Một vụ bê bối y tế rúng động tại Châu Âu vừa bị phát hiện khi có ít nhất 197 thai nhi được sinh ra từ mẫu tinh trùng của một người hiến tặng mang đột biến gene hiếm gặp, khiến hàng loạt em bé có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư và đối diện với nguy cơ tử vong.

Theo CNN đưa tin ngày 11/12, con số nạn nhân thực tế cao hơn đáng kể so với ước tính ban đầu 67 trẻ vào tháng 5. Kết quả điều tra chung của 14 đài truyền hình công cộng Châu Âu, bao gồm BBC, xác nhận quy mô vụ việc nghiêm trọng hơn nhiều. Dữ liệu từ hồ sơ công khai và phỏng vấn bệnh nhân cho thấy người đàn ông mang mầm bệnh này đã hiến tặng mẫu phẩm tại Ngân hàng Tinh trùng châu Âu (ESB) có trụ sở tại Đan Mạch. Mẫu phẩm sau đó đã được phân phối rộng rãi đến 67 phòng khám tại 14 quốc gia để thực hiện thụ tinh. Nhóm điều tra cảnh báo con số trẻ bị ảnh hưởng thực tế có thể còn tiếp tục tăng do dữ liệu chưa được tập hợp đầy đủ từ tất cả các nước liên quan.

12-1765508152-soc-gan-200-tre-em-chau-au-nhan-gene-ung-thu-tu-cung-mot-nguoi-hien-tinh-trung.jpg
Một nhân viên đang làm việc tại ngân hàng tinh trùng ở California, Mỹ. Ảnh: Sperm Bank

Người hiến tặng này mang đột biến hiếm gặp trên gene TP53, nguyên nhân gây ra Hội chứng Li-Fraumeni (LFS). Đây là một rối loạn di truyền cực kỳ nguy hiểm, đẩy người mang gene vào rủi ro mắc nhiều loại ung thư khác nhau. Theo dữ liệu, bệnh nhân LFS có 90% khả năng phát triển ung thư trước tuổi 60 và khoảng 50% mắc bệnh trước 40 tuổi. Đáng nói, tại thời điểm hiến tặng, người đàn ông này hoàn toàn khỏe mạnh và không hề biết mình mang mầm bệnh.

Dù chưa thể xác định chính xác bao nhiêu trong số gần 200 trẻ đã thừa hưởng gene lỗi này, các chuyên gia y tế cảnh báo tỷ lệ trẻ tránh được ung thư là rất thấp. Bà Edwige Kasper, nhà sinh vật học tại Bệnh viện Đại học Rouen (Pháp), công bố tại hội nghị thường niên của Hiệp hội Di truyền học Người châu Âu rằng trong số 67 trẻ bị ảnh hưởng đầu tiên, đã có 10 em được chẩn đoán mắc các bệnh nghiêm trọng như u não hay u lympho Hodgkin, và 13 trẻ khác mang gene lỗi nhưng chưa phát bệnh. Những nạn nhân nhí này sẽ phải trải qua xét nghiệm và kiểm tra y tế định kỳ suốt đời, và phải đối mặt với 50% khả năng truyền đột biến này cho thế hệ sau.

Giáo sư Clare Turnbull từ Viện Nghiên cứu Ung thư London gọi đây là "chẩn đoán mang tính hủy diệt" đối với các gia đình. Bà đánh giá sự việc là sự trùng hợp bất hạnh giữa hai yếu tố hiếm gặp: người hiến mang đột biến gene với tỷ lệ dưới 1/10.000 dân, và mẫu tinh trùng của anh ta lại được sử dụng để thụ thai cho một số lượng trẻ quá lớn.

Đồng quan điểm, giáo sư Mary Herbert từ Đại học Monash (Australia) nhận định sự cố này đã phơi bày lỗ hổng quản lý nghiêm trọng. Bà kêu gọi cơ quan chức năng cần phải thực hiện sàng lọc gene toàn diện hơn và kiểm soát chặt chẽ quy định về số lượng trẻ được sinh ra từ một người hiến duy nhất giữa các quốc gia.

Về phía Ngân hàng Tinh trùng châu Âu (ESB), bà Julie Paulli Budtz khẳng định đơn vị đã tuân thủ đầy đủ luật pháp và các quy trình xét nghiệm khoa học được công nhận tại thời điểm đó, nhưng bày tỏ sự day dứt sâu sắc về những ảnh hưởng nghiêm trọng đến các gia đình. ESB ủng hộ việc giới hạn số trẻ sinh ra từ một người hiến, đồng thời cho rằng sự thiếu đồng bộ trong luật pháp của các nước là nguyên nhân gốc rễ. Đơn vị này kêu gọi Liên minh châu Âu sớm thống nhất quy định chung để ngăn chặn kịch bản tương tự tái diễn trong tương lai.

QT (SHTT)