thích khác.
"Từ khi Mỹ - Trung thiết lập quan hệ, Mỹ luôn nhấn mạnh việc thiết lập các cơ sở ngoại giao tại Trung Quốc theo nguyên tắc có đi có lại. Tuy vậy trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã từ chối đề nghị mở lãnh sự quán ở miền Tây Trung Quốc," Huang nói.
Trong nhiều thập kỷ, các nhà lập pháp và chính trị gia Mỹ đã kêu gọi Bộ Ngoại giao nước này mở cửa lãnh sự quán tại Lhasa (thủ phủ Tây Tạng), coi đây là điều kiện tiên quyết để đáp ứng yêu cầu mở cơ sở ngoại giao mới của Trung Quốc tại Atlanta và Boston.
"Trung Quốc coi có đi có lại là có tổng số cơ quan đại diện ngoại giao ở mỗi nước, nhưng Mỹ coi trọng cả số lượng và địa điểm," Huang nói thêm.
Huang cho rằng có khả năng hai bên đàm phán và đạt thỏa thuận về việc đóng cửa tổng lãnh sự quán Trung Quốc.
"Đây là lần đầu tiên trong hơn 40 năm một lãnh sự quán bị buộc phải đóng cửa. Thật khó tin rằng hai bên không liên lạc gì về vấn đề này, vì động thái này được coi là hạ cấp quan hệ," Huang cho hay.
Bắc Kinh và Washington trong thời gian gần đây đang bất đồng trên nhiều mặt, từ nguồn gốc của Covid-19 tới vấn đề nhân quyền tại Hong Kong và Tân Cương.
Những tháng gần đây, Bắc Kinh đã trục xuất nhiều nhà báo Mỹ, trong khi Mỹ cũng áp đặt giới hạn visa đối với các công dân Trung Quốc hành nghề báo chí tại Mỹ.
Zhu Feng, chuyên gia về Mỹ tại Đại học Nam Kinh cho rằng dù việc yêu cầu đóng cửa tổng lãnh sự quán là chưa từng có tiền lệ trong quan hệ Mỹ - Trung, nhưng khó có khả năng mối quan hệ này "sụp đổ toàn diện".
"Đây là một phần của cái mà tôi gọi là những hành động đáp trả của ông Trump với Trung Quốc vì Covid-19," Zhu nói.
Shi Yinhong, chuyên gia về Mỹ tại Đại học Nhân dân Bắc Kinh cho rằng với các biện pháp trừng phạt mà Mỹ đã áp đặt với Trung Quốc vì vấn đề Hong Kong và Tân Cương và việc đóng cửa tổng lãnh sự, "chúng tôi muốn biết tình hình sẽ tệ đến đâu trước tháng 11, hoặc trước khi nhiệm kỳ tổng thống tiếp theo bắt đầu".
"Đây là một động thái chính trị và pháp lý. Đây là một sự kiện đáng chú ý và là biểu hiện cho thấy sau Covid-19 và việc ban hành luật an ninh Hong Kong, mối quan hệ Mỹ - Trung đang rơi tự do," Shi cho hay.
Tố Linh (Nguoiduatin.vn)
