Trong khi thủ đô đang chìm trong màn sương bụi mờ đục với chỉ số ô nhiễm có lúc đứng thứ hai toàn cầu, thì nghịch lý thay, chính một bộ phận người dân lại đang "đổ thêm dầu vào lửa" bằng thói quen đốt rác tự phát, bất chấp cảnh báo về sức khỏe.
Ngoài bụi mịn, người dân Hà Nội còn phải chịu đựng sự ô nhiễm từ việc đốt rác khắp thành phố. Nguồn: VTC.

Những ngày giao mùa cuối tháng 11, đầu tháng 12, bầu trời Hà Nội đặc quánh một màu xám xịt từ sáng đến tối. Số liệu từ Cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho thấy một bức tranh ảm đạm: chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại các trạm quan trắc như Nguyễn Văn Cừ hay Đại học Bách khoa liên tục chạm ngưỡng đỏ (mức 200). Đáng sợ hơn, sáng ngày 1/12, trạm Quảng Khánh (Hồ Tây) ghi nhận mức tím (nguy hại) với chỉ số 224, và trạm Thạch Thất vọt lên mức 241. Thậm chí, ứng dụng theo dõi AQI của Mỹ đã xếp Hà Nội vào nhóm các đô thị ô nhiễm nhất thế giới, có thời điểm đứng thứ hai toàn cầu.

Lý giải về nguyên nhân, PGS.TS Hoàng Anh Lê (Đại học Khoa học Tự nhiên – ĐHQG Hà Nội) chỉ ra sự cộng hưởng tiêu cực giữa địa hình, thời tiết mùa đông và các nguồn phát thải. Ông đặc biệt lưu ý đến những "khung giờ xấu" từ 21h đêm đến nửa đêm, khi khí thải khó khuếch tán và tích tụ sát mặt đất.

Tuy nhiên, bức tranh ô nhiễm không chỉ do yếu tố khách quan. Chính hành vi đốt rác thải sinh hoạt vô tội vạ của người dân đang khiến tình hình tồi tệ hơn. Theo PGS.TS Hoàng Anh Lê, điều nguy hiểm nhất là việc đốt rác diễn ra ở tầng thấp, ngay tầm hít thở của con người. Những đống rác gồm cao su, nilon, phế thải sinh hoạt cháy âm ỉ ở nhiệt độ không đủ cao sẽ sinh ra Dioxin và Furan – hai nhóm chất độc hại có khả năng gây ung thư hàng đầu, đồng thời làm tăng nồng độ bụi mịn PM2.5.

Ghi nhận thực tế tại các "điểm nóng" như phường Từ Liêm, Hà Đông hay ven Đại lộ Thăng Long, tình trạng đốt rác diễn ra công khai bất kể ngày đêm. Tại phường Từ Liêm, chỉ trong một giờ đồng hồ vào khoảng 22h đêm, đã có tới 3 điểm đốt rác bùng phát cách nhau vài trăm mét, phả khói đen vào tận các khu chung cư như MHDI Tăng Thiết Giáp. Ở xã An Khánh, những đám cháy âm ỉ kéo dài đến tận đêm khuya khiến mùi khét len lỏi vào từng căn hộ.

Hệ quả là cuộc sống của người dân bị đảo lộn hoàn toàn. Chị Nguyễn Thu Hiền (Hà Đông) bức xúc chia sẻ rằng con chị liên tục ho và khó thở vì mùi nhựa cháy nồng nặc bay vào nhà mỗi tối, dù đã phản ánh lên phường nhưng tình trạng này cứ tái diễn.

03-1764723219-ha-noi-ngat-tho-vi-o-nhiem-top-dau-the-gioi-nguoi-dan-van-vo-tu-buc-tu-moi-truong-bang-khoi-rac.jpg
Tình trạng đổ trộm rác thải công nghiệp, đốt rác vẫn diễn ra trện địa bàn xã Phú Nghĩa, Hà Nội. Ảnh: Công ty Môi trường và Đô thị Xuân Mai

Cùng cảnh ngộ, chị Trần Hoàng Thu Uyên (phường Từ Liêm) cho biết gia đình chị đang phải sống trong trạng thái "phòng thủ": máy lọc không khí chạy hết công suất 24/24 nhưng đèn báo vẫn đỏ rực. "Vợ chồng tôi không dám phơi quần áo ngoài ban công, về nhà là đóng sập cửa, kéo rèm kín mít. Thậm chí đi dạo trong sân chung cư cũng phải đeo khẩu trang", chị Uyên than thở về nỗi khổ sở khi không khí trong nhà cũng bị ô nhiễm nặng nề.

Trước thực trạng đáng báo động này, các chuyên gia nhấn mạnh rằng Hà Nội khó có thể trong lành nếu mỗi cá nhân không thay đổi thói quen. Những hành động nhỏ như phân loại rác, tái chế hay hạn chế đi xe máy quãng đường ngắn đều mang ý nghĩa lớn.

Về phía chính quyền, ngày 1/12, UBND TP Hà Nội đã ra văn bản yêu cầu các biện pháp mạnh tay. Thành phố sẽ huy động công nghệ cao như vệ tinh viễn thám, flycam và camera AI để giám sát, phát hiện các điểm đốt rác. Lực lượng công an cấp xã, phường được giao nhiệm vụ làm nòng cốt, tăng cường tuần tra và xử lý nghiêm khắc các hành vi đốt rác thải, rơm rạ hay sử dụng bếp than tổ ong trái phép. Đây được xem là những biện pháp cấp thiết để "giải cứu" bầu không khí thủ đô trước khi quá muộn.

QT (SHTT)