Nguy cơ tiềm ẩn từ nước uống đóng chai

Vi khuẩn có thể tồn tại trong nước đóng chai

Một nghiên cứu công bố năm 2025 do Đại học Bang Washington (Mỹ) thực hiện tại quốc gia Guatemala cho thấy, một số loại nước uống đóng chai, đặc biệt là nước đựng trong bình lớn tái sử dụng và chai nhựa dùng một lần, có mức độ nhiễm vi khuẩn đáng kể.

Theo các chuyên gia, nước đóng chai không phải là môi trường vô trùng. Vi sinh vật có thể tồn tại sẵn trong nguồn nước đầu vào hoặc xâm nhập trong quá trình chiết rót, đóng gói, vận chuyển và lưu trữ. Nếu nước được bảo quản trong thời gian dài hoặc trong điều kiện nhiệt độ cao, nguy cơ vi khuẩn phát triển càng tăng.

Sau khi mở nắp, mức độ rủi ro còn cao hơn. Một chai nước uống dở để trong ô tô, balo hoặc nơi có ánh nắng trực tiếp có thể nhanh chóng trở thành môi trường thuận lợi cho vi sinh vật sinh sôi. Việc tái sử dụng chai nhựa dùng một lần cũng làm tăng khả năng nhiễm khuẩn, do vi khuẩn từ nước bọt hoặc môi trường xâm nhập vào bên trong chai.

Vi nhựa trong nước đóng chai ở mức cao

Một nghiên cứu năm 2024 do các nhà khoa học thuộc Đại học Columbia (Mỹ) công bố, trung bình có khoảng 240.000 hạt nhựa siêu nhỏ (chủ yếu là loại nhựa nano) trong mỗi lít nước đóng chai trong quy mô nghiên cứu.

Vi nhựa là các mảnh nhựa có kích thước rất nhỏ, thường dưới 5micromet. Với kích thước này, chúng có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa - có thể gây phản ứng viêm, làm suy giảm hệ miễn dịch và tích tụ trong nội tạng, gây ra các rủi ro sức khỏe lâu dài.

Theo trang tin The Conversation, vi nhựa trong nước đóng chai chủ yếu bắt nguồn từ bao bì. Trong quá trình vận chuyển và bảo quản, chai nhựa có thể bị ép, trầy xước hoặc tiếp xúc với nhiệt độ cao. Các tác động này khiến lượng vi nhựa giải phóng vào nước tăng lên.

Hóa chất thôi nhiễm từ bao bì nhựa

Bên cạnh vi nhựa, chai nhựa còn có thể là nguồn phát sinh hóa chất độc hại. Nhựa PET -  loại nhựa phổ biến dùng trong sản xuất chai nước uống - sử dụng antimonium (antimon) làm chất xúc tác trong quá trình sản xuất.

Antimon có thể thôi nhiễm vào nước, đặc biệt khi chai bảo quản trong môi trường có nhiệt độ cao như kho chứa không kiểm soát nhiệt, ô tô hoặc xe tải. Ngoài antimon, chai nhựa còn có thể giải phóng phthalate - nhóm hóa chất làm mềm nhựa, giúp sản phẩm có độ dẻo.

Ngoài ra, một số hợp chất thuộc nhóm bisphenol như BPS và BPF - có cấu trúc hóa học tương tự bisphenol A (BPA) - cũng có thể hiện diện trong bao bì nhựa.

Nhiều hợp chất trong số này được xếp vào nhóm gây rối loạn nội tiết (endocrine disruptors), tức là có khả năng ảnh hưởng đến hệ hormone của cơ thể. Việc tiếp xúc lâu dài với các chất này có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh sản, quá trình chuyển hóa và sự phát triển. Dù hàm lượng trong nước đóng chai thường thấp, nhưng nguy cơ tích lũy lâu dài vẫn có thể xảy ra.

Áp lực môi trường từ thói quen sử dụng nước đóng chai

Ngoài yếu tố sức khỏe, nước đóng chai còn đặt ra bài toán môi trường. Ước tính toàn cầu cho thấy, mỗi phút có khoảng 1 triệu chai nhựa được tiêu thụ.

Theo Công ty Công nghệ nước Aquaporin (Đan Mạch), để sản xuất 1 lít nước đóng chai, lượng năng lượng tiêu tốn có thể cao gấp 2.000 lần so với việc cung cấp cùng lượng nước sinh hoạt. Nếu tính trọn vòng đời sản phẩm - từ sản xuất, vận chuyển đến làm lạnh khi sử dụng - mỗi lít nước đóng chai có thể thải ra trung bình khoảng 80gr khí CO2.

Sau khi sử dụng, phần lớn chai nhựa bị thải bỏ sau một lần dùng. Dù được tái chế hay không, lượng rác thải nhựa này vẫn gây áp lực lên môi trường và hệ sinh thái trong dài hạn.

Thay đổi thói quen tiêu dùng là cần thiết

Các nghiên cứu cho thấy, nước đóng chai không đơn thuần là sản phẩm tiện lợi. Đằng sau đó là những vấn đề liên quan đến sức khỏe, môi trường và hành vi sử dụng của người tiêu dùng.

Trong bối cảnh nguồn nước chịu nhiều sức ép từ ô nhiễm và biến đổi khí hậu, câu hỏi đặt ra không chỉ là uống nước sao cho an toàn, mà còn là tiêu dùng như thế nào cho hợp lý và làm sao để giảm thiểu rác thải nhựa. Đây không còn là trách nhiệm cá nhân, mà là vấn đề chung của toàn xã hội!

Nguồn: The Conversation