Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) phát đi tín hiệu đỏ, lần đầu tiên sau nửa thế kỷ cả thị trường vàng và chứng khoán Mỹ cùng xuất hiện dấu hiệu kinh điển của bong bóng tài sản. Động lực chính: Dòng tiền đầu cơ đầy cảm xúc từ nhà đầu tư cá nhân.

Trong một báo cáo quý vừa công bố, Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) – tổ chức được xem là "ngân hàng của các ngân hàng trung ương" – đã đưa ra một cảnh báo nghiêm trọng về sự ổn định của hai thị trường lớn nhất thế giới: vàng và cổ phiếu Mỹ.

Theo đánh giá của BIS, thị trường hiện đang hội tụ các yếu tố bất thường, mang đậm dấu hiệu kinh điển của một chu kỳ bong bóng tài sản. Đây là sự kiện chưa từng xảy ra trong 50 năm qua khi cả hai tài sản này đều bước vào vùng định giá quá cao cùng một lúc.

Điều đáng chú ý nhất là động lực tăng giá không đến từ các định chế tài chính lớn – những tổ chức đang giảm hoặc giữ nguyên mức độ tiếp xúc – mà lại đến từ sự gia tăng mạnh mẽ của dòng vốn cá nhân.

BIS nhấn mạnh rằng nhà đầu tư cá nhân đang "đóng vai trò ngày càng chi phối" trong biến động giá trị. Dòng tiền này, vốn mang tính cảm xúc và dễ bị kích hoạt bởi truyền thông hoặc biến động ngắn hạn, đang đẩy thị giá lên cao. Báo cáo cảnh báo rằng: “Sự phụ thuộc vào dòng vốn mang tính đầu cơ có thể là mối đe dọa đối với ổn định thị trường khi xảy ra các đợt bán tháo hàng loạt.”

Dữ liệu cho thấy một giai đoạn tăng trưởng phi mã: Vàng đã tăng 60% từ đầu năm, mức tăng mạnh nhất kể từ năm 1979. Trong khi đó, chỉ số S&P 500 và Nasdaq lần lượt tăng 17% và 22%, chủ yếu nhờ cơn sốt trí tuệ nhân tạo (AI) đẩy mạnh nhóm cổ phiếu công nghệ.

BIS nhận định giai đoạn vừa qua chính là "giai đoạn bùng nổ" đặc trưng của bong bóng, vốn thường kết thúc bằng một đợt điều chỉnh mạnh và nhanh. Kể từ tháng 9, nhóm nhà đầu tư cá nhân đã áp đảo dòng vốn đổ vào các quỹ vàng và cổ phiếu Mỹ, hoàn toàn trái ngược với chiến lược đứng ngoài hoặc rút vốn của các tổ chức lớn. Tâm lý "đám đông" của nhóm này có nguy cơ khuếch đại biến động giá nếu thị trường đảo chiều.

Đối với thị trường chứng khoán Mỹ, tâm điểm rủi ro nằm ở nhóm Big Tech (công nghệ lớn). Nhóm này, được thúc đẩy bởi kỳ vọng về AI, đã kéo căng định giá lên mức chưa từng thấy. BIS cảnh báo: “Các mức định giá hiện nay làm dấy lên lo ngại về rủi ro điều chỉnh và tác động lan tỏa tới thị trường rộng hơn.”

Cảnh báo này nối tiếp lo ngại từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Anh. Mặc dù chưa khẳng định, BIS chỉ ra những điểm tương đồng đáng sợ với bong bóng công nghệ đầu thập niên 2000: định giá vượt xa nền tảng cơ bản, sự phân kỳ giữa hành vi đầu tư của cá nhân và tổ chức, và sự tập trung tăng trưởng vào một nhóm nhỏ doanh nghiệp.

Tác động nếu xảy ra điều chỉnh sẽ không bó hẹp trong ngành công nghệ: “Một đợt sụt giảm của nhóm Big Tech có thể kéo theo suy yếu của toàn bộ chỉ số, ảnh hưởng đến niềm tin tiêu dùng, dòng vốn đầu tư và sức khỏe của nền kinh tế Mỹ.”

Vàng, dù được hỗ trợ bởi nhu cầu đa dạng hóa dự trữ của các ngân hàng trung ương và lo ngại lạm phát, cũng không nằm ngoài tầm ngắm. BIS lưu ý đà tăng quá nhanh và sự phụ thuộc vào vốn cá nhân có thể khiến vàng lặp lại chu kỳ “bùng nổ - sụp đổ” từng xảy ra năm 1980 và giai đoạn 2008-2011.

Tóm lại, BIS vẽ nên một bức tranh cảnh báo rõ ràng: Sự bùng nổ giá vàng và cổ phiếu Mỹ đang được dẫn dắt bởi tâm lý hơn là nền tảng kinh tế bền vững. Rủi ro trở nên đặc biệt lớn khi thị trường “không còn được nâng đỡ bởi dòng tiền tổ chức”, vốn là lực lượng có khả năng chống chịu tốt hơn trong giai đoạn biến động mạnh.

QT (SHTT)