'Đụng dao kéo' có khiến ung thư di căn nhanh hơn?

Nhiều bệnh nhân lo sợ việc 'đụng dao kéo' sẽ làm khối u ung thư bùng phát và di căn nhanh hơn. Bác sĩ nói gì về việc này?

Trao đổi với Dân Trí, GS.TS Lê Văn Quảng, Giám đốc Bệnh viện K cho biết, rất nhiều người bệnh có định kiến sai lầm, ung thư mà đụng dao kéo sẽ làm bệnh lan tràn nhanh và tử vong sớm hơn.

Thực tế hoàn toàn ngược lại, đối với đa số các loại ung thư, phẫu thuật là phương pháp điều trị quan trọng nhất để cứu chữa bệnh nhân ung thư ở giai đoạn sớm.

Định kiến này rất nguy hiểm vì dễ khiến bệnh nhân sợ hãi và trốn tránh phẫu thuật, thử dùng thuốc này thuốc kia theo truyền miệng. Đến khi bệnh trở nặng hơn, vào viện đã qua thời điểm vàng của điều trị, phẫu thuật.

Trong khi đó phẫu thuật ở giai đoạn sớm là rất quan trọng để loại bỏ khối u, thì ở giai đoạn muộn, có những bệnh nhân vẫn cần phẫu thuật để giải quyết biến chứng của khối u chứ không phải là phẫu thuật để khỏi bệnh.

Đây có thể là các chỉ định phẫu thuật liên quan đến cầm máu, phẫu thuật mở thông dạ dày nuôi dưỡng khi người bệnh không ăn uống được, phẫu thuật tắc ruột, nên sau mổ diễn biến bệnh của bệnh nhân vẫn phát triển, có thể bệnh vẫn tiến triển xấu đi.

Cũng có không ít trường hợp phẫu thuật thất bại, tai biến phẫu thuật, phẫu thuật quá giai đoạn, quá chỉ định do ung thư giai đoạn muộn.

Tai biến phẫu thuật là điều không ai mong muốn nhưng là rủi ro luôn có thể xảy ra như bất kì can thiệp nào khác trong y khoa kể cả thông thường như tiêm thuốc kháng sinh.

Ngoài ra, cũng có khi bệnh nhân được phẫu thuật triệt căn, thuận lợi nhưng bệnh vẫn có thể tái phát do đây là bản chất của bệnh ung thư. Trong nhiều trường hợp, sau khi phẫu thuật triệt căn, bệnh nhân không được điều trị bổ sung sau mổ một cách bài bản, bệnh cũng có thể tái phát lại trong thời gian ngắn. Khi điều trị bệnh ung thư, phẫu thuật không phải là sự kết thúc điều trị, mà chỉ là nền tảng cho các điều trị bổ sung tiếp theo.

Có rất nhiều loại ung thư khi phát hiện sớm như ung thư vú, ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày... khi phẫu thuật cắt bỏ khối u, kết hợp các phương pháp xạ trị, hóa chất... bệnh ung thư được đẩy lùi, người bệnh sống thêm 5-10 năm khỏe mạnh.

Vì thế, khi bị ung thư, bệnh nhân cần tuân thủ điều trị của bác sĩ, có tâm lý vững vàng để đạt hiệu quả cao nhất trong điều trị.

Đồng quan điểm, TS.BS Vũ Hữu Khiêm, Trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội chia sẻ trên VnExpress, can thiệp dao kéo sẽ làm cho bệnh di căn là quan niệm sai lầm vì đối với đa số các loại ung thư, phẫu thuật là phương pháp điều trị quan trọng nhất để cứu chữa bệnh nhân ung thư ở giai đoạn sớm. Theo ước tính có khoảng 70% người bệnh ung thư cần được điều trị phẫu thuật.

B.S Khiêm chia sẻ thêm, hóa trị và xạ trị cũng được áp dụng để tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật. Hóa trị là dùng thuốc hoạt động can thiệp vào quá trình sinh sản và nhân lên của tế bào ung thư, thường áp dụng phổ biến cho bệnh ung thư máu như bệnh bạch cầu, u lympho. Một số trường hợp ung thư máu có thể chữa khỏi bệnh nhờ hóa trị. Nếu khối u không thể phẫu thuật do kích thước hoặc vị trí, hóa trị có thể làm giảm kích thước của khối u để phẫu thuật. Hóa trị cũng có thể được tiến hành sau phẫu thuật nhằm làm sạch tế bào ung thư còn sót lại, đồng thời giảm nguy cơ tái phát.

Hóa trị cũng được dùng đồng thời với xạ trị nhằm tăng khả năng đáp ứng với xạ trị của bệnh nhân. Phương pháp này cũng được sử dụng để kéo dài cuộc sống, làm giảm các triệu chứng ung thư khi không thể chữa khỏi. Đôi khi hóa trị có thể chữa khỏi các dạng u ác tính và gây tử vong nhanh chóng nhưng lại ít hiệu quả hơn đối với các khối u phát triển chậm hoặc "không hoạt động".

Phương pháp này thường gây nhiều tác dụng phụ như rụng tóc, buồn nôn và nôn, thiếu máu, giảm bạch cầu trung tính, giảm tiểu cầu, bệnh lý thần kinh ngoại biên, lở miệng, mất vị giác, vấn đề ở da và móng tay, tiêu chảy, mệt mỏi... Phần lớn các tác dụng phụ này sẽ hết sau kết thúc hóa trị.

Xạ trị là phương pháp sử dụng tia X năng lượng cao hoặc chùm proton để tiêu diệt tế bào ung thư. Bức xạ có thể được đưa vào cơ thể từ bên ngoài tương tự như máy X-quang hoặc chất phóng xạ được tiêm, cấy tạm thời hoặc vĩnh viễn vào cơ thể. Thông thường khi xạ trị ảnh hưởng cả tế bào lành xung quanh gây ra một số phản ứng phụ. Trong những năm gần đây, xạ trị được cải tiến hiện đại vượt bậc nhằm tăng cường tiêu diệt khối u với độ chính xác cao đồng thời giảm thiểu nhất thiệt hại cho các mô bình thường xung quanh khối u. Đó là các kỹ thuật xạ trị như xạ trị điều biến thể tích VMAT, xạ trị dưới hướng dẫn hình ảnh IGRT, xạ phẫu định vị SBRT, xạ trị hạt nặng Proton therapy...

Khi phẫu thuật không thể loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư hoặc tế bào di căn, xạ trị lập thể cơ thể (SBRT) có thể được sử dụng để tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật. Ví dụ xạ trị vào thành ngực sau phẫu thuật cắt bỏ vú. Xạ trị cũng được kết hợp cùng hóa trị để giảm kích thước khối u trước khi phẫu thuật và áp dụng trong điều trị giảm nhẹ như giảm đau, giảm áp lực hoặc giải phóng các tắc nghẽn do ung thư gây ra.

Các tác dụng phụ ngắn của xạ trị thường gồm: mẩn đỏ, viêm da, viêm các tuyến, viêm vùng tiếp nhận bức xạ (ví dụ viêm phổi do bức xạ ở ngực) và mệt mỏi, vấn đề nhận thức do xạ trị toàn bộ não. Tác dụng phụ lâu dài là xơ teo các cơ quan ở vùng xạ trị và nguy cơ mắc ung thư khác.

PN (SHTT)