Điều gì xảy ra với cơ thể nếu lạm dụng bổ sung vitamin?

Bổ sung vitamin chỉ cần khi chế độ ăn hằng ngày không thể cung cấp đủ. Trong một số trường hợp, lạm dụng viên bổ sung vitamin, đặc biệt là dùng quá liều, có thể gây hại cho sức khỏe.

Thừa vitamin A: Chóng mặt, hại gan

Vitamin A có đặc tính chống ô xy hóa và cần thiết cho thị lực, sự phát triển khỏe mạnh của tế bào và khả năng sinh sản. Tuy nhiên, nạp quá nhiều vitamin A có thể gây hại.

Tổ chức y tế phi lợi nhuận Mayo Clinic (Mỹ) cho biết nạp quá 200 mg vitamin A trong một lần có thể dẫn đến buồn nôn, ói mửa, mờ mắt và chóng mặt. Trong trường hợp nạp vitamin A dù lượng ít hơn rất nhiều là khoảng 10 mg/ngày nhưng nếu kéo dài cũng có thể dẫn đến đau khớp, xương, kích ứng da, loãng xương và tổn thương gan.

Thừa vitamin C: Sỏi thận

Vitamin C có khả năng chống oxy hóa rất cao nên có thể chống các phần tử tự do, giúp phòng chống ung thư. Ngoài ra, còn làm tăng sức đề kháng, làm tăng tác dụng của histaminaza (có tác dụng kháng histamin rõ rệt), làm trơn thành mạch, làm đẹp da... Chính vậy mà vitamin C đã bị lạm dụng thông qua con đường tiêm tĩnh mạch với liều cao thường xuyên nên đã gây ra những tác hại nguy hiểm như: sỏi thận, làm toan máu, tiêu chảy hay viêm loét đường tiêu hóa, viêm đường tiết niệu, giảm sức bền hồng cầu, giảm thời gian đông máu.

Ngoài ra, bạn cũng có thể bị chứng “metabolic acidosis”, xảy ra khi lượng axít trong cơ thể tăng cao. Triệu chứng có thể có là: đau đầu, đau lưng, lo âu, giảm sức nhìn, buồn nôn, nôn, đau bụng và sự mất nước.

Vitamin C tuy ít tích lũy nhưng dùng liều cao dài ngày có thể tạo sỏi thật oxalat hoặc sỏi thận urat hoặc bệnh gút do thải nhiều urat, giảm độ bền hồng câu.

Thừa vitamin D: Tiêu xương do tăng canxi máu

Vitamin D có vai trò tham gia chuyển hóa và hấp thu canxi dưới dạng phosphat tại ruột. Canxi đọng ở xương răng làm cho răng, xương được cứng chắc. Ngoài nguồn vitamin D hấp thu được từ thực phẩm, vitamin D còn có nguồn được tạo ra nhờ tác dụng của tia cực tím trong ánh sáng mặt trời mà ergosterin chuyển thành vitamin D2 dưới da.

Nếu như lạm dụng vitamin D sẽ gây ra ngộ độc cho cơ thể: làm tăng hàm lượng canxi trong máu, phát sinh hiện tượng buồn nôn, giảm cân, mệt mỏi, suy thận đọng canxi ở thận, dẫn tới tử vong. Ngoài ra, thừa vitamin D còn gây ra tỉ lệ phospho máu giảm, kết hợp tăng canxi máu gây nôn, chán ăn, tiêu chảy, đau các khớp, sốt cao, chảy máu võng mạc, rối loạn tâm thần, co giật dạng động kinh, đi tiểu tăng lên, mất nước, tăng huyết áp. Những tác dụng này chỉ xuất hiện với liều rất cao và dùng trong nhiều tuần.

Ở trẻ em gây chán ăn, mệt mỏi, nôn ói, xương hóa sụn sớm. Người lớn dùng quá liều lâu ngày cũng bị chán ăn, nôn ói, tiêu chảy. Phụ nữ có thai dùng quá thừa vitamin D sẽ bị vôi hóa nhau thai. Nói chung theo một số nhà khoa học, thừa vitamin không còn tạo xương mà là tiêu xương (do tăng canxi máu).

Nếu ngộ độc xảy ra, sẽ có sự canxi hóa mô: muối canxi được lắng đọng ở thận, mạch máu, tim, phổi.

Dùng liều cao lúc có thai có thể gây sẩy thai hay tăng canxi máu ở trẻ bú mẹ (chậm phát triển về tâm thần vận động, bất thường về tim mạch)..

Vitamine D và những dẫn xuất của chúng hoàn toàn chống chỉ định cho các trường hợp canxi máu, canxi niệu hay sỏi canxi.

Dùng vitamin D liều cao dài ngày gây tích lũy thuốc, làm tăng canxi máu, mệt mỏi, chán ăn, nôn, tiêu chảy, tiểu ra protein, canxi hóa mô mềm, có thể dẫn đến tử vong.

Thừa vitamin B12: Bệnh cơ tim, tăng sản tuyến giáp

Vitamin B12 điều hòa chuyển hóa đạm, tăng cường tạo hồng cầu, làm hạ tỉ lệ cholesterol. Ngoài ra còn tác dụng chống dị ứng, giảm đau. Thiếu B12 và axit folic làm tổn thương đến sự tổng hợp axít nucleic, ảnh hưởng tới chức năng tạo máu và hệ thần kinh.

Nhưng khi lạm dụng gây dư thừa vitamin B12 có thể gây tăng sản tuyến giáp, làm tăng hồng cầu quá mức, bệnh cơ tim... Có khi xảy ra tác dụng thứ phát gây nôn nao, choáng váng, nổi mề đay. Sử dụng liều cao cần có sự chỉ định của thầy thuốc.

Thừa vitamin B6: Viêm đa dây thần kinh, giảm trí nhớ

Có thể dẫn đến viêm đa dây thần kinh, giảm trí nhớ, giảm tiết prolactin. Với liều thấp, không có nguy cơ độc, nhưng với liều cao dùng kéo dài có thể gây chứng viêm đa dây thần kinh.

Thừa sắt: Đau dạ dày, nôn mửa

Vài trò của chất sắt với cơ thể là không thể phủ nhận. Thế nhưng, nếu bổ sung viên sắt với liều từ 10-20 mg/kg trọng lượng cơ thể thì sẽ xuất hiện các tác dụng phụ như đau dạ dày và nôn mửa. Nếu lỡ uống với liều cao trên trên 40 mg/kg trọng lượng cơ thể thì cần phải đến bệnh viện cứu chữa.

Thừa vitamin E: Rối loạn thị giác

Quá thừa đưa đến rối loạn tiêu hóa, nhức đầu, rối loạn thị giác. Làm giảm kết dính tiểu cầu cần thiết cho sự đông máu và có thể hấp thu vitamin K. Nó có thể xảy ra ở những bệnh nhân dùng kháng vitamin K hay bị rối loạn đông máu và tạo thuận lợi cho chảy máu.

Đối với người cao tuổi, các cơ quan thải trừ thuốc hoạt động kém, dễ đưa đến tích lũy thuốc trong cơ thể, đặc biệt đưa đến thừa vitamin.

Cách bổ sung vitamin tốt nhất là qua thức ăn, thức uống. Nếu sợ thiếu vitamin và cả chất khoáng, có thể dùng thuốc bổ sung nhưng nên dùng đúng liều, theo chỉ định của thầy thuốc. Nếu dùng vitamin quá liều, thời gian dài, không có lợi cho cơ thể, có thể gây bệnh, thậm chí tử vong.

PN (SHTT)