Lý do vì sao người Việt xưa đặt tên con trai thường có chữ đệm là 'Văn', con gái là 'Thị'?

Từ thời xa xưa, người Việt đã thường đặt tên con với chữ đệm “Văn” dành cho con trai và “Thị” dành cho con gái. Đó là bởi những lý do sau đây:

Chữ đệm “Văn” trong tên con trai

Từ thời xa xưa, trong các triều đại phong kiến, đàn ông thường được ví như “nhất nam viết hữu thập nữ viết vô”, có nghĩa là một người con trai bằng cả mười con gái. Bên cạnh đó, thời xưa cũng chỉ có nam giới mới được đến trường đi học cũng như tham gia vào các khoa thi. Và theo bảng chữ thì “Văn” có nghĩa là học trò, là người có học. Dần dần, ai cũng mong muốn con mình là người có chữ nghĩa nên thường đặt tên con trai kèm theo chữ đệm là “Văn” với mong muốn con cái mình được công thành danh toại, sự nghiệp học hành,thi cử được rộng mở.

Với quan niệm đó, người Việt lưu giữ cho đến tận bây giờ. Những người con trai đều thường được bố mẹ đặt tên theo “công thức”: Họ + Văn + Tên. Ngoài ra, việc giữ lại văn hóa đặt tên đó cũng là một cách mà người Việt nhớ về cội nguồn, về ông cha.

Chữ đệm “Thị” trong tên con gái

Nếu như chữ đệm “Văn” đã có từ thời đại phong kiến thì chữ “Thị” lại bắt đầu xuất hiện từ sau thời kỳ Bắc thuộc lần thứ nhất. Theo đó, “Thị” là một từ Việt gốc Hán, được dùng để chỉ người phụ nữ với nguyên văn câu trong Từ nguyên từ điển là “Phu nhân xưng thị” có nghĩa là đàn bà thì gọi là thị.

Bên cạnh đó, “Thị” cũng là một danh xưng mà người phụ nữ dùng để tự xưng mình.

Từ “Thị” gốc có nghĩa là họ hoặc ngành họ. Người phụ nữ Trung Hoa sau khi lấy chồng sẽ lấy tên của chồng theo sau là chữ “Thị” để thành tên cúng cơm của mình. Khi được du nhập vào Việt Nam thì đã có một chút thay đổi. Những người phụ nữ trong gia đình quyền quý sẽ giữ nguyên họ của cha và kèm theo phía sau chữ “Thị”.

Đến khoảng thế kỷ thứ 15, chữ “Thị” bắt đầu được đặt luôn vào tên của người con gái theo “công thức” tương tự như “Văn” đối với con trai như sau: Họ + Thị + Tên. Lâu dần, mọi người vẫn nhầm tưởng rằng đây chính là một tên đệm để đặt cho những bé gái vừa chào đời rồi lưu truyền cho đến ngày nay. Thế nhưng, họ không biết rằng chữ “Thị” vốn chỉ để dùng cho những người con gái đã trưởng thành, lập gia đình.

Ngày nay, khi mà xã hội ngày càng phát triển, nhiều nền văn hóa du nhập vào Việt Nam, việc đặt con đi kèm với tên đệm là “Văn” hoặc “Thị” đã giảm dần nhưng cách đặt tên này vẫn ăn sâu vào thói quen và văn hóa đặt tên của người Việt.

Theo Thời báo Văn học Nghệ thuật